- •Старажытныя жыхары на тэрыторыі Беларусі. Жыццё ва ўмовах першабытнага ладу.
- •2. Беларускія землі ў X — XIII стст.: гаспадарчае і грамадскае развіццё.
- •3. Полацкае княства ў X — XIII стст.
- •4. Культура Беларусі ў X — XIII стст.
- •5. Барацьба з крыжацкай і татарскай агрэсіяй.
- •6. Утварэнне Вялікага Княства Літоўскага. Знешняя палітыка ў XIV — XV стст.
- •7. Гаспадарчае і грамадскае развіццё Вялікага Кня-ства Літоўскага ў XIV — XV стст.
- •8. Культура Беларусі ў XIV — XV стст.
- •9. Утварэнне Рэчы Паспалітай. Барацьба за захаванне самастойнасці Вялікага княства Літоўскага.
- •10. Культура Беларусі ў XVI — XVIII стст.
- •11. Сацыяльна-эканамічнае становішча Беларусі ў XVII- XVIII стст.
- •12. Палітычны крызіс і падзелы Рэчы Паспалітай. Далучэнне да Расійскай імперыі.
- •13. Беларусь у вайне 1812 г.
- •14. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў пер-шай палове XIX ст.
- •15. Адмена прыгоннага права ў Беларусі. Буржуазныя рэформы.
- •16. Паўстанне 1863 г. У Беларусі. Дзейнасць к. Каліноўскага.
- •17. Культура Беларусі ў XIX ст. Этнічныя працэсы.
- •18. Асноўныя падзеі рэвалюцыі 1905 — 1907 пг. У Беларусі.
- •19. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў па-чатку XX ст. Сталыпінская аграрная рэформа.
- •20. Беларусь у гады першай сусветнай вайны.
- •21. Культура Беларусі ў пачатку XX ст.
- •22. Лютаўская рэвалюцыя (1917 г.) ў Беларусі.
- •23. Кастрычніцкая рэвалюцыя. Устанаўленне Савец-кай улады ў Беларусі.
- •24. Беларусь ва ўмовах германскай акупацыі. Абвяшчэнне бсср.
- •25. Барацьба з польскай інтэрвенцыяй. Другое абвяш-чэнне бсср.
- •26. Новая эканамічная палітыка на Беларусі.
- •27. Беларусізацыя 20-х гт. Развіццё культуры ў 30-я гг.
- •28. Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў бсср. Галоўныя вынікі.
- •29. Становішча Заходняй Беларусі ў 20 — 30-я гг. XX ст. Уз'яднанне беларускага народа.
- •30. Грамадска-палітычнае жыццё ў бсср у канцы 20-х— 30-я гг. XX ст.
- •31. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны. Усталяванне акупацыйнага рэжыму.
- •32. Масавая барацьба супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у бсср.
- •33. Вызваленне бсср ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
- •34. Аднаўленне эканомікі бсср у пасляваенны перыяд.
- •35. Грамадска-палітычнае і культурнае жыццё бсср (1945 - 1953 гг.)-
- •36. Удзел бсср у заснаванні і дзейнасці аан. Міжна-родныя сувязі Рэспублікі Беларусь на сучасным этапе.
- •37. Галоўныя дасягненні ў грамадска-палітычным жыцці Беларусі ў 1954 — 1964 гг.
- •38. Змены ў сацыяльна-эканамічным развіцці рэспублікі ў іі палове 50-х— першай палове 60-х гт.
- •39. Эканамічная рэформа 60-х гг. І яе вынікі.
- •40. Грамадска-палітычнае і культурнае жыццё ў бсср (1965- 1985 гг.).
- •41. Змены ў грамадска-палітычным жыцці краіны ў II палове 80-х— першай палове 90-х гг.
- •42. Эканамічнае становішча Беларусі ў другой палове 80-х — першай палове 90-х гг.
- •43. Станаўленне суверэннай Рэспублікі Беларусь. Кан-стытуцыя Рэспублікі Беларусь.
- •44. Развіццё культуры Рэспублікі Беларусь на сучас-ным этапе.
2. Беларускія землі ў X — XIII стст.: гаспадарчае і грамадскае развіццё.
Эканамічнае жыццё беларускіх зямель у X — XIII стст. выз-начала ў асноўным сельская гаспадарка. Асноўныя прылады працы — саха, драўляная барана.
Найбольш распаўсюджанымі збожжавымі культурамі былі проса, жыта, пшаніца, ячмень, авёс, гарох. Шырока распаўсюд-жаны былі на Беларусі агуркі, буракі, цыбуля, морква, капуста. Такім чынам, земляробства было галоўным заняткам насельніцтва, але захоўвалі сваё значэнне рыбалоўства, паляванне, бортніцтва.
Рост прадукцыйнасці сіл у земляробстве суправаджаўся развіццём хатніх промыслаў і выдзяленнем рамяства. Гэта спрыяла з'яўленню пасяленняў гарадского тыпу. Найбольш раннія з іх — Полацк, Тураў, Бярэсце, Віцебск.
Гарады паступова ператвараліся ў цэнтры рамеснай вытворчасці і гандлю. Гандаль ішоў і ўнутраны, і знешні. Купцы падтрымлівалі сувязі не толькі з суседнімі, але і з далёкімі краінамі (Візантыяй, Арабскім халіфатам).
Зямля паступова трапіла ў прыватную ўласнасць асобных сем'яў. Родаплемянная знаць захоплівала лепшыя землі і ператварала збяднелых абшчыннікаў у залежных сялян.
На беларускіх землях ішло стварэнне дзяржаўнасці. Свабодныя смерды-абшчыннікі павінны былі плаціць даніну князю, які збіраў яе разам з дружынай.
Паступова пашыраецца феадальнае землеўладанне. Сяляне-абшчыннікі рознымі шляхамі траплялі ў залежнасць ад феадала: у выніку частых войн, у выніку разарэння ад уплаты цяжкай даніны і г.д. Іх гаспадарка рабілася аб'ектам рабаўніцтва, а самі яны страчвалі асабістую свабоду. Залежных сялян, якія неслі розныя павіннасці, называлі чэляддзю. Тых, хто поўнасцю страціў асабістую свабоду, — халопамі.
Услед за княжацкім землеўладаннем узнікла баярскае і царкоўнае.
Ускладненне і ўдасканаленне грамадскіх адносін на Беларусі вяло да ўтварэння дзяржаўнасці. Першай лаўнавартаснай дзяржавай, якая сфарміравапася на беларускіх землях, было Полацкае княства.
3. Полацкае княства ў X — XIII стст.
Самым магутным княствам, існаваўшым на тэрыторыі Беларусі ў X — XIII стст., было Полацкае княства. Яго гістарычным ядром было княжанне крывічоў-палачан.
Упершыню Полацк упамінаецца пад 862 г. Полацкая зям-ля размяшчалася на поўначы Беларусі, уключаючы сучасную Віцебскую вобласць і частку Мінскай.
Першым полацкім князем быў Рагвалод. Ён правіў неза-лежна ад Кіева і Ноўгарада, якія сапернічалі між сабой за аб'яднанне ўсходнеславянскіх зямель. Але ў 980 г. наўгародскаму князю Уладзіміру Святаслававічу ўдалося захапіць Полацк.
Князь Рагвалод і яго два сыны былі забіты, дачка Рагнеда была прымусова выдадзена замуж за Уладзіміра, які едзе з ёй у Кіеў, падманам забівае свайго брата Яраполка і становіцца Кіеўскім князем. Рагнеда, якая не змагла змірыцца са сваёй доляй, зрабіла спробу забіць Уладзіміра. Пасля гэтай няўдач-най спробы Уладзімір выслаў Рагнеду на бацькаўшчыну, у Полацкую зямлю, дзе для яе быў заснаваны г. Ізяслаў (цяпер Заслаўе). Рагнеда памерла ў 1000 г.
Ізяслава палачане запрасілі княжыць у Полацку, але праз год ён памірае. Яго пераемнікам стаў князь Брачыслаўізяслававіч, пры княжанні якога пашырылася тэрыторыя Полацкай зямлі. Пасля смерці Брачыслава яго месца заняў Усеслаў Брачыслававіч (1044 — 1101), які быў празваны Чарадзеем. Князь імкнуўся захапіць землі, якія знаходзіліся за межамі Полацкай зямлі. Гэтым ён абвастрыў адносіны з Кіевам. Кіеўскія князі зрабілі спробу падпарадкаваць Полацк, але ім не ўдалося. Як сімвал незалежнасці Полацкай дзяржавы тут быў пабудаваны Сафійскі сабор. У перыяд княжання Усеслава Полацкае княства дасягнула найвышэйшага росквіту, але пасля яго смерці яно было падзелена на шэраг удзельных княетваў: Полацкае, Менскае, Віцебскае, Друцкае, Лагойскае і інш. У шасці з іх княжылі сыны Усеслава, якія вялі паміж сабой міжусобную барацьбу.
У пачатку XIII ст. Полацкаму княству, раздробленаму на ўдзельныя княствы, пачалі пагражаць крыжакі. Полацкая зямля паступова губляла сваю былую веліч. У такіх абставінах палачане пайшлі на саюз з землямі Верхняга Панямоння, сталіцай якіх быў г. Наваградак, праз запрашэнне на княжанне літоўскіх князёў. Першым літоўскім князем на полацкім княжанні быў Таўцівіл.
Такім чынам, пачынаецца перыяд існавання Полаччыны ў саюзе с Літвою ў новай дзяржаве — Вялікім княстве Літоўскім.