- •1. Деректер қорын басқару жүйесінің архитектурасы 2
- •Тұрақты сақтау ортасы бойынша классификациясы
- •Құрамы бойынша классификациясы
- •Тарату деңгейі бойынша классификациясы Орталықтандырылған немесе бір компьютерде толық қолдау көрсетілетін нақты дқ (англ.Centralized database):
- •Дқ басқа түрлері
- •1.2 Ақпараттық қатынастар және деректердің өзара байланысы
- •1.3 Ақпаратты сақтау және сыртқы жадының құрылғысы
- •1.3.1. Деректер
- •1.3.2 Ақпарат
- •1.3.3 Сыртқы жады құрылғылары
- •1.3.4 Технология дәуірі және деректерді сақтаудың архитектурасы
- •1.4 Файл және файлдық жүйелер.
- •1.4.1. Файл құрылымы
- •1.4.2 Файлдық жүйелердің логикалық құрылымы және файлдардың атауы
- •1.4.3 Файлдарға енуді авторизациялау
- •1.4.4 Көпқолданушылық қатынасты синхрондау
- •1.4.5 Файлдарды разумно қолдану аймағы
- •1.5. Ақпараттық жүйелердің қажеттілігі
- •1.6 Үлкен эем-гі деректер қоры (Орталықтанған архитектура)
- •1.7. Дербес компьютерлер дәуірі. Желілік және файлдық сервер технолгиясы ("файл-сервер" архитектурасы)
- •Дәріс 2. Деректер қорын басқару жүйесінің негізгі түсінігі
- •2.1. Файлдық жүйелердің кемшіліктері
- •2.2 Деректер қоры және деректер қорының басқару жүйесі
- •2.3 Sql сұраныс тілі
- •2.4 Реляционды sql-бағытталған дқбж ішкі ұйымдастыру принципі
- •System r жалпы ұйымдастырылуы мен мақсаты, негізгі түсініктер
- •Дәріс 3. Дқбж архитектурасі
- •3.1 Дқбж архитектурасі.
- •3.2 Sql-бағытталған дқбж сіртқі сақтанішқа деректерлерді ұімдастру жалпі принциптер.
- •3.3 Деректер қорда сұраныстарді өңдеу.
- •4.2 Деректер қорын жобалаудың негізгі сатылары Сур. 4.3. Жобалаудың жалпы сұлбасы
- •4.3 Пәндік аймақтың сипаты. Мысал.
- •Дәріс 5. Деректердің семантикалық моделі
- •5.1 Деректерді модельдеудің негізгі жақындаулары. Чена моделі: «негіз-байланыс»
- •Питер Чен нотациялары
- •Басқа да нотациялар
- •Er-модельдерді құратын құралдар
- •5.2 Er-диаграмма түрінде пәндік аймақтың концептуалды моделін құру
- •Дәріс 6. Деректерді концептуалды жобалаудың негізгі түсініктері
- •6.1 Атрибуттар, мұрагерлік, қатынастар, қатынастар.
- •6.2 Негіздер классификациясы.
- •Дәріс 7. Концептуалды деректер жобалау мысалы
- •7.1 Құрылудың негізгі сатылары
- •7.2. Жергілікті көрсетілімдерді модельдеу
- •7.3 Жергілікті мдельдерді біріктіру
- •7.4. Концептуалды деректер моделінің құрылу мысалы
- •3. Деректер моделі Дәріс 8. Деректер қорының теориялық модельдері
- •8.1 Деректер моделінің классификациясы. Деректер қорын ұйымдастыру үшін жақындаулар.
- •8.2 Деректердің желілік моделі
- •8.3 Деректердің иерархиялық моделі
- •8.4 Деректердің көпөлшемді моделі
- •8.5 Концептуалды модельдің автоматтандырылған жобалау жүйесі
- •8.6 Деректер типі
- •8.7. Деректердегі негізгі операциялар
- •8.8 . Деректер моделін таңдау
- •Дәріс 9. Деректердің реляциялық моделі
- •9.1 Реляционды деректер қорының базалық түініктері
- •9.2 Қалыптасқан қатынас сипаты және қатынас сұлбасы
- •9.3 Дқбж негізгі терезесі және деректер қорымен жұмыс жасау үшін басқару элементтері
- •Дәріс 10 Деректер қорының біртұтастығы
- •10.1. Біртұтастық шектеулері
- •10.2. Реляционды модельдің бүртұтастық бөлігі. Қазіргі дқбж деректер біртұтастығының жүзеге асу шарттары.
- •Дәріс 11. Деректер қорына қатынау технологиялары.
- •11.1 Деректер қорына қатынау технологияларына шолу.
- •11.2 Odbc технологиясы (Open Database Connectivity).
- •11. 3 Ole db - Object Linking and Embedding Database технологиясы. Ole db негіздері.
- •ToleContainer объектісі.
- •Ole қосымша мысалы.
- •Деректер қорында ole объектіні сақтау.
- •11.4 Ado - ActiveX Data Objects технологиясы.
- •4. Нормализация әдіспен деректер қорын жобалау Дәріс 12. Деректер қорының нормализациясы
- •12.1 Минималды функционалды тәуелділіктер және екінші нормаль форма
- •12.1 Сурет. Қызметшілер_жобалар_тапсырмалар қатынасының
- •12.2 Сурет. Қызметшілер_жобалар_тапсырмалар қатынасының мүмкін болатын айнымалы мәні
- •12.2 Минимал емес функционалды тәуелділіктердің болуынан пайда болатын жаңару аномалиясы
- •12.3 Мүмкін болатын декомпозиция
- •12.3 Сурет. Қызм және қызм_жоба_тапс қатынастарының айнымалыларындағы
- •12.4 Сурет. Айнылы қатынас мәндері Дәріс 13. Қалыпты формалар
- •13.1Транзитивті емес функционалды тәуелділіктер және үшінші қалыпты форма
- •13.2 Мүмкін болатын жабу кілттері және Бойс-Коддқалыпты формасы
- •Дәріс 14. Нормализацияны қолдану арқылы реляционды деректер қорын жобалау
- •14.1 Көпмәнді тәуелділіктер және төртінші қалыпты форма
- •14.2 Жобалау/бірігу тәуелділіктері және бесінші қалыпты форма
- •5.Таратылған деректерді өңдеу Дәріс 15. Таратылған ақпараттық жүйелер және деректер қоры
- •15.1 Таратылған дерктер қоры
Тұрақты сақтау ортасы бойынша классификациясы
Екінші немесе ұлттық жадыда(ағыл. conventional database): тұрақты сақтау ортасы энерготәуелді жады болып табылады – ереже бойынша қатқыл диск. ДҚБЖ жедел жадысында тек қана кеш және ағымдық өңдеуге арналған деректер орналасады.
Жедел жадыда (ағыл. in-memory database, memory-resident database, main memory database): барлық деректер орындалу сатысында жедел жадыда орналасады.
Үштік жадыда (ағыл. tertiary database): магнитті лента немесе оптикалық диск негізінде тұрақты сақтау ортасы серверден жіберілетін жалпы сақтау құрылғысы болып табылады.
Сервердің екілік жадысында үштік жады деректерінің бумалары ғана, файлдық кеш және ағымдық өңдеуге арналған деректер сақталады; сол деректердің жүктелуі арнайы процедураны өажет етеді.
Құрамы бойынша классификациясы
Мысалдар:
Географиялық
Тарихи
Ғылыми
Мультимедиялық.
Тарату деңгейі бойынша классификациясы Орталықтандырылған немесе бір компьютерде толық қолдау көрсетілетін нақты дқ (англ.Centralized database):
Таратылған (ағыл.distributed database): ДҚ, оның құрамдас бөліктері қандай-да бір критерийге сәйкес компьютерлік желілердің түрлі тораптарында орналасады.
Біртекті емес (ағыл.heterogeneous distributed database): таратылған деректер қорының фрагменттері желінің барлық тораптарында бір ДҚБЖ-нің құралдары қолдау көрсетеді.
Біртекті (ағыл.homogeneous distributed database): таратылған деректер қорының фрагменттері желінің әртүрлі тораптарында тек қана бір ДҚБЖ-нің құралдары қолдау көрсетеді.
Фрагментелген немесе секциялы (ағыл.partitioned database): деректерді тарату әдісі тігінен немесе көлденеңінен, фрагменттелу (партиционирлену, секциялы), болып табылады.
Тираждалған (ағыл.replicated database): деректерді тарату әдісі тираждалу болып табылады (репликация).
Дқ басқа түрлері
Кеңістіктік(ағыл.spatial database): ДҚ, онда пәндік аймақтың кеңістіктік қасиеттеріне қолдау көрсетіледі. Мұндай ДҚ геоақпараттық жүйелерде кең қолданылады.
Уақыттық және темпоральдық (ағыл.temporal database): ДҚ, мұнда қолданушының анықтайтын уақытын есептемегендегі қандай-да бір уақыт аспектісіне қолдау көрсетеді.
Кеңістікті-уақыттық (ағыл.spatial-temporal database) ДҚ: кеңістің немесе уақыт аспектілері сияқты бір немесе бірнеше өлшемдерге бір уақытта қолдау көрсететін ДҚ.
Циклдің(ағыл.round-robin database): ДҚ, деректерді сақтау үдерісінде бір жазба циклді түрде қоданылатын уақытқа байланысты сақталатын деректердің көлемі өзгермейді.
Аса үлкен деректер қоры
Аса үлкен деректер қоры (ағыл. Very Large Database, VLDB) — физикалықсақтау құрылғысында аса үлкен көлемді алатын деректер қоры. Термин деректерді бағдарламалық операциялау технологияларында және физикалық сақтау технологияларында соңғы жетісіктерді анықтайтын максималды мүмкін көлемді ДҚ көрсетеді.
«Аса үлкен көлем» түсінігінің сандық анықтамасы уақытқа тәуелді өзгереді, қазіргі таңда ол көлем петабайтпен өлшенеді деп есептеледі. Оны салыстыру үшін 2005 жылы сақтау қорының көлемі 100 терабайтболған әлемдегі ең үлкен деректер қоры болып есептелген. [10]
Мамандар аса үлкен деректер қорын жабалау үшін ерекше подходтың қажеттілігін атап өтті. Оларды құру үшін осындай үлкен көлемді деректермен қалайда жұмыс істеуге мүмкіндік беретін жүйетехникалық шешімдерді іздеу мақсатында арнайы жобалар орындалады. Ереже бойынша дискті ішкіжүйе үшін арнайы шешімдер, операциялық ортаның арнайы нұсқалары және ДҚБЖ-ң деректерге сқраныс жасауының арнайы механизмдері қажет. [11]
Сақтау аймағындағы зерттеулер және аса үлкен VLDB деректер қорын өңдеу үнемі теорияда және деректер қорының тәжірибесінде орналасады. 1975 жылдан бастап International Conference on Very Large Data Bases («Аса үлкен деректер қорының халықаралық конференциясы») жылсайынғы конференция өтеді. Ғылыми жұмыстардың ары қарай дамуын және аса үлкен ДҚ облысында және аралас облыстарда ақпарат алмасуды қамтамасыз ететін VLDB Endowment («VLDB» мақсаттық капитал қоры) коммерциялық емес ұйымдардың эгидасымен өтеді.