Aim of the course

The course designed for the students, keeping in view the growing demand for interdisciplinary approach to the study of social disciplines, in order to provide students with the good knowledge of Kazakhstan’s history problems in the past and contemporary time. This course is intended to familiarize students with major issues and approaches in the study of the course «History of Kazakhstan».

Course outline

Course «History of Kazakhstan» is an obligatory course for all students, who study at first year at higher educational institutions in accordance with curriculum of the majors.

This course investigates theories and conceptions of the Kazakhstan’s history problems, used in the development of contemporary world system.

For teaching this course necessary to reach following aims:

- To teach the main problems of this course;

- To give recommendations for preparations to seminars;

- To offer themes for individual projects;

- To prepare tests and list of used literature;

- To give short consultation on each theme;

- To recommend a list of literature for preparation to seminars, midterms and final exams.

Course description: This course is offered for bachelor students and investigates the role of history of Kazakhstan in the world policy in the past and nowadays. The problems of economic and military integrations in the Central Asia. Interests of the USA, European states, Russia, and China in the Central Asia. The role of the Islamic factor in the formation of relationships between Central Asian states in the contemporary world. Foundation of new relations between Central Asian states after collapse of the USSR.

Lecture 1: Primitive society

The objective of the lecture: to show common and peculiarities of the primitive society development on the territory of Kazakhstan. The main stages of the primitive society, evolution of labor instrument, origination of people and formation social institutes.

The brief content of the lecture: The problem of the origin of the modern human being and the most ancient stages of his development in the Stone Age according to the scientists terminology in one of the complex problem of the science.

The modern genetics came to conclusion, that labor played the decisive role in the evolution of man. The other factors – biological and social, participated in the process of anthropogenesis. Man is differed from the animal by his knowing how to work and how to make the labor instruments. The first instruments made from stone by man gave the name to the Stone Age, the early and longest period of the history.

By the beginning of the XX century the following division of the Stone Age into periods was established:

The first man on the territory of Kazakhstan appeared about 700-500 th. years ago during the Paleolithic Age. The earliest man lived near rivers Isym, Chu, Betpak-Dala. On the banks of the Arystandy River the most ancient stone instruments were discovered. The more numerous sites of the late times were Shabakty, Temirkazgan, and Borykazgan etc. The hand bifaces (hand axes), points more than 5 th. various flint instruments were collected there.

During the Mousterian epoch the method of production of stone instruments developed. Among the Mousterian sites discovered in the Karatau, one was situated in Karasai, on the right bank of the Arystandy River. The enormous concentration of the flint and chalcedony hand-mades were revealed and wild animals bones and charcoal were found. The finds of the Mousterian instruments are known in the middle flow of the Sarysu River in Central Kazakhstan and Priirtyshie.

Neolithic. The Neolithic hunters, fishermen and collectors lived in Pri-Ural and Irtysh. The natural environment of that time was almost the same as in our days. The technology of working up of stone in the epoch of Neolithic achieved the highest level; people learned how to saw and polish the stone and make the mini stone-blades (micro-lit). The durable crockery ceramics were made with help of baking by Neolithic people.

In the epoch of Upper Neolithic and Eneolithic one more important event was happened in the life of people. The animals have been domesticated and became domestic animals. People began to be occupied with farming.

The appearance of the beginnings of mining, mastery of metals, soft-ones – copper, gold, lead took place.

During the Neolithic Age the family communes with Matriarchy appeared. At the Neolithic the earliest men began to use fire and make work tools from metal – at first it was copper, then bronze.

Дәрiстiң мақсаты: Қазақстан аумағындағы алғашқы қауымдық құрылыстың даму ерекшелiгiн көрсету. Алғашқы қауымдық қоғамның негiзгi кезеңдерi, деректері, адам баласы еңбегiнiң эволюциясы және әлеуметтiк институттардың құрылуы.

Дәрiстiң жоспары:

1. Алғашқы қауымдық қоғамының мiнездемесi.

2. Алғашқы қауымдық қоғамның кезеңдерi.

3. Алғашқы қауымдық қоғамның тарихи ескерткiштерi.

Дәрістің қысқаша мазмұны: Тас ғасырындағы қазiргi адам тегiнiң мәселесi және оның дамуының ең ежелгi кезеңдерi, ғылымның күрделi мәселелерiмен ғалымдардың терминологиясы бойынша қалыптасты. Қазiргi заманғы генетика, еңбек - адамның эволюциясындағы шешушi рөлiн ойнайтынын қорытындыларға келдi. Сонымен қатар, басқа факторлар - биологиялық және әлеуметтiк, антропологиялық үрдістерімен қалыптасты. Адам баласы жануарлардан ерекшеленетінін, оның еңбек құралын жасап iстеу ретiнде жұмыс iстеуге айырмашылығы болды. Алғашқы аспаптар, істелінген тастан - адам тас ғасырдың ежелгі тарих және ең ұзақ дәуірі болып есептелінді.

ХХ ғасырдың басында Тас ғасыры бірнеше кезеңдерге бөлінді:

I. 1. Палеолит

Ерте палеолит:

Дошель -2,5 млн.- 800 млн. біздің дәуірімізге дейін.

Шель, Ашель – 800 - 140 мыңжылдық, біздің дәуірімізге дейін.

2. Орта Палеолит

Жоғары палеолит және Мустье дәуірі – 140 – 40 мыңжылдық біздің дәуірімізге дейін

3. Жоғары Палеолит

40 – 10 мыңжылдық біздің дәуірімізге дейін.

II. Мезолит XII - V ғ. біздің дәуірімізге дейін.

III. Неолит V – II ғ. біздің дәуірімізге дейін.

Қазақстан территориясында бірінші адамдар б.з.д. 700-500 мыңжылдықта Палеолит дәуірінде табылды. Қазақстанда ең ежелгі адамдар Есіл, Шу өзендері жанында және Бетпақ далада табылды. Ең ертедегі тас аспаптары Арыстанды өзендері жағалауларында табылды. Аспаптардың көбісі Шабақты, Темірқазған, Бөріқазған сияқты жерлерде табылған. Сондай-ақ, қолдық балталар және т.б. шақпас тас әртүрлі құжаттардың бес мың данасы табылған.

Мустье заманында тас аспаптардың өндіріс әдісі дамыған. Мустье көріністерінің арасында Каратауда бар екені анықталды, және Қарасайда бір түрі орналасқан болатын (Арыстанды өзенінің оң жағасында). Мустьерлік олжалы аспаптар Орталық Қазақстан мен Сарысу өзені және Ертіс бойының орта ағымында белгілі болып табылды.

Неолит. Неолиттік аңшылар, балықшылар және соларды жинаушылар Орал және Ертіс өзенінің бойында қоныстанды. Табиғи орталар сол уақытта дерлік дәл осылай болды. Неолит заманында тастан жұмыс технологиялары ең жоғары дәрежеге жетті; адамдар қалай тас өндіруді және пішіндеуді үйренді.

Жоғарғы неолит заманында және Неолит заманының өзінде - адамдардың өмірінде тағы бір маңызды оқиға болды. Жануарларды қолға үйрете бастады. Адамдар ауыл шаруашылықпен шұғылдана бастады.

Пайдалы қазбаларды және металдарды өндеу үрдісі кеңінен жайылды және сондай-ақ, саз балшықтан және алтыннан бұйымдар шығарыла басталды.

Неолиттік дәуір кезінде жанұяда матриархат (аналық ру) ұғымы пайда болды.

Ерте неолитте адамдар отты қолдануды бастады және еңбек құрал-саймандарды істеді. Ең алғашқы металдар - мыс және қола болды.

Glossary

Hand axe	Топор	Балта
Point	Остроконечник	Шошақ төбе
Chalcedony	Халцедон	Халцедон
Charcoal	древесный уголь	Ағаш көмір
To saw	Пилить	Аралау
Blade	Лезвие	Алмас, пышақтың жүзі
Durable	Прочный	Берік, мықты
Crockery	Глиняный	Саз, балшық

1. Tasks for IWS: Make up a table: “Chronology of primitive society.”

2. Task for IWS under a teacher’s control: Write a short report: “Evolution of labor tools”.

3. Home tasks: read F. Engels «Origination of family, private property and state» and prepare annotation.

List of the reference of the theme:

1. Асфендияров С. Д. История Казахстана (с древних времен): Уч. пособие под ред. А. С. Такенова. – Алма-Ата, 1993. – 2-е издание.

2. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Очерк. Алматы: Дәуір, 1993.

3. История Казахстана: Пособие для студентов. – Алматы: Казинтерграф, 1998.

4. Кан Г. В. История Казахстана: Учеб. пособие. – Алматы: ВШП Әділет, 2000.

5. Оразбаева А. И. Курс лекций по истории Казахстана для студентов неисторических факультетов. Часть 1. Древняя и средневековая история Казахстана. – Алматы: Қазақ университеті, 2001.

6. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). В 5 т. – Алматы. 1996-2000.

7. Алпысбаев Х. А. Памятники нижнего палеолита Южного Казахстана. – Алма-Ата: Ғылым, 1979.

8. Ирмуханов Б. Б. Этническая история древнего Казахстана. – Алматы, 1998.

9. Исмагулов О. Этническая антропология Казахстана. – Алма-Ата, 1977.

Lecture 2: Bronze and Iron Ages

The objective of the lecture: Characteristic of the bronze and iron ages. The main stages of the Bronze and Iron ages. Historical monuments of these stages. To show the economical and political development and features of culture.

Outline of the lecture:

1. Bronze Age. The main stages of Bronze Age. The cultures of Bronze Age.

2. Iron Age. Saks. Political and economy development of the Saks.

3. Culture of the Saks.

The brief content of the lecture: The changing in the economy and mode of the life of the people of Kazakhstan, which were outlined at the end of Neolithic, resulted in the building of the producing economy. In the II th. B.C. people learned to get bronze by the way of addition of tin, lead and zinc to copper. The bronze is the hard, but at the same time very plastic metal, from which the instruments of labour and weapons were made. The epoch, when this metal was the main one in the life people, named the “Bronze age”. It was lasting from the end of the III till I th. B. C.

The tribes, dwelt on the territory of Kazakhstan during the Bronze epoch, left the archaeological monument, dated back to the Andronov archaeological culture. Now the time of existing of this culture is divided by the majority of the researches into three periods:

The Early Bronze – XVIII-XVI c. B.C.

The Middle - XV – XII c. B.C.

The Late - XII – VIII c. B.C.

The Late Bronze period in Central Kazakhstan was marked by formation of the new culture, which was named Bengazy-Dandybai.

During the Bronze age Kazakhstan became the center of metallurgy. Copper, tin, iron were mined in Eastern Kazakhstan and Jezkazgan.

The role of a man in family increased – it was the time of Patriarchy. The Andron people’s main occupations were cattle-breeding, farming and fishing. They grew millet near the rivers, lived in houses and when the climate became dry they began to move from place to place. The Andron people invented houses that could put on carriages and moved with people. They began to nomadize.

The question of the tribe’s language investigated by archaeologists, of the race type of these tribes, and their roots and descendants was the most difficult one in the ancient history. Andronovists were considered as European physical type and Indo-Iranian language.

Saks tribes. In the I millennium B.C. a huge territory, including Northern India, Afghanistan, Middle Asia and South Kazakhstan was populated by numerous tribes, called “Saks”. Saks tribes were contemporaries of skiffs, which lived in Northern Black Sea and Savromates – in South Ural.

In Akhemenids sources; there are a lot of facts and information about saks. They inform that they were three groups: Saks-Haumovarga (Saks that made drink Haom), Saks-paradaraya (Saks that lived across the sea, Saks-tigrahauda (Saks that were pointed caps).

Saks took part in many historical events of that time. So, Kir concluded a peace treating with Saks against the king Krez. Kir’s campaign against Saks was not successful. His army was defeated and he died. Kir’s campaign to the Middle Asia was continued by Dari I (521-486 B.C.) but he was also defeated. At the end of VI beg. of V c. B.C. in ancient East were taking place Greek-Persian wars. Some Saks tribes took part in those wars being on the side of Persians. Greek-Persian wars (500-449 B.C.) ended with the defeat of Persians. In 30-s B.C., Greek-Makedonians under the control of Alexander Makedonsky defeated the army of the last Ahemenid of Dari III and entered the Middle Asia. Massagets and other tribes, living in the Southern Kazakhstan participated in wars against Alexander Makedonsky. Saks tribes which lived in the area of Syrdaria kept their independence. After the death of Alexander Makedonsky his huge empire was disunited because it was just a union of tribes and nations who didn’t have strong economic and political relations.

Лекцияның мақсаты: Қола және темір дәуірінің мінездемесі. Қола және темір дәуірлерінің негізгі кезеңдері. Осы кезеңдердің тарихи ескерткіштері. Экономикалық және саяси дамуының мәдени ерекшеліктерін ашып көрсету.

Лекцияның жоспары:

1. Қола дәуірі. Қола ғасырдың негізгі кезеңдері. Қола ғасырдың мәдениеттері.

2. Темір дәуірі. Сақтар. Сақтардың экономикалық және саяси дамуы.

3. Сақтардың мәдениеті.

Лекцияның қысқаша мазмұны: Экономикадағы өзгерістер және Қазақстан халқының өмір сүру тәртібі, неолит дәуірінің соңына таман айқындалған болатын, және де экономикалық өндірістердің өзгеруіне әкелді. Біздің дәуірімізге дейін II мыңжылдықта адамдар қоланы қорғасын, қалайы және мырыштың көмегімен мысты алуды үйренді. Бұл дәуірде аталмыш металдардың адам өміріне зор пайда алып келді. Сол үшін бұл дәуірді Қола дәуірі деп атады. Бұл біздің дәуірімізге дейін ІІІ мыңжылдықтан І мыңжылдыққа дейін жалғасты.

Тайпалар, қола заманында Қазақстан аумақтарында археологиялық ескерткішттерді қалдырып, археологиялық мәдениетте Андроновтар деп аталды. Қазір бұл мәдениет үш дәуірге бөлінеді:

Ерте қола дәуірі– XVIII-XVI б.з.д.

Орта- XV – XII б.з.д.

Кейінгі - XII – VIII б.з.д.

Орталық Қазақстанда кейінгі қола дәуірі жаңа мәдениет құруымен белгіленген болатын, оны Бейғазы Дәндібай деп атады.

Қола дәуірде Қазақстан - металлургия орталығы болды. Мыс, қалайы, темір Шығыс Қазақстан мен Жезқазғанда табылды.

Жанұяда еркектің ролі үлкейді - бұл патриархатқа бағыну уақыты болды. Андронов мәдениетінің адамдары негізінен мал өсірумен, ауыл шаруашылығымен және балық аулаумен шұғылданды. Олар өзендердің жақын маңайларында тары өсірілді, үйлерде өмір сүрді және ауа-райы өзгеруіне орай жер алмастырып отырды. Андроновтықтар үйлерді ойлап тапты. Сондай-ақ көшпенді өмір салтын дамытты.

Тайпалардың тілі туралы археологтермен зерттеген кезде, әлем тарихындағы ең бір күрделі зерттеу болып табылды. Андроновтықтар еуропалық нәсілді және үнді-иран тілдес болып есептелді.

Сақ тайпалары. Б.з.д. I мыңжылдықта, Солтүстік Үндістан, Ауғанстан, Орта Азия және Оңтүстік Қазақстанда мекендеген көп санды тайпалар болатын. Ол тайпаларды сақтар деп атады. "Сақ" тайпалары скифтердің замандастары болды, олар солтүстік Қара Теңізде, ал Савроматтар оңтүстік Оралды мекендеді.

Ахменид қайнаркөздеріне сәйкес, Сақтар туралы көптеген мағлұматтар бар. Олар үш топқа бөлінді: Сақ - Хауомоварга (Хаум сусынын дайындаған сақтар), Сақ - Парадарайя (теңіздің арғы жағында өмір сүрген сақтар), Сақ – Тиграхауда (Шошақ бөріктілер).

Сақтар сол замандағы көптеген тарихи оқиғаларға қатысты. Сайып келгенде, Кир сақтармен бірлесе отырып Крез патшасына қарсы бейбіт келісім шарт жасады. Кирдің Сақтарға қарсы жорықтары сәтсіз аяқталатын. Оның әскері жеңіліс тапты және ол қайтыс болды. Кирдің Орта Азияға жорықтарын І Дарий (521-486 б.з.д.) жалғастырды, алайда ол да жеңіліс тапты. Б.з.д ІV-V ғасырларда ежелгі Шығыста Грек-Парсы соғысы болды. Кейбір Сақ тайпалары Парсыларға жақтасып соғысты. Грек-Парсы соғысы (500 – 449 б.зд.) парсылардың жеңілісуімен аяқталды. Б.з.д 30- жылдары Македондық Гректер Александр Македонскийдің басшылығымен Ахеминидтердің соңғы патшасы ІІІ Дарийді талқандап Орта Азияға кірді. Оңтүстік Қазақстанда тұратын массагеттер және басқа да тайпалар Александр Македонскийге қарсы соғыстарға қатысты. Сырдарья өзені жағасында мекендеген сақтар өздерінің егемендігін сақтап қалды. Александр Македонскийдің өлімінен кейін алпауыт империя ыдырады, өйткені империя көптеген тайпалардан және экономикалық және саяси қарым– қатынасы болмаған ұлттардан құралды.

Glossary

Nomadize	Кочевать	Көшіп қонып жүру
Tribe	Племя	Тайпа
Defeat	Поражение	Жеңілу
Source	Источник	Деректеме, қайнаркөз

4. Tasks for IWS: Make up a table: “The main tribes lived in bronze and iron ages.”

5. Task for IWS under a teacher’s control: Write a short report: “Culture of Saks”.

6. Home tasks: read «Archeology of Kazakhstan» and prepare annotation.

7. List of the reference on the theme

1. Асфендияров С. Д. История Казахстана (с древних времен): Уч. Пособие. / Под ред. А. С. Такенова. – Алма-Ата, 1993. – 2-е изд.

2. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Очерк. – Алматы: Дәуір, 1993.

3. История Казахстана: Пособие для студентов. – Алматы: Казинтерграф, 1998.

4. Кан Г. В. История Казахстана: Учеб. Пособие. – Алматы: ВШП Әділет, 2000.

5. Оразбаева А. И. Курс лекций по истории Казахстана для студентов неисторических факультетов. Часть 1. Древняя и средневековая история Казахстана. – Алматы: Қазақ университетi, 2001.

Lecture 3: Early class societies (III B.C.-III A.D.).

The objective of the lecture: To show the economic and political history of Uisuns, Kangles and Hunnu.

Outline of the lecture:

1. Uisuns.

2. Kangls.

3. Hunnu.

    Uisuns. The tribes of Uisuns, which inherited lands of Saks-Tigrahauda in the Zhetisu, came from the depth of Central Asia.

     The population of Uisuns was about 630 thousand people and 188 thousand from them were warriors. The head of which was leader, whose title was “Gunmo”.

     The main territory of Uisuns situated in the valley of Ili, frontier on the west was on rivers Shu and Talas, where they bordered with Kangyo.

    The capital of Uisuns was Chegu-Chen (the town of red valley) was situated on the coast of Issyk-kol.

    Ethnic group of Uisuns still isn’t clear. One investigator thinks that Uisuns had Turkic ancestors and spoke in Turkic; another, that Uisuns were from West-Iranian tribes.

    Uisuns were nomads.

    Hunnu.

Creation date	IV-III cc. B.C.
Geography	From Zabaikalye to Tibet, from Eastern Turkestan to the middle flow of Huanhe river.
Main cities	Near the Kyrgyz Nur lake (Chjichji residence)
Main activity	Nomadic cattle-breeding. Main animals: horses, oxen, camels, sheep and goats.
Other names	Syunnu, Gunnu
Type of state	Nomadic type of life. Hunnu can be called as a military state too.
Religion	Hunnu was paganists.
People, nations	Turkic-typed tribes with mongoloid faces. The population is 1,5 mln. of people.
Language	One of the Altai languages family branches.
Society structure	There were four supreme origins; the most noble is “Luandi” only from which the Shanyuis could be elected. Hunnu had slavery.
Military successes	Hunnu fought together with Kangui against Uisuns but couldn’t succeed completely. Hunnu successfully fought against China, which them tribute, conquered Dunhu, part of Uisuns and Sayan-Altai tribes.
State army	Whole army was 300-400 th. men, “Tma” – 10 th. horsemen. There were 24 heads of Tmas called “temniks”. The army consisted of center and two wings.
Historical Literature	“Historical writings” by Chinese historian Sym Tsyan about Hunnu’s invasions and conquered lands.
Famous events, political history	In 206 B.C. Mode made reforms for state enforcement. In 47 the state was divided into South and Northern parts. Chjichji tried to return the state unity, but China pressed on Hunnu and forced them to move through Tian-Shan to Kazakhstan. There they first contacted with Kangui tribe close. This was the first wave of great people’s migration. The second one started in I c. AD., when Hunnu again moved west from China’s pressure. Under Hunnu’s pressure there was started the tribes’ movement in Central Kazakhstan, on the north of Syrdarya and also in Aral and Caspian sea regions. The “Great People’s Migration” took its period since II till V centuries AD. And under Attila’s supervision, the migrating people made the great collapsing hit to the Roman Empire. Hunnu increased the quantity of Turkic roots among the people in the Kazakhstan region.

Лекцияның мақсаты: Үйсін, қаңлы және ғұндардың экономикалық және саяси тарихын ашып көрсету.

Лекцияның жоспары: