2. Tasks for IWS: Prepare report: “Towns of Kazakhstan in VI-XII cc.”

3. Task for IWS under a teacher’s control: Write a short essay: “Economics of Kazakhstan in VI-XII cc”.

4. Home tasks: Find information about religions of Kazakhstan in VI-XII cc...

5. List of the reference on the theme

1. Асфендияров С. Д. История Казахстана (с древних времен): Уч. Пособие. / Под ред. А. С. Такенова. – Алма-Ата, 1993. – 2-е изд.

2. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Очерк. – Алматы: Дәуір, 1993.

3.  История Казахстана: Пособие для студентов. – Алматы: Казинтерграф, 1998.

4.  Кан Г. В. История Казахстана: Учеб. Пособие. – Алматы: ВШП Әділет, 2000.

5. Оразбаева А. И. Курс лекций по истории Казахстана для студентов неисторических факультетов. Часть 1. Древняя и средневековая история Казахстана. – Алматы: Қазақ университетi, 2001.

 Lecture 6: Mongolian invasions

The objective of the lecture: To show the foundation of Mongolian empire. Shingizkhan’s activity. Invasions to the territory of Kazakhstan and struggle of Turkic people against these invasions. Economic, political and cultural consequences of invasions.

Outline of the lecture:

1. Foundation of Mongolian empire.

2. Invasions to Kazakhstan.

3. Consequences of invasions. 

    Foundation of Mongolian empire. In the half of the XII c. Mongol tribes directed to the west from Orkhon and Kerulen. Mongols placed on the territory from Baikal, banks of Enisey and Irtysh on the north to the desert Gobi.

    In the end of the XII c. Mongol tribes disintegrated and classes formed. Rulers of tribes captured lands, pastures, slaves. Endless wars between Mongols and Turkic tribes – Mongols, Kereits, Naimans, Tatars, Kongrats and others finished at the beginning of the XIII c. when Mongol empire was founded, which was headed by Shingiz-khan.

    Temuchin was born in 1155 (1162) in the family of the famous representative Mongol nobility – Yesugey – Bagatur. He lost his father in the childhood (when he was 9 years old). But the Heaven’s way unknown. He organized a group of confident fellows and became as brave man due to lucky campaigns. He was one of the powerful leaders in Central Asian steppes.

    In 1206 Mongol Nobels proclaimed him a main ruler – Shingiz-khan.

    Mongol state was formed on the principles of military-administrative organization. Territory and population were divided in three military-administrative okrugs: Barun gar, Jun gar and Kul. Each okrug consist of Tumens (10 thousand), each thousand – of 10 hundreds. Lowest unit is “ten”- when the group of nomadic tribes was obliged to give 10 warriors.

    Conquest of Mongols in the beginning of XIII c.  In the 1211 Shingiz-khan conquered the Northern China with the capital of Beiping (Peking). Mongols recognized military technology machines and brought it to Mongolia and it improved military power of army. Shingiz-khan had all information about the state, which he wanted to conquer, which received from traitors, from Muslim merchants.

    Naimans and Mongol-speaking tribe – Merkits were defeated in 1208 on the Yrtysh bank. Naimans, who saved moved with their khan Kushluk to Zhetysu (Karakitay’s land) and Merkits to Kypshaks into the steppe of Central Kazakhstan.

  In 1219-1221 Shingiz-khan invaded Khorezm. Khorezm-shakh sent two missions to Mongolia. Shingiz-khan sent a trade caravan to Khorezm-shakh. The caravan arrived to Otrar in summer 1218. The governor of Otrar Kypchak Gair-khan Inalchik suspected merchants in espionage and ordered to kill them and plundered the caravan. This incident became a reason of Shingiz-khan’s war against Khorezm. Shingiz-khan moved from Irtysh to SyrDarya – across Zhetysu.

    On the coming to Otrar, Shingiz-khan sent for its seizure troops under the command of his sons – Shagatai and Ugedei, Jushi was sent to the lower Syrdarya. From 20000-50000 warriors headed by Gair-khan defended Otrar during five months. The number of troops gathered by Shingiz-khan is unknown, but there were, probably, about 150000 warriors including allies – the Karluks of Zhetysu and Uigurs of Eastern Turkestan. The town was taken and Gair-khan executed by Shingiz-khan (melted silver was poured in his eyes and ears).

    In the similar heroic way defended themselves citizens of other Syrdarya towns – Sygnak, Ashnaz and others. In 1221 Jushi-khan moved into the steppe of Kazakhstan to the north-east of the Aral Sea. Having met the resistance of the Kypchaks, he defeated them utterly in a bloody battle.

In the spring of 1221 Middle Asia and Kazakhstan were conquered by Mongols. In 1223 troops of Jebe and Subedey destroyed Alans, Kypchaks and Russians near the river Kalka and through the Kazakhstan returned to Horde of Shingiz-khan.

    So, after Mongolian invasions in 1219-1221 Kazakhstan became a part of the great Mongolian empire.

Лекцияның мақсаты: Моңғол империясының құрылуының негізгі себептерін көрсету. Шыңғысханның белсенділігі. Қазақстан аумағын басып енуі және түркі халықтардың оған қарсы күресі. Жаулап алудың экономикалық, саяси және мәдени зардаптары.

Лекцияның жоспары:

1. Моңғол империясының құрылуы.

2. Қазақстанға басып енуі.

3. Жаулап алудың зардабы.

Моңғол империясының құрылуы. XII ғасырдың екінші жартысында Моңғол тайпалары Орхон және Керулен өзендерінің батыс жағында қоныс тепкен. Моңғолдар Байкалдан Енисей мен Ертіс өзеніне дейін, сондай-ақ, Гоби шөлінің солтүстігіне дейін қоныстанды.

XII ғасырдың екінші жартысында Моңғол тайпалары көптеген класстарға бөлінді. Тайпалардың басқарушылары жерді, жайылымдарды, құлдарды жаулап алды. Моңғолдар мен түркі тайпалардың арасындағы шексіз соғыстар - Моңғолдар, керейлер, наймандар, татарлар, коңыраттар және басқа тайпалар әлсірегеннен кейін XIII ғасырда Моңғол империясы құрылды. Оған Шыңғыс Хан басшылық етті.

Темучин 1155 (1162) жылы дүниеге келді, белгілі Моңғол ақ сүйек өкілі жанұясында (Есугей Багатур) туылды. Ол балалық шақта өз әкесін жоғалтып алды (9 жыл толғанда). Бірақ жолы белгісіз еді. Ол сенімді топты ұйымдастырды, - және батыр адам сияқты арқасында адамдар еріп жүрді. Ол орталық Азия далаларында құдіретті көсемдердің бірі болды .

    1206 жылы Моңғол ақсүйектері оны Шыңғыс Хан деп жариялады.

   Моңғол мемлекеті әскери әкімшілік ұйымдастыру принципі бойынша құрылды. Территориясы мен халқы үш әскери әкімшілік округқа бөлінді: Барун Гар, Жун Жун Гар және Кул. Әрбір округ туменьден (10 мың) түзеледі, әр мыңы он жүздіктен құралады. Ең төменгі бірлік «ондық» – көшпелі тайпалар он әскер басы беруге міндеттеледі.

XIII ғасырдың басындағы Моңғолдардың жаулап алу саясаты. 1211 жылы Шыңғыс Хан Солтүстік Қытайды басып алды (астанасы Пекин). Моңғолдар әскери технологиялық машиналарды олжа етіп өздеріне әкелді және де өздерінің әскери күшін дамытты. Шыңғысхан көршілері туралы барлық ақпараты бар еді. Ол ақпаратты Моңғолияға келген мұсылман көпестерінен алатын.

  Наймандар және моңғол тілдес тайпалар – меркіттер 1208 жылы Ертістің жағалауында Шыңғыс Хан тарапынан талқындалды. Наймандар өздерінің хандарымен Күшлік ханмен Жетісуға кетті (Қарақытайлардың жеріне), ал меркіттер Орталық Қазақстанның қыпшақтардың жеріне көшті.

1219-1221 жылдары Шыңғысхан Хорезмді жаулап алды. Хорезм - шах Моңғолияда екі миссияны жіберді. Шыңғысхан Хорезм - шахқа керуен жолы саудасын жіберді. Керуен, 1218 жылдың жазында Отырарға келді. Отырардың билеушісі Қайырхан керуен көпестерін тыңшылықтан күдіктеніп, оларды өлтіруге бұйрық берді. Бұл оқиға Шыңғысханның Хорезмге қарсы соғыс ашуы себеп болды. Сөйтіп, Шыңғысхан Ертістен Жетісу арқылы Сырдарьяға бет алды.

Отырарға кірісімен, Шыңғысханның ұлдары Шағатай мен Үгедей бастаған әскердерді жібері. Жошы болса Сырдарьяның төменгі ағысына жіберілді. 5 ай ішінде Қайырхан Отрарды 20000-50000 жауынгерлермен қорғады. Шыңғысхан жинаған әскер саны белгісіз еді, бірақ кейбір деректерге қарағанда 150000 жауынгер болады (Жетісудағы қарлұқтармен және Шығыс Түркістандағы ұйғырлардың жауынгерлерімен қоса). Қала алынған болатын және Қайырханның көздеріне және құлақтарына ерітілген күміс құйылды.

Осыған ұқсас сценарий бойынша, Сырдарья бойындағы қалалар Сығанақ, Ашназ т.б. қалалар өздерін қорғады. 1221 жылы Жошы хан Қазақстанның далаларына және Арал теңізінің солтүстік шығысына бет алды. Қыпшақтардың кедергісін кездесіп, қанды соғыста толық оларды жеңді.

1221 жылдың көктемінде Орта Азия және Қазақстан Моңғолдармен жаулап алынған болатын. 1223 жылы Жебе және Сүбедей әскерлері аландарды, қыпшақтарды және Калка өзенінің бойындағы орыстарды талқандады, және Қазақстан арқылы Шыңғысхан ордаларына қайтты.

Сайып келгенде, моңғол шабуылынан кейін 1219-1221 жылдары Қазақстан ұлы моңғол империясының бөлігіне айналды.

Glossary

Espionage	шпионаж	Тыңшылық
Ancestor	предок	Тек, баба
Feuds	междоусобицы	Тартыс, қақтығыс
Confident	доверие	Сенім
Proclaim	провозглашать	Жария ету
Betray	предавать	Сатып жіберу