- •1. Деректер қорын басқару жүйесінің архитектурасы 2
- •Тұрақты сақтау ортасы бойынша классификациясы
- •Құрамы бойынша классификациясы
- •Тарату деңгейі бойынша классификациясы Орталықтандырылған немесе бір компьютерде толық қолдау көрсетілетін нақты дқ (англ.Centralized database):
- •Дқ басқа түрлері
- •1.2 Ақпараттық қатынастар және деректердің өзара байланысы
- •1.3 Ақпаратты сақтау және сыртқы жадының құрылғысы
- •1.3.1. Деректер
- •1.3.2 Ақпарат
- •1.3.3 Сыртқы жады құрылғылары
- •1.3.4 Технология дәуірі және деректерді сақтаудың архитектурасы
- •1.4 Файл және файлдық жүйелер.
- •1.4.1. Файл құрылымы
- •1.4.2 Файлдық жүйелердің логикалық құрылымы және файлдардың атауы
- •1.4.3 Файлдарға енуді авторизациялау
- •1.4.4 Көпқолданушылық қатынасты синхрондау
- •1.4.5 Файлдарды разумно қолдану аймағы
- •1.5. Ақпараттық жүйелердің қажеттілігі
- •1.6 Үлкен эем-гі деректер қоры (Орталықтанған архитектура)
- •1.7. Дербес компьютерлер дәуірі. Желілік және файлдық сервер технолгиясы ("файл-сервер" архитектурасы)
- •Дәріс 2. Деректер қорын басқару жүйесінің негізгі түсінігі
- •2.1. Файлдық жүйелердің кемшіліктері
- •2.2 Деректер қоры және деректер қорының басқару жүйесі
- •2.3 Sql сұраныс тілі
- •2.4 Реляционды sql-бағытталған дқбж ішкі ұйымдастыру принципі
- •System r жалпы ұйымдастырылуы мен мақсаты, негізгі түсініктер
- •Дәріс 3. Дқбж архитектурасі
- •3.1 Дқбж архитектурасі.
- •3.2 Sql-бағытталған дқбж сіртқі сақтанішқа деректерлерді ұімдастру жалпі принциптер.
- •3.3 Деректер қорда сұраныстарді өңдеу.
- •4.2 Деректер қорын жобалаудың негізгі сатылары Сур. 4.3. Жобалаудың жалпы сұлбасы
- •4.3 Пәндік аймақтың сипаты. Мысал.
- •Дәріс 5. Деректердің семантикалық моделі
- •5.1 Деректерді модельдеудің негізгі жақындаулары. Чена моделі: «негіз-байланыс»
- •Питер Чен нотациялары
- •Басқа да нотациялар
- •Er-модельдерді құратын құралдар
- •5.2 Er-диаграмма түрінде пәндік аймақтың концептуалды моделін құру
- •Дәріс 6. Деректерді концептуалды жобалаудың негізгі түсініктері
- •6.1 Атрибуттар, мұрагерлік, қатынастар, қатынастар.
- •6.2 Негіздер классификациясы.
- •Дәріс 7. Концептуалды деректер жобалау мысалы
- •7.1 Құрылудың негізгі сатылары
- •7.2. Жергілікті көрсетілімдерді модельдеу
- •7.3 Жергілікті мдельдерді біріктіру
- •7.4. Концептуалды деректер моделінің құрылу мысалы
- •3. Деректер моделі Дәріс 8. Деректер қорының теориялық модельдері
- •8.1 Деректер моделінің классификациясы. Деректер қорын ұйымдастыру үшін жақындаулар.
- •8.2 Деректердің желілік моделі
- •8.3 Деректердің иерархиялық моделі
- •8.4 Деректердің көпөлшемді моделі
- •8.5 Концептуалды модельдің автоматтандырылған жобалау жүйесі
- •8.6 Деректер типі
- •8.7. Деректердегі негізгі операциялар
- •8.8 . Деректер моделін таңдау
- •Дәріс 9. Деректердің реляциялық моделі
- •9.1 Реляционды деректер қорының базалық түініктері
- •9.2 Қалыптасқан қатынас сипаты және қатынас сұлбасы
- •9.3 Дқбж негізгі терезесі және деректер қорымен жұмыс жасау үшін басқару элементтері
- •Дәріс 10 Деректер қорының біртұтастығы
- •10.1. Біртұтастық шектеулері
- •10.2. Реляционды модельдің бүртұтастық бөлігі. Қазіргі дқбж деректер біртұтастығының жүзеге асу шарттары.
- •Дәріс 11. Деректер қорына қатынау технологиялары.
- •11.1 Деректер қорына қатынау технологияларына шолу.
- •11.2 Odbc технологиясы (Open Database Connectivity).
- •11. 3 Ole db - Object Linking and Embedding Database технологиясы. Ole db негіздері.
- •ToleContainer объектісі.
- •Ole қосымша мысалы.
- •Деректер қорында ole объектіні сақтау.
- •11.4 Ado - ActiveX Data Objects технологиясы.
- •4. Нормализация әдіспен деректер қорын жобалау Дәріс 12. Деректер қорының нормализациясы
- •12.1 Минималды функционалды тәуелділіктер және екінші нормаль форма
- •12.1 Сурет. Қызметшілер_жобалар_тапсырмалар қатынасының
- •12.2 Сурет. Қызметшілер_жобалар_тапсырмалар қатынасының мүмкін болатын айнымалы мәні
- •12.2 Минимал емес функционалды тәуелділіктердің болуынан пайда болатын жаңару аномалиясы
- •12.3 Мүмкін болатын декомпозиция
- •12.3 Сурет. Қызм және қызм_жоба_тапс қатынастарының айнымалыларындағы
- •12.4 Сурет. Айнылы қатынас мәндері Дәріс 13. Қалыпты формалар
- •13.1Транзитивті емес функционалды тәуелділіктер және үшінші қалыпты форма
- •13.2 Мүмкін болатын жабу кілттері және Бойс-Коддқалыпты формасы
- •Дәріс 14. Нормализацияны қолдану арқылы реляционды деректер қорын жобалау
- •14.1 Көпмәнді тәуелділіктер және төртінші қалыпты форма
- •14.2 Жобалау/бірігу тәуелділіктері және бесінші қалыпты форма
- •5.Таратылған деректерді өңдеу Дәріс 15. Таратылған ақпараттық жүйелер және деректер қоры
- •15.1 Таратылған дерктер қоры
1.2 Ақпараттық қатынастар және деректердің өзара байланысы
Күннен-күнге ақпарат біздің күнделікті өмірде маңызды рөл атқарады. Біз XXI ғасырдың ақпаратты тәуелді қауымы болдық және сұраныстар мен командалар әлемінде өмір сүреміз. Ол ақпарат алудағы белгілі уақыт пен белгілі бір орындағы қажеттілікті көрсетеді. Күнделікті біз ақпарат іздеу, әлеуметтік желіде араласу, электронды поштаны жөнелту және алу, суреттер мен видеоларды, сонымен қатар басқа да тапсырмаларды орындау үшін Интернетке шығамыз. Бұл кезде туындайтын контент саны артады, (ағыл.content — құрамы) – ақпараттық ресурстың кез-келген ақпараттық-мәнді толықтыру (мысалы, газет, журнал, кітаптар, веб-беттер және т.б.) – оқытушы/тыңдарман/көрермен өзінің қарастыруы бойынша қолдана алатын барлық ақпарат. Мысал, мәтін және бейнелер: сурет, фото, сызбалар, құжаттарменөзара байланысу элементтері, аудио-визуалды мағлұматтар: Adobe, Excel, Word, Power Point, exe, rar форматындағы аудио-, видео- құжаттар, құрылғылар жеке кәсіпорынмен емес, жеке тұлғалармен құрылады. Жеке тұлғалармен құрылған ақпаратты басқа тұлғалармен алмастырғанда оның құндылығы артады. Әдетте, құрылу кезінде бұл ақпарат мобильді телефондар, камералар, ноутбуктер сияқты құрылғыларда орналасады. Алмастыру үшін деректерді сақтау орталықтарында оны желі арқылы жүктеу керек. Ақпараттың үлкен бөлігі жеке тұлғалармен құрылады, оны сақтау және басқару аздаған мекемелер санына қатысты. 1.1 суретте әрекет етуші ақпараттық цикл бейнеленген [1].
Сурет 1.1 Әрекет етуші ақпараттық цикл
Ақпараттың мәнділігі, өзарабайланыстылығы және ақпарат көлемі бизнес әлемінде қарқынды даму үстінде. Бизнестегі сәттілік сәйкес ақпараттың жылдам және сенімді қатынасына байланысты. Ақпарат өңдеу бойынша кейбір коммерциялық қосымшалар авиабилеттерді брондау, телефон арқылы есептерді жөнелту, электрондық коммерция, банкоматтарды қолдану, бұйымдарды жобалау, материалды-техникалық құралдарды басқару, электронды құжат архивтері, веб-порталдар, клиенттер бойынша деректер қоры, несиелік карталар, ғылым мен әлемдік нарықтағы құнды қағаздар.
Бизнес үшін ақпарат мәнділігінің артуы деректерді қорғау мен басқару қажеттілігін арттырды. Бизнес жұмыс істей алатын деректер қоры мәнділігі бойынша деректер классификациясымен жақындауларды өңдеуге және ақпараттың өмірлік циклін өңдеу бойынша ережелерді құруға негізделеді. Бұл жақындаулар бизнеске тек қаржылық және басқару жоспарларында ғана тиімді емес, сонымен қатар орындаушылық деңгейде кәсіпорын әрекетін оптимизациялайды.
Енді ақпараттық орталықтарда ақпаратты сақтау қосымшаларға қызмет көрсету, деректер қоры, операционды жүйелер мен желілер сияқты тапсырмалар сұранысқа ие бола бастады. Ақпаратты сақтау технологиясы даму үстінде, техникалық жақсарулар жоғары деңгейлі қатынас пен қорғанысты, масштабтылықты, өнімділікті, сақтауды, сыйымдылыұ пен басқаруды ұсынады.
1.3 Ақпаратты сақтау және сыртқы жадының құрылғысы
Бизнесте деректер іскерлік операциялар үшін қажетті ақпаратты жою үшін қолданылады. Сақтау қорлары қолданушыларға сақтау мен цифрлық деректерді жою мүмкіндігін беретін репозитарий болып табылады.