28. Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў бсср. Галоўныя вынікі.

Індустрыялізацыя —- працэс стварэння буйной машын-най вытворчасці ва ўсіх галінах народнай гаспадаркі, і перш за ўсё ў прамысловасці. На XIV з'езде ВКП(б) была пастаўлена задача: ператварыць СССР з краіны, якая ўвозіць машыны і абсталяванне, у краіну, якая гэта зможа сама вырабляць. Спа-чатку была абгрунтавана стратэгія індустрыяльнага развіцця, звязаная з працягам НЭПа, але затым Сталін стаў рэалізоўваць сваю стратэгію фарсіраванага развіцця.

У рамках СССР вырашана было пачаць індустры-ялізацыю з цяжкай прамысловасці. Асаблівасцю ін'дустрыялізацыі на Беларусі было тое, што сыравіны для развіцця цяжкай прамысловасці не хапала. Таму было вырашана яе пачаць тут з лёгкай прамысловасці. Аснбўныя капіталы ў першыя гады індустрыялізацыі накіроўваліся на патрэбы харчовай, гарбар-най, швейнай, тэкстыльнай прамысловасці, а таксама гапін, якія перапрацоўвалі драўніну і мінерапьную сыравіну.

Быў распрацаваны першы пяцігадовы план развіцця народ-най гаспадаркі Беларусі (1928 — 1932 т), але пасля перагляду Сталіным планаў і значнага, неабгрунтаванага завышэння паказ-чыкаў пяцігодку не выканалі. Хаця Ў строй было ўведзена 538 прадпрыемстваў (Гомсельмаш, фабрыка «Кім» у Мінску, БелДРЭС і інш.). Такі ж лёс чакаў і другую пяцігодку (1933 — 1937 гг.), а трэцяя пяцігодка (1938 — 1942 гт.) была не завершана ў сувязі з пачаўшайся вайной.

Індустрыялізацыя, праведзеная метадамі штурму і ціску, за кошт велізарнага перанапражэння матэрыяльных і людскіх рэ-сурсаў, аграблення вёскі, тым не менш дала і етаноўчыя вынікі.

Тэхніка-эканамічнае адставанне і залежнасць ад імпарту былі пераадолены. Знікла безрабоціца. Змянілася аблічча гарадоў і пасёлкаў. У перыяд з 1929 па 1940 гг. у БССР было пабудавана і рэканструявана 1863 прадпрыемсты. Аднак у 1938 — 1940 гг. індустрыя тапталася на месцы, а ў некаторых галінах назіраўся нават рэгрэс.

Калектывізацыя — аб'яднанне дробных індывідуальных гас-падарак сялян у буйныя калектыўныя гаспадаркі. Каапераван-не сялянскіх гаспадарак мела месца яшчэ да 1929 г. Сяляне ахвотна ішлі на кааперацыю, якая не закранала асноў самас-тойнага вядзення аднаасобнай гаспадаркі. Аднак пасля XV з'ез-да ВКП(б) у 1927 г. аб'яднанне гаспадарак сялян у буйныя ка-лёктыўныя становіцца генеральнай лініяй партыі ў вёсцы. Прын-цып добраахвотнасці пры ўступленні ў калгасы не прытрым-ліваліся. Адміністрацыйна-сілавыя метады ажыццяўлення індус-трыялізацыі пераносіліся цяпер на вёску. Тых, хто быў супраць прымянення сілавых метадаў у эканоміцы, абвінавачвалі ў пра-вым ухіле. Па гэтай прычыне быў абвінавачан і рэпрэсіраван нарком земляробства БССР Д. Прышчэпаў і яшчэ 30 чалавек.

На аснове раскулачвання бапьшавікі сталі пераходзіць да паскоранай, прымусовай калектывізацыі. Да мая 1930 г. у БССР-было раскулачана каля 15,5 тысяч гаспадарак. Сілавыя метады правядзення калектывізацыі вызвалі сялянскія выступленні. Толькі ў 1930 г. адбылося каля 500 узброеных выступленняў на Беларусі. Іх называпі не іначай, як «кулацкія» мяцяжы. Прадуг-леджвапася завяршыць калектывізацыю да канца 1931 г.

Вясной 1932 г. у БССР пачаўся новы адток сялян з калга-саў. Гэта явілася рэакцыяй сялян на голад, які на фоне «су-цэльнай калектывізацыі» ахапіў усю краіну. Ён пачаўся зімой 1932 г. Нягледзячы на маштабы голаду, за мяжу вывозілася ў вялікай колькасці зерне для атрымання валюты на правядзен-не індустрыялізацыі. Масавы голад абышоў Беларусь, хаця і тут многія сяляне засталіся бяз хлеба.

Такім чынам, цаною вялізарных ахвяр у 1937 г. у калгасах было абагульнена 96% пасяўной плошчы.

Вынікі індустрыялізацыі і калектывізацыі ацаніць нельга адназначна. Яны былі складанымі і супярэчлівымі.

1. Тэхніка-эканамічнае адставанне ад краін Захаду ў знач- най меры было пераадолена.

2. Да 1930 г. знікла безрабоціца.

3. Змянілася ў лепшы бсж аблічча гарадоў.

4. Была аднаўлена разбураная гаспадарка, у першую чаргу прадпрыемствы.

5. Дзякуючы працоўнаму энтузіязму населычіцтва Беларусі была створана добрая матэрыяльна-тэхнічная база для далейшага развіцця. ,

Аднак разам з тым:

1. Была ліквідавана шматукладнасць у эканоміцы. Да канца 30-х-гп у прамысловасці панавала дзяржаўная ўласнасць, былі ліквідаваны рыначныя адносіны і механізмы.

2. Чаяавек-працаўнік згубіў эканамічную свабоду.

3. Жосткае гіланаванне выпуску тавару пазбаўляла свабоды выбару.

4. Калгасы былг пазбаўлены гаспадарчай самастойнасці.

5. Разросся вялікі слой бюракратыі.

6. Калгаснікі з-за адсутнасці гіашпартоў былі прывязаны да калгасаў.