4. Бұру механизмдерін тоқтату мен іске қосу.

Қозғалту жəне көтеру механизмдеріндегідей, кранның бұрылысы үшін арналған ең үлкен моментінің айнала тік осі алдын-ала белгіленбеген қозғалысы болады. Бұру механизмдері үшін арналған тоқтату мен іске қосу барысындағы моменттердің теңеуі мынандай түр береді:

Т_п Т_С Т_ив Т_иг Т_ик ;

Т_Т Т_и^_в Т_и^_г Т_и^_к Т_С^.

мұндағы Т_ИВ –жетектің айналмалы элемнттерінің инерциялық күш моменті; Т_ИГ –

максимальды ұшып шығуда орналасқан жəне бұру осьтерінің салыстырмалы айналуы; Т_ИК

– металды құрылманың бұрылу бөліктерінң инерция күш моменті; (кранның жəне қарсы салмақтың L оналасқан жүкке белгі беру үшін бұрыштық жылдамдату.

d/ dt

жібеге моментті қою қажет.

⎛

Т_иг I _⎜^⎜Q 

⎝

l ^{2 ⎞}

g

_⎟^⎟ .

⎠^tn

Əдеттегідей жылдамдатуды үнемі іске қосу кезінде қабылдаймы:

d/ dt / t_n . Бұрыштық жылдамдық мəнін қоя отырып

^nk

30

жəне

кранның айналу п_к жиілігін өрнектей, қозғалтқыш білігін айналу жиілігі арқылы:

n ⁿ ,

U

k

M

Т_ИГ моментін аламыз:

Q l ² n

Т  .

n

M

^иг 93,5t

U ²

_M

Кранның бұрылу осіне əсер ететін

^Tи^к

моменті, қарама-қарсы салмақ пен металды

құрылманың жеке элементтеріне қойылатын, оларға бұрыштық жеделдетуді

^

t_n

хабарлайтын момент суммасындай құрылады.

t

ик 1

T ^J ^

n

J ^

t

2

n

... J ^

t

i

n

m



t

 _J_i ,

_n i

мұндағы

J₁, J₂ ,..., J_i

- кранның бұру бөліктерінің (жебелер, қарама-қарсы салмақ,

подкостар, кергіштер жəне т.б.) жеке элементтерінің инерция моменті.

Қозғалтқыш білігіне

^nk

30

қойып,

n

n_k 

U_M

ауыстырып жəне

T_и^′_к моментін

келтіріп мынаны шығарып алуымызға болады:

m

_J_i n

^Tи^′к

_ i

375 t_n

.

M

U ² 

Жетектің Т_ИВ айналмалы элементтерінің инерция күш моментін көтеру механизмінің ұқсастығы бойынша жазуға болады:

^Тив



J n _. 375 t_n

Онда іске қосу моментін былай қарастыруға болады:

m

Т Т



J n _

Q l ² n

_J_i n

• 

  M

  ⁱ .

M

n

^{п С} 375 t

93,5 t_n

U ²

_M

375 t_n

U ²

_M

Көрсетілген суммалық моменті бойынша іске қосу алдында ең үлкен іске қосу қуаты тең болады:

_{N }T_n n _.

ⁿ 9550

Электр қозғалтқышы таңдаған номинальды қуаты:

N ^Nn ,

H _

мұндағы, = 1.3 - 1.8 – қозғалтқыштың шамадан артық жұмысын іске қосу коэффициентімен бірдей.

Іске қосуға жіберілген уақыт t_П= 3 - 7 с.

5. Крандардың тұрақтылығы (орнықтылығы).

Барлық жылжымалы крандар олардан аударылып кетуден кепілдеме беретін, жеткілікті орнықтылыққа ие болуы қажет. Орнықтылықты есептеу барысында əрекет етуші барлық кран күштерін, сонымен қатар желден, кранның (көлбеулік қалып) қисаюынан болатын жəне инерциялық жүктемелер ескеріледі.

Кранның орнықтылыққа тексерілуі кранның жұмыс кезінде (жүктік орнықтылықты осылай атаймыз) жəне жұмыссыз уақыт осындағы-жүксіз күйінде жүргізіледі. (Өзіндік орнықтылықты осылай атаймыз).

Орнықтылық қорының коэффициенті.

^М уд.

К 

^Мопр.

Менқалтехбақ тəртібімен сəйкес болуы керек, жұмыс жағдайында құру керек. А) жел мен жүк əрекеті барысында, қисаю мен инерция күші К_Г1,15;

б) тек жүк əрекеті барысында (қисың мен инерция күші, жел есебінсіз) К_Г'1,4;

в) жұмыс істемегендегі жағдайда (кран жүксіз кезінде) қисаю мен жел есебімен К_С

1,15.

Орнықтылық қорының коэффициенті К аударылуға қарсы кранның сенімділік дəрежесін сипаттауы керек. Осы коэффициенттің сандық мəні кранның орнықтылығын көтеретін, есепсіз-ақ рельстік қармауыштардың əрекетін анықтайды.

Кранның орнықтылығын кран үстіндегі жолдар бағытымен жағалай орналасқан жəне де жолды кесе көлденең жағалай орналасқан жəне жебедегідей қамтамасыз етілуі тиіс. Сондай-ақ жылжымалы крандарда көптеген жағдайларда жолдан базалар кіші бірақ өте қауіпті болады, олай болса, есептеу жағдайы көлденең жолдағы жебе орны болып табылады. Жүктің орнықтылығын тексеру барысында максимальұшып шығуда орналасқан жүгі бар кранның орнын қарастырылады. (8.5.а - сурет). Осыған байланысты кранның құрылымына Р_В/К жəне жүкке Р_В/Г əсер ететін жел күштері солдан оңға аударатын жаққа қарай бағытталады. Аударылған момент А рельсіне қатысты:

г

^Мопр

Q (L_max S ) P_{в / к} h₁ P_{в / г} h₂ Gl S M _onp ,

мұндағы

М_опр - қисаю мен инерция күші əрекетінен қосымша аударушы моменті

2. – сурет. Кранның орнықтылығын анықтау үшін арналған қосымша аударушы сұлбалары. – жүк тасушы; б - өзіндік;

Ұстап тұратын момент

г

^М уд

G₀ l₀ S G₁ S.

Орнықтылық қорының коэффициенті.

г

_{К }^М уд _

G₀ l₀ S G₁ S

г

г

^Мопр

Q L_max

• S P_{в / к}

• h₁

• ^Pв / г

• h₂

G l S M

.

onp

Сонымен жүк тасудың орнықтылығының коэффициенті деп барлық қосымша күш есебімен (іске қосу кезінде немесе жүкті көтеру барысында механизмді тоқтатуда, кранның жылжуы мен бұрылған кезінде пайда болатын инерциялық күштің желдік қосымша күші) кранның барлық бөліктерін жаппай құрайтын аударылуы қабырғаларына байланысты өзара байланыс моментін, сонымен қатар кранның жұмысы кезінде ең үлкен мүмкіндіктен пайда болатын күшпен немесе сол аудару қабырғасына байланысты жұмыс жүгін құраушы моментке баратын жолды атаймыз.

Өзіндік орнықтылықты тексеру барысында (8.5б - сурет) жүксіз минимальдық ұшып шығуда қарама-қарсы салмаққа қарай қисаюды, желден болатын қосымша күш Р_B/K кезіндегі аударылатын жаққа əсер ететін жұмыссыз күйін қарастырады. Аударылған момент B рельсіне байланысты əрекет етеді;:

0

1

Ұстап тұрушы момент

^Мопр

^с G

l₀

• S P_{в / к}

h¹.

с

^М уд

G₁ S G l^S .

Өзіндік орнықтылық қорының коэффициенті

М ^г

_{К } уд _

G₁ S G l^S 

с

г

^Мопр

G₀ l₀

• S P_{в / к}

.

• 

  1

  h¹

сонымен кранның өзіндік орнықтылығының коэффициенті деп аударылатын қырына салыстырмалы түрде аударылатын жаққа қарай, жол еңістерін есепке алуымен бірге кранның барлық бөліктерін жаппай құра отырып, моментке, аударылатын жақтың сол қырына салыстырмалы машинаның жұмыс істемей тұрған кездегі жағдайына желден болатын қосымша күшті құрайтын момент қатынасын атаймыз. Кранның өзіндік орнықтылығын тексеру барысында қосымша тіректер мен стабилизаторлардың əсері есептелінбейді. Кранның көлбеулігі (қисаюы) мен инерция күші шамасы 8.1 - кестеде

берілген қосымша аударылатын моменттерді

орнықтылығына қатты əсер етуі мүмкін. Осы кестеде.

^M onp

шақыра отырып, кранның

R – кранның толық массасы (жүк массасын қосқанда)

G – бұрылу бөліктерінің тлық массасы (жүк массасын қосқанда)

- айналдырудың бұрыштық жылдамдығы; t – тоқтату уақыты белгіленген.

Қосымша маңызды əр түрлі жағдайлардың пайда болуы

^M onp

2. - суретте берілген,

мұндағы O – кранның теңдей жұмыс істейтін массаларының R қосымша нүктесі; Е – кранның бұрылу бөліктерінің G теңдей жұмыс істейтін қосымша нүктесі..

8.1 - кесте Кранды жүктеудің əр түрлі түрлері кезінде пайда болатын, қосымша аударылу

моменттерінің мөлшерлері.

Жүктеу түрлері	Инерция күші	Аударылу моменті
		Мөлшер	бағыт
Жол көлбеулігі (8.6.а сурет)	-	R H sin	Кесе көлденең жолдар

Жүкті түсіру кезіндегі тоқтату (8.6, б сурет)	Р Q vcn и g t	Pи Lmax S 	Кесе көлденең жолдар
Орталық айналу инерция күші (8.6,в сурет)	I G 2 x ц g	JЦ Н0	Жебе бойлай
Кранның айналу кезіндегі тежелу ( 8.6, г сурет)	I G x к g t	JЦ Н0	Жебенің кесе көлденеңі

Кранның жұмыс жағдайына байланысты немесе қосымша мағыналары

^M onp

негізгі

аударылу моменттеріне қосу ерек осыны ескере отырып, кранның жұмысы барысында көтеру қозғалысы кранның айналуы мен іске қосылуын үйлестіру жүргізіледі.

Қисаю мөлшері бірдей қабылдануы мүмкін теміржолдың, автокөліктік жəне шынжыр табанды крандар үшін еңіс бұрышы шығарылмайтын тіректердің жұмысы кезінде = 3°- ке дейін жəне шығарылған тіректермен жұмысы барысында = 1°30 дейін жіберіледі, мықты крандар үшін, егер олар уақытша жолдарда жұмыс істесе (құрылыста) = 2° жіберіледі. Портальдық крандар үшін қисаю = O жіберілмейді.

Кранның орнықтылығына əсер ететін жəне кранды жүктеудің əртүрлі түрлері кезінде пайда болатын инерция күштері.

8.6 - сурет

а – кранның көлбеу кезіндегі (қисаюдағы); б – жүкті түсіру кезіндегі тежеу; в – кранның айналу жүрісі кезінде; г – соны тежеу кезіндегісі (пландағы түрі).

Жебелік өзі жүретін мұнаралық пен портальдық крандарды сынау кезінде есептік жүккөтерімділігі 1,4 бірдей кранның ең кіші орнықтылығымен сəйкес келетін жағдайда, сонымен бірге кранның жүккөтерімділігі 1,25 бірдей жүкпен барлық операциялардың орындалу жолымен жүкті массалап, үлкен емесе биіктікке көтеру жолымен олардың орнықтылығын тексереді.

Мұндай сынаулар кранның ең кіші орнықтылығымен сəйкес келетін ұшып шығу кезіндегі əрбір жүктік сипаттамасы үшін жүргізіледі.