- •Старажытныя жыхары на тэрыторыі Беларусі. Жыццё ва ўмовах першабытнага ладу.
- •2. Беларускія землі ў X — XIII стст.: гаспадарчае і грамадскае развіццё.
- •3. Полацкае княства ў X — XIII стст.
- •4. Культура Беларусі ў X — XIII стст.
- •5. Барацьба з крыжацкай і татарскай агрэсіяй.
- •6. Утварэнне Вялікага Княства Літоўскага. Знешняя палітыка ў XIV — XV стст.
- •7. Гаспадарчае і грамадскае развіццё Вялікага Кня-ства Літоўскага ў XIV — XV стст.
- •8. Культура Беларусі ў XIV — XV стст.
- •9. Утварэнне Рэчы Паспалітай. Барацьба за захаванне самастойнасці Вялікага княства Літоўскага.
- •10. Культура Беларусі ў XVI — XVIII стст.
- •11. Сацыяльна-эканамічнае становішча Беларусі ў XVII- XVIII стст.
- •12. Палітычны крызіс і падзелы Рэчы Паспалітай. Далучэнне да Расійскай імперыі.
- •13. Беларусь у вайне 1812 г.
- •14. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў пер-шай палове XIX ст.
- •15. Адмена прыгоннага права ў Беларусі. Буржуазныя рэформы.
- •16. Паўстанне 1863 г. У Беларусі. Дзейнасць к. Каліноўскага.
- •17. Культура Беларусі ў XIX ст. Этнічныя працэсы.
- •18. Асноўныя падзеі рэвалюцыі 1905 — 1907 пг. У Беларусі.
- •19. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў па-чатку XX ст. Сталыпінская аграрная рэформа.
- •20. Беларусь у гады першай сусветнай вайны.
- •21. Культура Беларусі ў пачатку XX ст.
- •22. Лютаўская рэвалюцыя (1917 г.) ў Беларусі.
- •23. Кастрычніцкая рэвалюцыя. Устанаўленне Савец-кай улады ў Беларусі.
- •24. Беларусь ва ўмовах германскай акупацыі. Абвяшчэнне бсср.
- •25. Барацьба з польскай інтэрвенцыяй. Другое абвяш-чэнне бсср.
- •26. Новая эканамічная палітыка на Беларусі.
- •27. Беларусізацыя 20-х гт. Развіццё культуры ў 30-я гг.
- •28. Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў бсср. Галоўныя вынікі.
- •29. Становішча Заходняй Беларусі ў 20 — 30-я гг. XX ст. Уз'яднанне беларускага народа.
- •30. Грамадска-палітычнае жыццё ў бсср у канцы 20-х— 30-я гг. XX ст.
- •31. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны. Усталяванне акупацыйнага рэжыму.
- •32. Масавая барацьба супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у бсср.
- •33. Вызваленне бсср ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
- •34. Аднаўленне эканомікі бсср у пасляваенны перыяд.
- •35. Грамадска-палітычнае і культурнае жыццё бсср (1945 - 1953 гг.)-
- •36. Удзел бсср у заснаванні і дзейнасці аан. Міжна-родныя сувязі Рэспублікі Беларусь на сучасным этапе.
- •37. Галоўныя дасягненні ў грамадска-палітычным жыцці Беларусі ў 1954 — 1964 гг.
- •38. Змены ў сацыяльна-эканамічным развіцці рэспублікі ў іі палове 50-х— першай палове 60-х гт.
- •39. Эканамічная рэформа 60-х гг. І яе вынікі.
- •40. Грамадска-палітычнае і культурнае жыццё ў бсср (1965- 1985 гг.).
- •41. Змены ў грамадска-палітычным жыцці краіны ў II палове 80-х— першай палове 90-х гг.
- •42. Эканамічнае становішча Беларусі ў другой палове 80-х — першай палове 90-х гг.
- •43. Станаўленне суверэннай Рэспублікі Беларусь. Кан-стытуцыя Рэспублікі Беларусь.
- •44. Развіццё культуры Рэспублікі Беларусь на сучас-ным этапе.
7. Гаспадарчае і грамадскае развіццё Вялікага Кня-ства Літоўскага ў XIV — XV стст.
Вяяікае Княства Літоўскае — гэта сярэдневяковая дзяр-жава^ што паўстала ў XIII —XIV стст. на эканамічным І культур-ным грунце старадаўніх княстваў — Полацкага, Тўрава-Пінскапа і Смапенскага.
У сваім развіцці ВКЛ прайшло 3 асноўныя этапы:
1) XIII — XIV стст. — перыяд станйўлення і ўмацавання;
XV — першая палова XVII стст, — перыяд росквіту і найвышэйшай магутнасці;
другая палова XVII — канец ХуІІІ стст. — пэрыяд пас- туповага аслаблейня і зэняпаду.
На працягу ХІV — XV стст. на Беларусі працягваўся пра-цэс фарміравання і ўдаеканалення феадальных-адносін.
Сельскагаспадарчая праца становіцца асновай экана-мічнага жыцця. Галоўнымі заняткамКнасельніцтва былі земля-робства, жывёлагадрўля, хатняе рамяство. Апроч гэтага жыха-ры займаліся паляваннем, бортніцтвам, рыбалоўствам.
Вярхоўным уласнікам зямлі ў ВКЛ з'яўляўся вялікі князь. Землі падзялялісяна дзяржаўныя і прыватныя. Дзяржаўныя землі былі двух катэгорый: воласці і гаспадарчыя двары. У воласцях ворыўныя землі знаходзіліся ў асабістым карыстанні сялян, а астатнія выкарыстоўвапіся калектыўна і належалі абшчыне. Гас-падарчыя двары належалі непасрэдна князю, кіравапіся яго адміністрацыяй.
Асноўнай формай феадальнай рэнты на Беларусі была пан-шчына. Таксама сяляне плацілі натуральны аброк і грашовы чынш.
Сяляне падраздзяляліся на некалькі катэгорый. Самым вялікім разрадам былі «цяглыя» людзі, якія мелі сваю гаспа-дарку і абавязаны былі адрабляць паншчыну. Акрамя ця"глат вых сялян існавалі аеадныя сяляне, агароднікі і мноства слуг. Зямельныя ўчасткі сялян адрозніваліся па размерах і гаспа-дарчаму складу. Сяляне выконвалі абавязкі не толькі ў адносінах да свайго гаспадара, але і працавалі на карысць дзяржавы.
Па ступені феадальнай залежнасці сяляне дзяліліся на нявольную чэлядзь, на «пахожых» і «непахожых» людзей.
У XIV — XV стст. у ВКЛ фарміруюцца саслоўна-прадстаў-нічыя органы: сойм і паны-рада.
Баярскі савет, ці «рада» быў пры вялікіх князях літоўскіх з самага пачатку ўзнікнення вялікага княства, але састаў і кампе-тэнцыя гэтага савета былі ў значнай ступені выпадковымі. Па-ступова рада стала выканаўчым, заканадаўчым, судовым орга-нам. У яе склад увайшлі біскупы, ваяводы, каштапяны, маршалкі, кацлер, гетман земскі і др. Сфера дзейнасці рады была даволі шырокай. Разам з князем яна выдавала законы, вяла дыплама-тычныя зносіны, прынімала меры дзяржаўнай абароны, разбірала судовыя справы, ведала дзяржаўнымі прыходамі і расходамі і г.д. 3 канца XV ст. рада ператварылася ў орган улады, якая дзяліла з вялікім князем вышэйшую ўладу.
У першай палове XVI ст. соймы аерараслі ў добра арганіза-ваную дзяржаўную ўстанову. Прадметамі кампетэнцыі вялікага вольнага сойму былі спачатку два пытанні: выбранне князя і заключэнне дагавароў аб уніі з Польшчай. Аднак у XVI ст. паўна-моцтвы сойма былі значна пашыраны і адбылося канчатковае фарміраванне гэтай установы.
Выканаўчая ўлада ВКЛ на чале з вялікім Рснязем была дастаткова моцнай і даеканалай.
На ўсос землях дзяржавы, пачынаючы з XV'ст., дзейнічаў адзіны, агульнапрыняты збор законаў. Існавала цвёрдая гра-шова-фінансавая і падатковая сістэма. Усе ўласнікі ВКЛ — землеўладальнікі, арандатары, мытнікі і інш. уносілі падаткі ў агульную гаспадарсжую скарбонку. Сабраныя грошы сасарыетоў-валіся пераважна на вайсковую справу, на ўтрыманне адміні-страцыйнага і судовага апарату.
Такім чынам, Вялікаму Княству Літоўскаму былі ўласцівы адносна дэмакратычны лад, У XIV — XV стст. адсутнічае жор-сткая тыронія і не была ўстаноўлена абмежаваная манархія.