2. Электрқозғалтқышты таңдау

Қозғалтқыштарды құрастырып орындау жолдары əртүрлі: көлденең жəне тік орындалу; фланцивтік қозғалтқыштар жəне табаны бар қозғалтқыштар; табиғи жəне еріксіз желдеткіші бар, жарылудан сақтандырғыш орындалуында жəне т.б.

Қозғалтқышты таңдау-бұл жұмыстың нақты жəне механизм құрылымының ерекшеліктерін есепке ала отырып, ток туындысын жəне қозғалтқыштың құрастырылып орындалуын қабылдау, сонымен бірге қозғалтқыштың айналу жылдамдығы мен қуатын таңдау.

Қуатты таңдауда ерекше үлкен технико-экономикалық (маңыз) мағына қуатты дұрыс таңдауда болып табылады. Қозғалтқыш қуатын төмендеткенде немесе жоғарытылғанда нəтиже біреу-өндірістік шығын. Жүккөтергіш машиналар үшін қозғалтқыш қуатын таңдаудағы қиыншылық, ол қозғалтқыштарға арналған үстеме график, демек, қозғалтқыш үшін қысқа мерзімді жұмыс уақыты мен үзілістің кезектесуі мен жəне бір циклдағы салмақ деңгейінің өзгеруімен сипатталады.

Қозғалтқышты толтырудың нақты сипатына сəйкес крандар мен көтергіштер үшін нақты үстеме график алу мүмкін емес (салмақ деңгейі кездейсоқ шама болып табылады, динамикалық салмақ субьекті себептерге байланысты).

Сондықтан жүккөтергіш машиналардың қозғалтқышының қуаты жуық формуламен анықталады:

N K_H

^Tрб ^рб



1000_р

ПВ ПВ_Н

N_H

мұндағы К_Н – жұмыс режимін, ток туындысын, механизм типін есепке алатын

коэффициент (К_Н=0,8 - 2,5); Т_рб и

^рб

- сəйкесінше айналу моменті жəне жұмыс

органындағы валдың айналу жылдамдығы, Нм и с^-1;

_р - беріліс жүйесіндегі (редуктор)

пайдалы əсер коэффициенті;К_Н –таңдалған қозғалтқыштың номиналды қуаты кВт.

3. Қол жетегі

Күш түспейтін режимде аз жылдамдықтағы қозғалыста жұмыс істейтін аз жүк көтергіш (6.1.а - сурет), жылжыту (6.1.б - сурет) жəне айналу механизмдері (6.1.в - сурет)орындылады.

Көтеру механизмі жүк Q, ілініп арқанмен оратылған барабаннан,редуктордан

И_р И₁ И₂

тұрады.

жəне жетек элементінен тұтқа немесе күші бар Р тартқыш доңғалақтан

v

Жүктердің жылжу жылдамдығы _r

жұмысшылар жіберген мүмкін қуатқа

байланысты анықталады;

Q v_p P v_p 

мұндағы

v_p - тұтқа ұшының жылдамдығы;  - полиспасты қоса есептегендегі

механизмнің толық пайдалы əсер коэффициенті.

6.1 - сурет. Қол жетегінің механизмдері.

а – көтеру, б -жылжыту, в - айналу;

1- тұтқа; 2- тартқыш доңғалақ; 3- тісті беріліс; 4- барабан; 5- полиспаст;

6-жүріс доңғалағының білігі (вал); 7- конустық беріліс; 8- айналу колоннасы

Сонда

v_г v_p

P 

Q

Беріліс саны барабандағы қажет моментінің қатынасымен анықталады:

D

_{M }Q

б _UH

• ^б , 2

жұмысшылар тұтқаға түсірілген моментке тең келетін радиусы (əдетте l = 300 - 400 мм).

Сонда

М _р Р 1 ,мұндағы 1 –тұтқа

U  ^Mб

Q D

 ^б ,

М _р 

2 U_n P l 

мұндағы - механизмнің пайдалы əсер коэффициенті; U_П – полиспастың қайталануы жұмысының тұтқаға түсіретін күшін Р = 80 - 150 Н, ал шынжырға түсіретін күшін Р = 100

• 200 Н деп қабылдайды.

Р₁ m P

v

мұндағы =0,7 - 0,8 –болғандағы бір уақытта түскен күш коэффициенті m =2 - 4.

тұтқадағы жылдамдық

v_p =30 - 60 м\мин, ал тартқыш шынжыр жылдамдығы _ц =30

м\мин. Қол жетегін есептеуде механизмдері жылжытудағы моменттің жүріс доңғалағындағы білікке (валға) кедергісі.

^M х.к

D

W  ^х.к ,

2

мұндағы W – жылжу кедергісі; D_X.K – жүріс доңғалағының диаметрі. Айналу механизмдері үшін. М_пов _М_повi

Мұндағы

^Mповi

- кран тірегіндегі салыстырмалы осьтің тік жəне көлденең

реакцияларындағы тіректерінде айналу бөліктеріндегі айналуының кедергі моменті.