- •1. Деректер қорын басқару жүйесінің архитектурасы 2
- •Тұрақты сақтау ортасы бойынша классификациясы
- •Құрамы бойынша классификациясы
- •Тарату деңгейі бойынша классификациясы Орталықтандырылған немесе бір компьютерде толық қолдау көрсетілетін нақты дқ (англ.Centralized database):
- •Дқ басқа түрлері
- •1.2 Ақпараттық қатынастар және деректердің өзара байланысы
- •1.3 Ақпаратты сақтау және сыртқы жадының құрылғысы
- •1.3.1. Деректер
- •1.3.2 Ақпарат
- •1.3.3 Сыртқы жады құрылғылары
- •1.3.4 Технология дәуірі және деректерді сақтаудың архитектурасы
- •1.4 Файл және файлдық жүйелер.
- •1.4.1. Файл құрылымы
- •1.4.2 Файлдық жүйелердің логикалық құрылымы және файлдардың атауы
- •1.4.3 Файлдарға енуді авторизациялау
- •1.4.4 Көпқолданушылық қатынасты синхрондау
- •1.4.5 Файлдарды разумно қолдану аймағы
- •1.5. Ақпараттық жүйелердің қажеттілігі
- •1.6 Үлкен эем-гі деректер қоры (Орталықтанған архитектура)
- •1.7. Дербес компьютерлер дәуірі. Желілік және файлдық сервер технолгиясы ("файл-сервер" архитектурасы)
- •Дәріс 2. Деректер қорын басқару жүйесінің негізгі түсінігі
- •2.1. Файлдық жүйелердің кемшіліктері
- •2.2 Деректер қоры және деректер қорының басқару жүйесі
- •2.3 Sql сұраныс тілі
- •2.4 Реляционды sql-бағытталған дқбж ішкі ұйымдастыру принципі
- •System r жалпы ұйымдастырылуы мен мақсаты, негізгі түсініктер
- •Дәріс 3. Дқбж архитектурасі
- •3.1 Дқбж архитектурасі.
- •3.2 Sql-бағытталған дқбж сіртқі сақтанішқа деректерлерді ұімдастру жалпі принциптер.
- •3.3 Деректер қорда сұраныстарді өңдеу.
- •4.2 Деректер қорын жобалаудың негізгі сатылары Сур. 4.3. Жобалаудың жалпы сұлбасы
- •4.3 Пәндік аймақтың сипаты. Мысал.
- •Дәріс 5. Деректердің семантикалық моделі
- •5.1 Деректерді модельдеудің негізгі жақындаулары. Чена моделі: «негіз-байланыс»
- •Питер Чен нотациялары
- •Басқа да нотациялар
- •Er-модельдерді құратын құралдар
- •5.2 Er-диаграмма түрінде пәндік аймақтың концептуалды моделін құру
- •Дәріс 6. Деректерді концептуалды жобалаудың негізгі түсініктері
- •6.1 Атрибуттар, мұрагерлік, қатынастар, қатынастар.
- •6.2 Негіздер классификациясы.
- •Дәріс 7. Концептуалды деректер жобалау мысалы
- •7.1 Құрылудың негізгі сатылары
- •7.2. Жергілікті көрсетілімдерді модельдеу
- •7.3 Жергілікті мдельдерді біріктіру
- •7.4. Концептуалды деректер моделінің құрылу мысалы
- •3. Деректер моделі Дәріс 8. Деректер қорының теориялық модельдері
- •8.1 Деректер моделінің классификациясы. Деректер қорын ұйымдастыру үшін жақындаулар.
- •8.2 Деректердің желілік моделі
- •8.3 Деректердің иерархиялық моделі
- •8.4 Деректердің көпөлшемді моделі
- •8.5 Концептуалды модельдің автоматтандырылған жобалау жүйесі
- •8.6 Деректер типі
- •8.7. Деректердегі негізгі операциялар
- •8.8 . Деректер моделін таңдау
- •Дәріс 9. Деректердің реляциялық моделі
- •9.1 Реляционды деректер қорының базалық түініктері
- •9.2 Қалыптасқан қатынас сипаты және қатынас сұлбасы
- •9.3 Дқбж негізгі терезесі және деректер қорымен жұмыс жасау үшін басқару элементтері
- •Дәріс 10 Деректер қорының біртұтастығы
- •10.1. Біртұтастық шектеулері
- •10.2. Реляционды модельдің бүртұтастық бөлігі. Қазіргі дқбж деректер біртұтастығының жүзеге асу шарттары.
- •Дәріс 11. Деректер қорына қатынау технологиялары.
- •11.1 Деректер қорына қатынау технологияларына шолу.
- •11.2 Odbc технологиясы (Open Database Connectivity).
- •11. 3 Ole db - Object Linking and Embedding Database технологиясы. Ole db негіздері.
- •ToleContainer объектісі.
- •Ole қосымша мысалы.
- •Деректер қорында ole объектіні сақтау.
- •11.4 Ado - ActiveX Data Objects технологиясы.
- •4. Нормализация әдіспен деректер қорын жобалау Дәріс 12. Деректер қорының нормализациясы
- •12.1 Минималды функционалды тәуелділіктер және екінші нормаль форма
- •12.1 Сурет. Қызметшілер_жобалар_тапсырмалар қатынасының
- •12.2 Сурет. Қызметшілер_жобалар_тапсырмалар қатынасының мүмкін болатын айнымалы мәні
- •12.2 Минимал емес функционалды тәуелділіктердің болуынан пайда болатын жаңару аномалиясы
- •12.3 Мүмкін болатын декомпозиция
- •12.3 Сурет. Қызм және қызм_жоба_тапс қатынастарының айнымалыларындағы
- •12.4 Сурет. Айнылы қатынас мәндері Дәріс 13. Қалыпты формалар
- •13.1Транзитивті емес функционалды тәуелділіктер және үшінші қалыпты форма
- •13.2 Мүмкін болатын жабу кілттері және Бойс-Коддқалыпты формасы
- •Дәріс 14. Нормализацияны қолдану арқылы реляционды деректер қорын жобалау
- •14.1 Көпмәнді тәуелділіктер және төртінші қалыпты форма
- •14.2 Жобалау/бірігу тәуелділіктері және бесінші қалыпты форма
- •5.Таратылған деректерді өңдеу Дәріс 15. Таратылған ақпараттық жүйелер және деректер қоры
- •15.1 Таратылған дерктер қоры
11.2 Odbc технологиясы (Open Database Connectivity).
ODBC - SQL деректер қорына немесе (Excel) текстік деректеріне, ISAM деректер қорына қатынау орындалатын деректер типіне тәуелді емес деректер қорын өңдеуде функционалдық мүмкіншіліктерді қолданбалы өңдеушілерге ұсынуға арналған. Бұл мақсат ODBC әрбір драйверін орнату жолымен іске асырылады. Драйвер ODBC спецификацияларына сәйкес келуі керек. Бұл талаптар қосымшаны өңдеушіге барлық уақытта функционалдық мүмкіншіліктеріне кепілдік береді. Егер қолданылатын деректер форматы негізгі функционалдық мүмкіншіліктерді ұстамайтын болса, онда ODBC драйвері бұл функцияларды эмулирлеуі керек. ODBC көмегімен кез-келген ДҚБЖ манипулирлеуге болады (тіптен деректер қорына тікелей қатысы жоқ мәліметтерді де, мысалы электрондық кесте немесе текстік файлдардағы мәліметтерді), егерде оларға ODBC-драйвері бар болатын болса.
Әрбір қолданылған ДҚБЖ өзіндік ODBC-драйвері керек. ODBC туралы айтқан кезде ODBC спецификациялары ODBC-драйверлеріне бірнеше стандарттарды қарастыратының көрсету қажет. Бұл стандарттар осындай драйверлерде іске асатын әртүрлі функционалдылығымен ерекшеленеді. Деректер көзімен байланысу тәсілі, қателер туралы хабарлама алу, сонымен бірге тіркелудің стандартты интерфейстері барлық драйверлерге жалпы болып табылады. Драйверлерді унифицирлеумен қамтамасыз ету үшін негізгі талаптар ұстанылады. Қолданбалы программалардың әртүрлі ДҚБЖ қатынасы деректерге қатынаудың ашық интерфейсін көрсетуде өзінің функциялар кітапханасын ұсынады. Мұнда SQL құрылымдық сұрау тілі қолданылады. Сонымен қатар қолданбалы программаны өңдеуші виртуальді деректер қорына программа құра алады және берілген қолданбалы программаларда қолданылатын жүйе немесе нақты ДҚБЖ логикалық деректерді жүктелетін драйверлерге түрлендіруге мүмкіншілік береді.
ODBC артықшылығы оның портативтілігімен және қолданбалы программалардың кодымен өзара қарым-қатынасында. Қолданбалы программаларды өңдеушілерге ODBC-ны стандартты интерфейс ретінде қарастырады, сонымен бірге драйверлер кітапханасын өңдеушілерге де қатысты.
ODBC архитектурасы негізгі төрт компонеттен тұрады:
қолданбалы программа;
драйверлер диспетчері;
драйвер;
деректер көзі.
ODBC интерфейсін қолданушы қосымшалар келесі есептерді орындайды:
Деректер көзімен байланысқа сұрау жасатады. Деректер көзіне SQL-сұрау жібереді. SQL-сұрау нәтижелер форматын және сақтау аймағын бейнелейді. Деректерге сұрау жасайды. Қателерді өңдейді. Қателер туралы хабар береді. Транзакция режимінде іс-әрекет жасайды немесе фиксацияны іске асырады. Деректер көзімен байланысты жабады.
Драйверлер диспетчері ODBC құралдар жиынымен бірге кітапханамен динамикалық байланысты болып табылады, ол әртүрлі драйверлер үшін ODBC функцияларына кірудің жалғыз нүктесін қамтамасыз етеді.
ODBC интерфейсі функциялары жеті топқа бөлінеді:
Белгілеу және белгілеуді қайтару: айналу идентификаторы, байланысу идентификаторы, оператор идентификаторы.
Байланысу;
SQL-операторларының орындалуы;
Нәтижені алу;
Транзакциямен басқару;
Қателерді идентификациялау;
Араласқан функциялар.
Белгілеу және белгілеуді қайтару.
Айналу идентификаторы деректер қорын анықтайды, байланысу идентификаторы деректер қорымен байланысуды анықтайды және оператор идентификаторы жеке SQL-операторын анықтайды.
Айналу идентификаторы. Бұл идентификатор ауқымды ақпараттар үшін жады аймағын көрсетеді. HENV типіның айнымалысы сонымен бірге деректер қорымен барлық байланыстар туралы ақпараттарды жинайдыжәне қай байланыс ағымдағы екенін анықтайды.
Байланысу идентификаторы.Бұл идентификатор нақты байланыспен ақпарат үшін жады аумағын көрсетеді. Байланысудың әрбір идентификаторы жалғыз айналу идентификаторымен ассоцирленетін болса, онда ол жалғыз айналу идентификаторында бір немесе бірнеше байланысу идентификаторлары бар болады.
Оператор идентификаторы. HSTMT типіне жататын бұл идентификатор SQL-операторы туралы ақпаратты сақтау аймағына көрсететін типке жатады. Қолданбалы программа SQL-сұрауды бермес бұрын оператор идентификаторын сұрауы қажет. Бұл уақытта оператор идентификаторы жалғыз байланысу идентификаторымен байланыс жасайды.
Байланысу.
Қолданбалы программаларда орындалуды басқаруда байланысудың идентификаторлар белгіленуі мүмкін. Байланысудың идентификаторлары белгіленген соң операторлар идентификаторлары белгіленуі мүмкін. Осы функциялардың көмегімен сіз деректер қорының серверімен өз байланысуыңызды орната аласыз.
SQL операторларының орындалуы.
SQL-операторларының орындалуы және анықталуында екі тәсіл бар: алдын-ала дайындалған және уақытылы дайындалған.
Нәтижені алу.
Бұл функциялар жиыны SQL-операторларының нәтижелі көпшесінде деректерді қайта орнына келтіруді басқарады және нәтижелі көпшеде мұндай ақпаратты қайта орнына келтіру: бағанды жазу және оның атрибуттарын, келесі қатарды алу, SQL-операторлары әсер ететін қатарлар санын санау, және т.б.
Транзакциямен басқару.
Бұл функция транзакцияны аяқтауға мүмкіншілік беред немесе транзакцияның басына келуді іске асырады.
Қателерді идентификациялау.
Қателерді идентификациялау функциялары көрсетілген идентификатормен байланысты қате туралы ақпаратты қайтарады
Араласқан функциялар.
Араласқан функциялар бұл топта SQL-оператордың орындалуын аяқтауға мүмкіншілік береді. CORBA – қосымшасы моделі дәстүрлі программалар моделінен ерекшеленеді. Мұндай жүйелер өрмекшінің торына ұқсас болып келеді: клиент кез-келген минутта сервер бола алады, қолданушы сол уақытта қандай сервермен жұмыс жасап отырғаның білмей де қалуы мүмкін, ал егер жоба өте жақсы орындалған болса, онда қателерді байқау түк те білінбейді. CORBA технологиясын қолданып программаны іске асыруда қоладынылатын тактика: керек объектімен байланысу, оның функцияларын пайдалану және онымен байланыстан шығу. Осындай циклдар жүздеген болуы мүмкін. Программаларды құруда CORBA негізінде жақсы нәтижелерге қол жеткізу үшін: объектілі-бағытталған талдау және модельдеу, объектілерді трансляциялау және жазу, серверді құру, клиентті құру және т.б. болып табылады.