2. Tasks for IWS: Analyze “The main stages of the II WW”.

3. Task for IWS under a teacher’s control: Write a short report: “Kazakhstan rear in 1941-1945.”

4. Home tasks: Write a short essay: “Deportation of people to Kazakhstan in 30-40-s.”.

5. List of the reference on the theme

6. Асфендияров С. Д. История Казахстана (с древних времен): Уч.Пособие / Под ред. А.С.Такенова. – Алма-Ата, 1993. – 2-е изд.

7. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Очерк. – Алматы: Дәуір, 1993.

8. История Казахстана: Пособие для студентов. – Алматы: Казинтерграф, 1998.

9. Кан Г. В. История Казахстана: Учеб. Пособие. – Алматы: ВШП Әділет, 2000.

Lecture 24: Development of economics in 50-60-s

The objective of the lecture: To show the aims of the September (1953) and March (1954) Plenums of the CC CPSU about the development of agriculture. The consequences of the development of virgin lands. Failure of the reforms of 1965.

Outline of the lecture:

1. Development of virgin and unused lands in Kazakhstan.

2. Development of economics in 60-70-s.

3. Reforms of 1965 in Kazakhstan.

Development of virgin and unused lands in 50-s. By September 1953, at the time of the Central Committee plenum, Khrushchev had clearly made some fairly concrete decisions about the course of begin. The Central Committee published a resolution that called for strengthening of agriculture through the development of parts of southeast, Kazakhstan, and western Siberia as major sources of winter wheat. The plenum also demanded the improvement of livestock breeding.

For stimulation of the development of agrarian sector the debts of kolkhozes were liquidated, the taxes were decreased. Prices for meat, milk, wool, potatoes, and vegetables were increased.

But First Secretary Shayakhmetov pointed out that any gains from the introduction of cereal cultivation in Northern Kazakhstan would come at the cost of livestock breeding.

Khrushchev found Shaiakhmetov’s attitude unacceptable. It was thus no surprise when the plenary session convened on February 11, 1954, in Alma-Ata, that the first and second secretaries of the Communist Party, Shayakhmetov and I.I.Afanov, were both dismissed from their posts. The next Central Committee plenary session, in February 1954, named P.K.Ponomorenko and L.I.Brezhnev to succeed them. The local Kazakh leadership also came under attack, and within the next three months the first secretaries of the six Virgin Land oblasts were all replaced.

On March 28, 1954, in the decree “On Increasing Grain Production in 1954-1955 through the Development of Virgin and Idle Lands”. This called for the cultivation of 13 million hectares of virgin and idle lands in Kazakhstan, the Ural, the Volga region, and some areas of North Caucasus.

In August, 1954 13.4 mln. hectares were sowed in the USSR and 6.5 in Kazakhstan. In 1956, 28-30 mln hectares of land planned for cultivation.

During the first year of the drive, 300 new state farms were organized in Kazakhstan to plant cereal crops on 3.5 million hectares of former grazing land.

Thousands specialists were sent to Kazakhstan. In 1954 more than 20 th. people came to Akmolinsk oblast. Industrial enterprises sent 1386 specialists for development of virgin lands. During 1953-1958 266.6 th.specialists were sent to agriculture. They had the great privileges. The head of family received the benefit 500-1000 rubles and 150-200 rubles each member of family. 10 th. rubles credit was given for building the house for 10 years. 1500-2000 rubles for buying cattle, food loan, which consist of 150 kg of grain or meal and were released from taxes for 2-5 years. 20 billion rubles were invested for development of virgin lands.

The negative consequences of the development of virgin lands:

1. During two years 1954-1956 650 th. people came to Northern Kazakhstan, while needed 130 th.

2. Ecological balance was violated.

3. Soil subjected to destruction.

4. Pastures were reduced.

5. Thousand hectares were used for building settlements, ways and so on as a result stock-breeding was destroyed and shortage of meat and milk took place.

6. The migration of people from other republics promoted to lowering of the role of national customs and traditions, reducing of national schools, publishing of national literature and press. Language and demographic problems sharpened in Northern Kazakhstan.

Problems of economic development in the 60-s. Economic reforms of 1965. In the 60-s the central government realized that economy needed renewal and in 1965 reform was in all branches of economy and in management.

Management. Before 1965 a territorial principle of ruling over economy was used through special bodies sovnarkhozes. In 1965 ministries were formed to manage metallurgy, non-ferrous metals, transport, etc. New methods of planning. Plans were given by the central ministries, but the enterprises

worked on self-support basic and material stimulus for high productivity.

Science-technical revolution. Special plans for new technology stimulated the using of new invention. Production of titanium, magnesium, electromechanical, mechanical engineering was based on the achievement of scientific-technical revolution. Oil and chemical industry had allunion significance. In 1965 the first oil was produced in Uzen.

Results of the reforms. By 1970 Kazakhstan took the leading position in the USSR for production of lead, copper, titanium intensified economy ties with the other republics such levers as income, price, bonus and credit began to work. New light and food industries were built: Almaty and Shymkent cotton factories. Semipalatinsk, Zhezkazgan, Aktjubinsk stockinet factories. During 5-years 14 fabrics were built.

In 60-s new towns appeared in Kazakhstan: Rudnyi in Kustanai region, Shevchenko in Mangistau and others. There were similar and didn’t reflect geographical and historical features of region. Ecological cleanness, remake and liquidation of wastes, social problems didn’t solve.

Agricultural was also reformed: purchasing prices for agrarian were increase 2 times, 18 sovkhozes worked on self-supporting basic.

In the 60-s the struggle in the Soviet society was between two political trends: the reformers demanded democratic changes, the conservative wanted to preserve the old system. The population to improve their life, but the government ignored the social needs – it led to some social conflicts (Temirtau, 1959) which were suppressed.

Лекцияның мақсаты : (1953) қыркүйек және наурыздағы ЦК КПСС (1954) пленумының ауыл шаруашылығы дамуы және оның мақсаттарын көрсету. Тың жер жерлердің игеру зардаптары. 1965 жылға реформа жойылуы.

Лекцияның жоспары :

1. Қазақстанда тың жер және тыңайған жерлерді игеруі .

2. 60-70- жылдарда экономиканың дамуы .

3. 1965 жылғы Қазақстандағы реформа.

50-жылдардағы тың және тыңайған жерлерді игеру. Қыркүйек 1953 жыл , ЦК пленумі осы уақытында Хрущев алға жүру туралы нақтылы шешім айқын бастау алды . Орталық комитет қарарды шығарды , онда ауыл шаруашылығын нығайтуға шақырды, сонымен оңтүстіктік - шығыс Қазақстан облысын, батыс Сібірді күздік бидай негізгі қайнар ретінде дамыту жолдарын қаратырды. Сонымен қатар Пленум мал шаруашылығын жақсартуды талап етті .

Аграрлық сектордың дамуына арнайы колхоздардың міндеттері жойылған, салықтар төмендетілген болатын. Етке, сүт , жүн , картоп , көкөністерге бағаны өсірді .

Бірақ бірінші хатшы Шаяхметов көрсетті , қандай болсын пайдалар көкнәр бидайдың дәндерін солтүстік Қазақстанға салу мал шаруашылығы шотының тиесілі келеді .

Хрущев Шаяхметовтың айтқана көңілі болмады. Осылай, таң қалатындай емес, 1954 жылы 11 ақпан, Алматыда, бірінші және екінші хатшылар коммунистіктің партиялар мәжіліс отырысына шақырылған Шаяхметов және I.I. Афанов екеуі де өз орындарынан босатылған болатын. Келесі мәжіліс ЦК отырысы,1954ж. ақпанда оладын орнына П.К. Пономаренко мен Л.И. Брежнев келді. Қазақстанда жергілікті басшылығы шабуылға ұшырады, және жақын үш ай ішінде 1-ші хатшылары 6 Христостың анасы жер облыстарында ауыстырылған болатын .

1954 жылы 28 наурызда, "бидайдың дәндерінің өндірісінің артуы туралы 1954-1955 жылға тың және тыңайған жерлердің игеруі арқылы" қаулы қабылданды. Оны өсіруі үшін 13 миллион гектар тың және тыңайған жерлерді талап етеді Қазақстанда, Орал, Поволжье, ал солтүстік Кавказдың кейбір аудандарында .

Тамызда га 195413,4 млн. КСРО-да себілген және 6,5 Қазақстанда . 1956 жылы 28-30 млн. га жер өсіруге арналғаны жоспарланған.

Келтіру бірінші жылы ішінде, 300 жаңа совхоздар Қазақстанда пайда болатын, 3,5 млн. гектар жер дәнді мәдениеттердің үшін мал бұрынғы жайылымы.

Мың мамандар Қазақстанға бағытталған болатын. 1954 жылы 20 мыңдай адамдар Ақмола облысына келді . Өнеркәсіпті кәсіпорындарға тың жерлерді игеруіне арналған 1386 маманды алып келген. 1953-1958 жылы 266,6 маман ауыл шаруашылығына бағытталған болатын. Оларда үлкен жеңілдіктерді болды . Отбасының басы 500-1000 сом және жанұяның әрбір мүшесі 150-200 сом алды. 10-шы. сом 10 жылға үй құрылысы несиені алды. 1500-2000 сомдар мал сатып алуына арналған, несие азық-түлігі, ол 150 кг бидайдың дәндері немесе ұнның және 2-5 жылға салықтардан босатылған болатын. 20 Миллиард сом тың жерлердің игеруіне салынған болатын.

Тың жерлердің игерунің негативтік зардаптарының :

1. 1954-1956 екі жыл ішінде әрбір 650-шы адамдар солтүстік Қазақстанға келді , сол уақытта 130 мың қажет еді.

2. Экологиялық тепе-теңдік бұзылған болатын .

3. Топырақ құруға душар болады .

4. Жайылым жерлер қысқарған болатын .

5. Мыңдаған гектарлар елді-мекендер құрылысы үшін, жолдарға қолданған болатын және тағыда, нәтижесінде мал шаруашылығы тағысын бүлінген болатын , ал ет және сүт тапшылығы орынды болды .

6. Басқа республикалардан халық миграциясы ұлттық салт және дәстүрлердің ролін төмендеуіне жағдай жасады, ұлттық мектептердің, ұлттық әдебиет шығару және газеттердің қысқаруы болды. Тіл және демографиялық проблемалар, солтүстік Қазақстанға ұшталған.

60-жылдарда экономикалық даму проблемалары. 1965 жылғы Экономикалық реформалар. 60-жылдарда орталық үкімет түсінді, экономиканы жаңарту мұқтаж болғанын және 1965 жылғы реформалар барлық экономика бұтақтарында және басқаруда болды .

Басқару. 1965 жылға дейін экономиканың үстінде басқарғандардың территориялық принципі халық шаруашылығының кеңестерінің арнайы органдары арқасында қолданған болатын. 1965 г . министірлік металлургия, түрлі түсті металлургияның , көлікті және т. б . басқаруы үшін құрылған болатын. Жоспарлауда жаңа әдістері. Жоспарлар орталық министірліктерден берілген, бірақ кәсіпорындар да биік өнімділікке арналған негізгі және заттық стимулдерде өз өтеушілігінде жұмыс істеді .

тап осы болатын , сонымен қатар

Ғылыми - техникалық революция. Жаңа технологияға арналған арнайы жоспарлар жаңа ойлар қолдануын ынталандырды . Титан өндірісі , магний , электр механикалық , машина жасау ғылыми - техникалық революция жетулеріне негізі салынған болатын. Мұнай және химиялық өнеркәсіп бүкілодақтық мағынаға ие болды . 1965 жылы бірінші мұнай Өзен қаласында өндірілген болатын.

Реформалардың нәтижелері. 1970 жылы Қазақстан КСРО-да 1-ші орындарды иеленді қорғасын, мыс, титан өндірісінде, активтендірушілігі экономика байланысы басқа республикалармен сондай табыстар сияқты , бағалар , бонустар және несиелер жұмысқа кірісті. Жаңа жеңіл және тамақ өнеркәсіптері салынған болатын : Алматы және мақта зауыттары Шымкентте . Семей, Жезказган, Ақтөбеде трикотаж зауыттары. 5 жыл ішінде 14 фабрика салынған болатын .

60-шы жылдары Қазақстанда жаңа қалалар көрінді: Рудный Костанайда және Шевченко Маңғыстауда, тағы басқаларда. Қайтармаған аймақтар болған георгафиялық және тарихи ерекшеліктері осы жердлерде. Экологиялық таза, қайтадан жасау және қалдықтың жоюы, әлеуметтік проблемаларды шешу .

Ауылшаруашылық негізделді: аграрлыққа сатылатын баға 2 есе өсті, 18 совхоз шарушылық есептеде жұмыс істеді.

60-жылдары кеңестік қоғамда күрес екі саяси ағымдардың арасында болды: реформаторлар демократиялық өзгерістерді талап етті, консерваторлықтар бұрынғы жүйені сақтауды қалады. Халық өмірді жақсартуға ұмтылды, бірақ үкімет әлеуметтік мұқтаждықтарды елемейді – осы жағдайлар әлеуметтік дауларға әкеп соқты ( Темиртау ,1959), бірақ басылып қалған болатын