1. Glossary

Clan	род	Ру
Require	требовать	Талап ету
Community	общество	Қоғам
Aspiration	стремление, желание	Ынтық
Worsening	ухудшение	Төмендеп кету
Well	колодец	Құдық
Clergy	духовенство	Діни қоғам
Provisional	временный	Уақытша

2. Tasks for IWS: Make up a table: “Differences between administrative reforms 1822-1824 and 1867-1868.”

3. Task for IWS under a teacher’s control: Write a short report: “Leaders of national-liberation movements in 60-70-s of the XIX c.”

4. Home tasks: Write a short essay: “Political situation in Kazakhstan in the second half of the XIX c.”

5. List of the reference on the theme

1.      Асфендияров С. Д. История Казахстана (с древних времен): Уч. Пособие. / Под ред. А.С.Такенова. – Алма-Ата, 1993. – 2-е изд.

2.       История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Очерк. – Алматы: Дәуір, 1993. с. 186 – 194.

3.       История Казахстана: Пособие для студентов. – Алматы: Казинтерграф, 1998.

4.       Кан Г. В. История Казахстана: Учеб. Пособие. – Алматы: ВШП Әділет, 2000., с. 100 – 107.

5. Оразбаева А. И. Курс лекций по истории Казахстана для студентов неисторических факультетов. Часть 1. Древняя и средневековая история Казахстана. – Алматы: Қазақ университетi, 2001

Lecture 16: The completion of the subjugation of Great Horde

The objective of the lecture: To show peculiarities of the subjugation of Great Horde and consequences of it.

Outline of the lecture:

1. Kokand moving to the Great Horde.

2. Subjugation of Great Horde by Russian empire.

    1. Russia was not only the state interested in gaining control of the Kazakh Steppe. Khan Omar of Kokand (reigned 1809-1922) led an expansionist policy toward the Kazakhs. After the conquest of Tashkent the armies of Kokand moved to Turkestan, than crossed over to the right bank of the Syrdarya.

    Many of the sultans of the Great Horde supported Kokand because Khan Omar permitted them to collect their customary taxes from the Kazakhs in return for collecting the za’akat and ushur in Omar’s name. In 1821 a group of some 12000 Kazakhs from Turkestan, Chimkent, Sairam and Aulie-Ata regions  led by Tentek Tore, revolted against the Khan of Kokand, but were defeated by Omar.

    In the 1830-s and 1840-s there were periodic skirmishes between Kazakhs and troops of the Khan of Kokand, and in 1858, after an increase in taxation was announced, Kazakhs attacked Kokand’s fortresses at Tokmak and Aulie-Ata and spreaded from Shymkent to Pishpek – one of the great uprising of the middle of XIX c.

    On December 20, 1863, Tsar Alexander II signed ukase ordering to attack Kokand during 1864. Preparations for the attack were completed in May and two separated armies were dispatched:

1. Colonel Verevkin left Perovsk with some 1500 men and marched toward Turkestan.

2. Colonel Chernaiev was sent from western Siberia to Turkestan with about 2500 men and 22 guns.

    On June 4, 1864 the combined armies took possession of Aulie-Ata and on June 9 began a successful three-day siege against Turkestan. After fall of that city they attempted to take Chimkent but failed until September 21, after an additional Russia attachment had been sent.

    In 1865 the oblast of Turkestan was formed under the administration of a military governor. Chernaiev was appointed to the post. On June 9, 1865 Chernaiev invaded to Tashkent, and after 3-days he conquered this town – the great political and economic center of Turkestan.

    Brief military campaigns were subsequently launched against Khiva and Bukhara in 1873 and both this khanates became Russian protectorates. The power of the khan of Kokand was broken and the city of Kokand surrendered to Russians in 1876.

    So, after defeat of Kokand, Bukhara and Khiva, Kazakhs of the Great Horde were subjugated by Russian empire.

    2. In the 1730-s, when the Khans of the Small and Middle Hordes joined to Russia, one part of the Great Hordes joined to Russia too. The majority of the Great Horde remained under the control of the Joungar state. After defeating Joungaria in 1756 one group migrated to Joungaria, another remained in Tashkent. A third group camped in the eastern Zhetisu region, and quickly established their independence from China.

    By the first part of the XIX c. this third group ruled by Sultan Suiuk (son of Ablay), found itself forced to choose between two powerful, expansionist states, Russia and Kokand. Suiuk decided that rule by Kokand was the greater evil and so in 1819 swore his loyalty to Russia. This fought an additional 66000 Kazakhs (of Zhalair tribe) under Russian rule.

    In 1820 the Governor-general of western Siberia sent a military detachment of 120 Cossacks to the territory of the Great Horde to secure the trade routes and to gain Russian control over the area without force. In 1824 an additional 50000 Kazakhs accepted Russian administration. The population was ruled in accordance with 1822 reforms but was released from yassak (animal tribute).

    In 1847 the Russians consolidated their hold over the Kopalsk region when all of the Kazaks migrating between Lepsi and Ili rivers, an additional 40000 families, accepted Russian administration. This resulted in the formation of Council on January 10, 1848, to administrate the Great Horde.

    In the 1820-s and 1830-s the Russian authorities at Orenburg and Omsk sent several military missions to expose the steppe. One the results of these missions were the ill-fated campaign against Khiva in 1839, led by Governor-General V.A.Perovskii of Orenburg. Perovskii expedition lost 1,000 men and most of its trasport. In 1847 Perovskii began an ambitious project to build two fortified lines: 1. Novoaleksandrovsk – from north-east corner of the Aral Sea for 300 miles along the Syr-Darya. From Semey to south.

    The construction of these two lines began with the building of a fort at Raim (Aralsk) and Kopalsk (in the region north of the Ili River) and ended six years later with the construction of Kazalinsk in 1853 and founding of Verny  (south of the Ili river) in 1854.

    After this the Russians began their campaign against Kokand, taking the fort at Ak-Mechet, which they renamed Perovsk (later Kzyl-Orda).

Лекция мақсаты: Зардаптың ұлы орда бағындыруын және оның ерекшеліктерін көрсету.

Лекция жоспары:

1. Қоқанның Ұлы жүзге көшуі

2. Ресейдің Ұлы жүзді басып алуы.

Қазақстанның далалы аймақтары тек қана Ресейді қызықтырған жоқ. Қоқан руынан шыққан Омар хан қазақ жерін кеңейту саясатын жүргізді. Ташкентті жаулап алған соң, Қоқан хандығы Түркістанға көшті. Сосын Сырдарьяның оң жағалауына өтті.

Ұлы жүз сұлтандардың көбісі Қоқандықтарды қолдады, себебі Омар хан оларға салық жинауға рұқсат берді. 1821 жылы 12000 қазақтан тұратын Шымкент, Түркістан, Сайрам және Әулие ата аймақтарынан Тентек төре бастаған шаруалар Қоқан хадығына қарсы шықты, бірақ Омар хан оларды басып тастады.

1830 және 1840 жылдары аралығында Қоқан хандығы әскерлерң мен қазақтар арасында соқтығыстар болып отырды, салық мөлшері өскеннен кейін, 1858 жылы қазақтар Кокан бекінісіне шабуыл жасады. Тоқмақ, Әулие ата, және Шымкенттен Пішпекке дейінгі жерлер XIX ғасырдың ортасына дейін басылып алынды.

Қоқан, Бұхар және Хиуа жеңілістен соң Ұлы жүз қазақтары Ресей империясына бағынышты болды.

1730 жылы Кіші және орта жүз рулары және ұлы жүздің бір бөлігі Ресейге қосылды. Ұлы жүздің біраз бөлігі Жоңғарлардың қарамағында қала берді. 1756 жылы Жоңғарлар өздерінің жеңілісінен соң, бір бөлігі Жоңғарияда қалды, екінші бөлігі Ташкентке көшті, үшінші бөлігі Жетісуға ауысты, және де тез арада Қытайда өздерінің тәуелсіздігін алып алды.

XIX ғасырдың бірінші жартысында үшінші топ Сүйік сұлтан (АКбылайдың ұлы) басқарды. Ол Ресей мен Қоқан арасында таңдау жасап,1819 Сүйік сұлтан Ресейдің қол астына кірді. Осынын нәтижесінде жалайыр руынан 66000 Ресейге қосылды.

1820 жылы Батыс Сібі генерал губернаторы 120 казактан тұратын әскери бөлімді сауда жолдарын қорғау мақсатында Ұлы жүзге жіберді. 1824 жылы Ресей бодандығына тағы 50000 қазақ қосылды. Жергілікті халық 1822 жылғы реформаға сәйкес басқарылды.

1847 жылы қазақтар Лепсі мен Іле өзендерінің арасында көшіп жүрген кезінде Ресейліктер өз саясаттарын Қопал ауданында жақсарта бастады, кейіннен тағы да 40000 қазақ отбасылары қосылды. Бұл 1848 жылдың 10 қаңтарында Ұлы жүзді толығымен басып алуына әкеліп соқты.

1820 жылы Орынборда өкімет 1830 жылы және Омскіде әскери миссияларды өткізді.

Нығайған сызықтардың Перовскиде 1847 жылы құрылыспен кеудемсоқтық жоба бастады. Новоалександровскі - 300 километрге арал теңізінің солтүстік - шығыс бөлімдері бойлай ірімшік - Дарья өзендері орналасқан.

Құрылыс бұларды екі сызықтың Раимде қамал жасауынан бастады ( Аральскі ) және Kопалск (өзеннің солтүстікке ауданында немесе) және 1853 жылға Казалинскі құрылысымен алты жыл ішінде аяқталды және дұрыс негіздің (оңтүстікке өзен) 1854 жылға шейін созылды.

Мынадан кейін орыс Кокандскогоға қарсы науқанды бастады , қамал Ак - мешіт салып, олар Перовскіні қайта қойды (Қызылорда).