- •1. Деректер қорын басқару жүйесінің архитектурасы 2
- •Тұрақты сақтау ортасы бойынша классификациясы
- •Құрамы бойынша классификациясы
- •Тарату деңгейі бойынша классификациясы Орталықтандырылған немесе бір компьютерде толық қолдау көрсетілетін нақты дқ (англ.Centralized database):
- •Дқ басқа түрлері
- •1.2 Ақпараттық қатынастар және деректердің өзара байланысы
- •1.3 Ақпаратты сақтау және сыртқы жадының құрылғысы
- •1.3.1. Деректер
- •1.3.2 Ақпарат
- •1.3.3 Сыртқы жады құрылғылары
- •1.3.4 Технология дәуірі және деректерді сақтаудың архитектурасы
- •1.4 Файл және файлдық жүйелер.
- •1.4.1. Файл құрылымы
- •1.4.2 Файлдық жүйелердің логикалық құрылымы және файлдардың атауы
- •1.4.3 Файлдарға енуді авторизациялау
- •1.4.4 Көпқолданушылық қатынасты синхрондау
- •1.4.5 Файлдарды разумно қолдану аймағы
- •1.5. Ақпараттық жүйелердің қажеттілігі
- •1.6 Үлкен эем-гі деректер қоры (Орталықтанған архитектура)
- •1.7. Дербес компьютерлер дәуірі. Желілік және файлдық сервер технолгиясы ("файл-сервер" архитектурасы)
- •Дәріс 2. Деректер қорын басқару жүйесінің негізгі түсінігі
- •2.1. Файлдық жүйелердің кемшіліктері
- •2.2 Деректер қоры және деректер қорының басқару жүйесі
- •2.3 Sql сұраныс тілі
- •2.4 Реляционды sql-бағытталған дқбж ішкі ұйымдастыру принципі
- •System r жалпы ұйымдастырылуы мен мақсаты, негізгі түсініктер
- •Дәріс 3. Дқбж архитектурасі
- •3.1 Дқбж архитектурасі.
- •3.2 Sql-бағытталған дқбж сіртқі сақтанішқа деректерлерді ұімдастру жалпі принциптер.
- •3.3 Деректер қорда сұраныстарді өңдеу.
- •4.2 Деректер қорын жобалаудың негізгі сатылары Сур. 4.3. Жобалаудың жалпы сұлбасы
- •4.3 Пәндік аймақтың сипаты. Мысал.
- •Дәріс 5. Деректердің семантикалық моделі
- •5.1 Деректерді модельдеудің негізгі жақындаулары. Чена моделі: «негіз-байланыс»
- •Питер Чен нотациялары
- •Басқа да нотациялар
- •Er-модельдерді құратын құралдар
- •5.2 Er-диаграмма түрінде пәндік аймақтың концептуалды моделін құру
- •Дәріс 6. Деректерді концептуалды жобалаудың негізгі түсініктері
- •6.1 Атрибуттар, мұрагерлік, қатынастар, қатынастар.
- •6.2 Негіздер классификациясы.
- •Дәріс 7. Концептуалды деректер жобалау мысалы
- •7.1 Құрылудың негізгі сатылары
- •7.2. Жергілікті көрсетілімдерді модельдеу
- •7.3 Жергілікті мдельдерді біріктіру
- •7.4. Концептуалды деректер моделінің құрылу мысалы
- •3. Деректер моделі Дәріс 8. Деректер қорының теориялық модельдері
- •8.1 Деректер моделінің классификациясы. Деректер қорын ұйымдастыру үшін жақындаулар.
- •8.2 Деректердің желілік моделі
- •8.3 Деректердің иерархиялық моделі
- •8.4 Деректердің көпөлшемді моделі
- •8.5 Концептуалды модельдің автоматтандырылған жобалау жүйесі
- •8.6 Деректер типі
- •8.7. Деректердегі негізгі операциялар
- •8.8 . Деректер моделін таңдау
- •Дәріс 9. Деректердің реляциялық моделі
- •9.1 Реляционды деректер қорының базалық түініктері
- •9.2 Қалыптасқан қатынас сипаты және қатынас сұлбасы
- •9.3 Дқбж негізгі терезесі және деректер қорымен жұмыс жасау үшін басқару элементтері
- •Дәріс 10 Деректер қорының біртұтастығы
- •10.1. Біртұтастық шектеулері
- •10.2. Реляционды модельдің бүртұтастық бөлігі. Қазіргі дқбж деректер біртұтастығының жүзеге асу шарттары.
- •Дәріс 11. Деректер қорына қатынау технологиялары.
- •11.1 Деректер қорына қатынау технологияларына шолу.
- •11.2 Odbc технологиясы (Open Database Connectivity).
- •11. 3 Ole db - Object Linking and Embedding Database технологиясы. Ole db негіздері.
- •ToleContainer объектісі.
- •Ole қосымша мысалы.
- •Деректер қорында ole объектіні сақтау.
- •11.4 Ado - ActiveX Data Objects технологиясы.
- •4. Нормализация әдіспен деректер қорын жобалау Дәріс 12. Деректер қорының нормализациясы
- •12.1 Минималды функционалды тәуелділіктер және екінші нормаль форма
- •12.1 Сурет. Қызметшілер_жобалар_тапсырмалар қатынасының
- •12.2 Сурет. Қызметшілер_жобалар_тапсырмалар қатынасының мүмкін болатын айнымалы мәні
- •12.2 Минимал емес функционалды тәуелділіктердің болуынан пайда болатын жаңару аномалиясы
- •12.3 Мүмкін болатын декомпозиция
- •12.3 Сурет. Қызм және қызм_жоба_тапс қатынастарының айнымалыларындағы
- •12.4 Сурет. Айнылы қатынас мәндері Дәріс 13. Қалыпты формалар
- •13.1Транзитивті емес функционалды тәуелділіктер және үшінші қалыпты форма
- •13.2 Мүмкін болатын жабу кілттері және Бойс-Коддқалыпты формасы
- •Дәріс 14. Нормализацияны қолдану арқылы реляционды деректер қорын жобалау
- •14.1 Көпмәнді тәуелділіктер және төртінші қалыпты форма
- •14.2 Жобалау/бірігу тәуелділіктері және бесінші қалыпты форма
- •5.Таратылған деректерді өңдеу Дәріс 15. Таратылған ақпараттық жүйелер және деректер қоры
- •15.1 Таратылған дерктер қоры
14.2 Жобалау/бірігу тәуелділіктері және бесінші қалыпты форма
4NF-ке қатынастарды келтіру оның шығынсызкоспозициясын екі жобаға жоспарлайды (2NF, 3NF және BCNF жағдайларындағыдай). Бірақ, шығынсыз декомпозиция мүмкін емес болған кездер де болады, шығынсыз декомпозицияны үлкен санды жобаларға да қолдануға болады. n-декомпозицияланатын қатынас деп n-қатынасқа шығынсыз декомпозицияланатын қатынас аталады. Осыған дейін 2 декомпозицияланатын қатынастармен кездестік.
N-декомпозицияланатын қатынас
Оны анықтамадан бастайық
R айнымалы қатынасының атрибуттарында A және B MVD AB тревиалды деп аталады, егер AB немесе A UNION BR қатынасының атауымен сәйкес келеді.
Тривиалды MVD үнемі қвнвғвттвндырылады. AB кезінде ол тревиалды FD түрленеді. A UNION B = HR жағдайында көпмәнді тәуелділік талабы сақталады.
n > 2 болғанда n-декомпозицияланатын қатынастың ҚЫЗМ_ПРО_ТАПСЫР айнымалы қатынасының беінші нұсқасын қарастырайық, ондағы {ҚЫЗМ_НОМ, ПРО_НОМ, ҚЫЗМ_ТАПСЫР} мүмкін кілті және нетривиалды MVD болмайды. Айнымалы қатынас мәнінің мысалы 9.3 суретте көрсетілген.
14.3 суретте көрсетілгендей ҚЫЗМ_ПРО_НОМ және ПРО_НОМ_ТАПСЫР жобасының жасанды бірігу нәтижесі ҚЫЗМ_ПРО_ТАПСЫР шығыс қатынасының денесіне сәйкес келеді, бірақ, онда ҚЫЗМ_ТАПСЫР жобасының жасанды бірігуі кезіндегі соңғы орындалудан кейін жойылатын бір ғана кортеж болады. Шығыс қатынас үш жобаның жасанды бірігуінің кез келген ретінде қалпына келеді.
Жобалау/бірігу тәуелділігі
ҚЫЗМ_ПРО_ТАПСЫР қатынасының мәні ҚЫЗМ_ПРО_НОМ, ПРО_НОМ_ТАПСЫР және ҚЫЗМ_ ТАПСЫР жобаларының жасанды бірігу жолымен шығынсыз қалпына келесісі қағыдаға (BСПЗ, BСПН, BПНЗ және BСЗ сәйкесінше ҚЫЗМ_ПРО_ТАПСЫР, ҚЫЗМ_ПРО_НОМ, ПРО_НОМ_ТАПСЫР және ҚЫЗМ_ТАПСЫР қатынастарының айнымалы мәндерін бейнелейтін) эквивалентті келеді:
IF ({сн, пн} BСПН AND {пн, сз} BСПЗ AND {сн, сз} BСЗ)
THEN {сн, пн, сз} BСПЗ
ҚЫЗМ_ПРО_ТАПСЫР қатынасын шығынсыз қалпына келтіру мүмкіндігі ҚЫЗМ_ПРО_НОМ, ПРО_НОМ_ТАПСЫР және ҚЫЗМ_ТАПСЫР жобасының жасанды бірігу жолымен болуы кез келген жіберілетін айнымалы ҚЫЗМ_ПРО_ТАПСЫР қатынастың келесі шектеулерін ұстану керек:
IF ({сн1, пн1, сз2} BСПЗ AND {сн2, пн1, сз1} BСПЗ
AND {сн1, пн2, сз1} BСПЗ)
THEN {сн1, пн1, сз1} BСПЗ
Бұл нақты әлемнің қарапайым шектеуі, ҚЫЗМ_ПРО_ТАПСЫР қатынасы үшін келесі түрде жасанды тілде қалыптасуы мүмкін:
Егер сн номерлі қызметші пн жобаға қатысса, және пн жобада сз тапсырмасы орындалса және сн номерлі қызметші сз тапсырманы орындаса, онда сн номерлі қазметші пн жобасында сз тапсырмасын орындайды.
Жалпы жағдайда мұндай шектеу жобалау/бірігу тәуелділігі деп аталады. Бұл формалды анықтама.
R айнымалы қатынасы берілсін және A, B, …, Z R атауының туынды ішкі жиыны болсын. R айнымалы қатынасы жобалау/бірігу тәуелділігін қанағаттандырады (Project-Join Dependency – PJD) *( A, B, …, Z) сонда кез келген жіберілетін R қатынасының r мәнін A, B, …, Z атрибуттарына жасанды бірігу/жобалау жолымен алуға болады.