2. Жүккөтергіш машиналардың жұмыс тəртіптері.

Мемтаутехқадағалаушылардың нормалары бойынша жүккөтергіш машиналардың жұмыс тəртібі оның механизм жұмыстарының тəртіптерімен сипатталады. Механизмнің жұмыс тəртібі оның төзімділігін, тозуын, қызуын, сонымен бірге қозғалтқышты таңдаудағы есептеу барысын ескеруі қажет. Бұл жұмыстың тəртібі жүктің сипаттамасы мен уақыт бойынша механизмді пайдалану деңгейіне байланысты болады.Жүккөтергіш машинаның əр жұмыс цикліндегі оның жеке механизмдері қосудың əр түрлі ұзақтық уақытының жартысына ғана жұмыс істейді.

Механизм жұмыстарының толық уақыт циклі тең болады:

t t

ц П

• t t

y

Т

• t_o

мұндағы; t_п-қосу уақыты; t_у –белгіленген жылдамдықтың жұмыс уақыты; t_т-тежелу уақыты; t_о- үзіліс (тоқтау).

Жүккөтергіш машинаның жұмыс кезіңіне механизмді уақыт пайдалануы қосудың қатыстық ұзақтығымен анықталады (ПВ, %):

ne ^tв 100%,

t_ц

мұндағы, t_в –цикл ішіндегі механизм жұмысының уақыты; t_ц- циклдің толық ұзақтағы. Механизм жұмысының тəртібін оның К_гр, жүккөтергіштігі пайдалану коэфициентіне,

К_г жылдамдық жəне тəулік К_с пайдалануына байланысты болады:

К ^Qcp ;

Q

гр

ном

К ^Zдр ;

^г 365

Z

К  ^чр ;

^с 24

мұндағы Q_ср-жылдамдықтың жүктік орта (бір жыл ішінде) салмағының мəні; Q_ном – машинаның номиналь жүккөтергіштігі

Z_др – механизм жұмысының күн саны; Z_чр-оның жұмыс саны.

Қосқыш жəне тежегіш жағдайындағы артық салмақтың болуын крандарды қосу жəне тежеу барысында сынап көреді. Осындай артық салмақтың жиілігі кран жұмыстарының цикл санына байланысты сағатына қозғалтқышты қосу санымен анықталады.

Мемлтаутехқадағалаудың ережесінде машиналы жетек кран механизмдері үшін жұмыстың төрт тəртібі белгіленген: жеңіл (ж), орта (о), ауыр (а) жəне өте ауыр (ө, а) (2.1- кестесінде).

Мемлтаутехқадағалаудың ұсынысымен жұмыс тəртібін регламентациялау əдістерінің жетіспеушілігін крандарды пайдаланудың үлкен тəжірибесі мен сенімділік теориясының дамуы анықталған. Бұл жағдайға байланысты 1986 жылы крандардың жұмыс тəртібі бойынша жаңа топтаулары (МемСТ 25546-82) мен олардың механизмдерін (Мем СТ 25835-83) енгізген.

Топтастырылу негізіне (2) көрсеткіші қабылданды: Пайдалану класы мен жүктеу класы.

2.1.- кесте.

Крандардың жұмыс тəртібінің сипаттамалары мен механизмдері.

Жұмыс Тəртібі	Кранды пайдалану коэффициенті			Жұмыс механизмі
	Кгр	Кг	Кс	ПВ, %	Пвк
Л	0,25	Нерегулярная редкая работа		15	<60
С	0,75	0,5	0,33	25	60...120
Т	0,75	1,0	0,66	40	120..,240
ВТ	1	1,0	1,0	60	240...480

Пайдалану класы кран жұмысының циклдер сандарымен жəне кранның қызмет кезіндегі механизм жұмысының жалпы уақытымен сипатталады. Жүктеу класы жүктеу коэффициентімен, кран қызметінің қазіргі кезіндегі жүктеу спектрінің есебімен сипатталады.

Кластардың үйлесуіне байланысты жұмыс тəртібінің топтары белгілінеді. «Жұмыс тəртібінің топтары» атты терминінде пайдалану кластары мен жүктеу кластарының бірнеше үйлесімі əр топтың тəртібіне сəйкес келгендіктен, сол топтаудың ерекшелігін

көрсетеді. 2.2-кестеде МЕМСТ (ГОСТ) жəне Мемтаутехқадағалау бойынша крандар жəне оның механизмдері үшін жұмыс тəртіптерінің сəйкестілігі келтірілген.

2.2- кесте.

Мемтаутехқадағалау нормалары бойынша жұмыс тəртіптерін МЕМ СТ 25546-82 жəне МЕМСТ2835-83 бойынша жұмыс тəртіптерімен салыстыру.

Механизмдер, крандар	Мемтаутехқадағалау нормалары бойынша жұмыс тəртібі
	Л	С	Т	ВТ
	МЕМСТ бойынша жұмыс тəртібі
Механизмдер	1М, 2М, ЗМ	4М	5М	6М
Крандар	1К, 2К, ЗК	4К,5К	6К,7К	8К