Мифалогія

6. Формы старажытных вераванняў: магія.

Магія (ад грэч. mageia - вядзьмарства, чараўніцтва) - прыпісванне звышнатуральнага значэння чалавечым дзеянням. Магія займала вельмі важнае месца ў жыцці першабытных людзей і пранізвала ўсе яго сферы. Існуе шмат яе класіфікацый у залежнасці ад розных крытэрыяў.

Так па мэтах, на дасягненне якіх яна была накіравана:

Шкодная (чорная) магія накіравана на прычыненне іншаму чалавеку альбо групе людзей якога-небудзь зла: хваробы, смерці, неўраджаю, падзяжу скаціны і г.д.

Спрыяльная (белая) магія накіравана на забеспячэнне поспеху ў якім-небудзь відзе чалавечай жьщцядзейнасці: вайне, паляванні, каханні і г.д., альбо стварэнне спрыяльных умоў жыцця: здароўя, дабрабыту, добрага надвор'я і г.д.

У залежнасці ад спосабаў уздзеяння магія падзяляецца на кантактную, ініцыяльную, парцыяльную, імітатыўную, катартычную, апатрапеічную і вербальную.

У залежнасціад сферы ўздзеяння вылучаюць

-імітатыўная (заснавана на прынцыпе “падобнае выклікае падобнае”),

-кантактная (перадаецца праз кантакт, напр. Пры ліхарадке прыкаснуцца к асіне, каб ліхарадка ушла),

-парцыянальная (перадаецца праз часткі чалавека –валасы, ногці і г.д.) ,

-любоўная (праз загавары, маніпуляцыі. Загавары назыв. прысушкі),

-лекавая (ад хвароб-былі добрыя лекары і злыя ведзьмакі).

Мифалогія

7. Класіфікацыя міфаў.

Міф (ст.-грэч.паданне) - апавяданне, якое перадае ўяўленні людзей аб свеце, месцы чалавека ў ім, аб паходжанні ўсяго існага, пра багоў і герояў.

Тэмы міфалогіі:-стварэнне свету, прыроды,чалавека, кіраванне імі. -нараджэнне і смерць, сэнс жыцця, загробнае існаванне.

Асноўныя аб’екты цікавасці міфалогіі – нябачны свет, цуд, а таксама смерць-уваскрасенне. На працягу ўсёй гісторыі людзі раздзялялі свет на бачны і нябачны. У язычніцтве нябачны свет – багі, духі; у хрысціянстве – Бог, анёлы, дэманы, душы жывых і памерлых; у філасофіі – свет з’яў і свет прычын, свет рэчаў і свет ідэй; у навуцы – мікравелічыні, мікробы.

Увесь курс “Славянская міфалогія” падзяляем на вялікія цыклы:

1) касмаганічныя міфы, што гавораць пра сусвет, планеты і зоркі;

2) гістарычныя міфы, якія распавядаюць пра паходжанне чалавека;

3) цыклічныя міфы, звязаныя з прыродным каляндарным колам і кругам чалавечага жыцця.

4) антрапалагічныя міфы - міфы аб паходжанні чалавека і чалавечага грамадства,

5) міфы аб культурных героях - міфы аб паходжанні і ўвядзенні тых ці іншых культурных выгод,

6) эсхаталагіческіе міфы - міфы пра "канец свету", канцы часоў.

7) блізнятныя -- міфы, у якіх расказваецца аб дзейнасці міфалагічных герояў-блізнят, якія часта выступаюць у якасці родапачынальнікаў племені ці як культурныя героі. 8) этыялагічныя -- міфы, якія тлумачаць з'яўленне розных прыродных і культурных аб'ектаў, іх адрозненне адзін ад аднаго; 9) астральныя -- міфы аб зорках і планетах. Цэлыя сузор'і ўяўляюцца ў выглядзе жывёл, людзей. У склад астральных міфаў уваходзяць лунарныя і салярныя міфы; 10) татэмічныя -- міфы пра паходжанне і роднасць чалавека, роду ці племені з пэўнай жывёлай ці распинай. 11) каляндарныя -- міфы пра аднаўленне прыродных цыклаў; звязаны з цыклам каляндарных абрадаў, тлумачаць змены гадавых цыклаў.

12) гераічныя -- міфы пра герояў, іх жыцце і подзвігі, барацьбу з пачварамі. У іх фіксуюцца факты з жыцця героя: нараджэнне, выпрабаванні, барацьба з пачварамі, пошукі жонкі, смерць;