3. Есептелген жүктеме

Жүккөтергіш машиналардың есептері Мемтаутехқадағалау жəне ережелерінің талаптарына сəйкес болу керек. Механизмдер мен оның элементтері мен оның элементтерін есептеуде жүктеме жұмыстарының үрдісінде туындайтын осы жүктемелер əсерінің кездесіп қалуын, ең қауіпті үйлесулерін анықтауын жəне сол бойынша беріктік пен төзімділікті есептеуін толық ескеру қажет. Жүккөтергіш машиналар үшін есептелген үш жағдайға болатын жүктеменің негізгі қисындасуы бөлінген.

Жағдай 1-қарапайым жағдайда механизмді пайдалану барысын ескеретін Р₁ нормал жүктеме жұмыс жағдайы:

Р₁ Q_ном G_м Р_Д Р_В

мұндағы Q_ном –номиналь жүккөтергіші; Q_м –металл құрылымының салмағы (шамасы);

Р_д – динамикалық жүктемелер, Р_в – жел жүктемесінен, Р_в=50 Н/м. Жағдай (2) - Р₂ максималь (жоғары) жұмыс жүктемесі:

^{Р2 Qном Gм РД} _max ^РВпр,

мұндағы Р_{д mах} – максималь динамикалық жүктемесі токты кенеттен қосу жəне өшіру, шұғыл тежелу, кенеттен қосу барысында туындайды; Р_{в пр} = 80 Н/м² –желдің шектік күші.

Бұл жағдай үшін металл құрылымдары мен механизм бөлшектерін беріктік жағдайы (шойын болат үшін) осы жағдайымен қамтамасыз етілген беріктік запасының беріктігімен есептейді. Сол себепті есептелген жағдайда кранның жүктік тұрақтылығына бақылайды.

Жағдай (3) – ашық ауада (кеңістікте) орнатылған жұмыс істемейтін машина жағдайы, жүктің жоқтығы, механизмдері жылжымайды. Бұл жағдайда машинаның жұмыс істемейтін жағдайындағы машинаға өзінің салмағынан басқа Р_вн жел жүктемесі əсер етеді: Мұнда сондай-ақ қар да, температура əсері де ескеріледі.

Жүктеме əсерінің тап осы жағдайында түгелдеген беріктік қорының мəні бойынша таяныш-бұрылыстық құрылғыларының, тез жүрістің (ұшудың) өзгеру механизмдерінің, арбалардың тежегіш құрылғыларының, металл құрылмаларының беріктігін есептейді. Сондай-ақ кранның ілгіштігі жүксіз орнықтылығы бақыланады.

Механизм бөлшектерінің есебі жүктеме баламалығы бойынша (1-жағдай) төзімділікке жүргізіледі, демек осындай стационар жүктеменің тəртібі бойынша қарастыратын қызмет кезеңінің ішінде стационарсыз жүктеме тəртібінің əсері объектінің бүлінуін тудырады.

Баламалы жүктеме механизмінің жұмыс тəртібінің нақты есебімен құрылған жүктеу механизмінің графигі бойынша анықталады. Бөлшек қызметінің жалпы кезеңдерін механизмнің жұмыс тəртібінің топтарына байланысты белгілеп, домалау мойын тіректерінің есептері үшін 2.3- кестесі бойынша тісті беріліс пен білікті қабылдауға болады.

2.3-кесте.

Жүккөтергіш машиналар бөлшектерінің механизмдері қызметінің ұзақтығы мен уақыты (мерзімі).

Жұмыс тəртібі (механизмнің жұмыс тəртібінің топтары)	H қызмет уақыты, жыл			Жиынтық машина уақыты Т, тыс. ч
	Домалану мойын тіректері	Тісті беріліс	біліктер	Домалану мойын тіректері	Тісті беріліс	біліктер
Л (1,2,3)	10	15	25	1	1,5	2,5
С (4)	5	10	15	3,5	7	10
Т (5)	3	8	10	5	13	16
ВТ (6)	3	5	10	10	16	32