Мифалогія

1. Азначэнне міфа. Віды міфаў.

Міф (ст.-грэч.паданне) - апавяданне, якое перадае ўяўленні людзей аб свеце, месцы чалавека ў ім, аб паходжанні ўсяго існага, пра багоў і герояў.

Міфалогія – сістэма архаічных уяўленняў пра свет, якія выяўлены у канкрэтнай пачуццёвай форме.

Формы уяўленняў міфаў: -вусныя; -пісьмовыя (тэкст); -графічныя(арнамент). Міфалогія вывучаецца апошнія 20 гадоў (у СССР-атэізм).

Тэмы міфалогіі:-стварэнне свету, прыроды,чалавека, кіраванне імі. -нараджэнне і смерць, сэнс жыцця, загробнае існаванне.

Асноўныя аб’екты цікавасці міфалогіі – нябачны свет, цуд, а таксама смерць-уваскрасенне. На працягу ўсёй гісторыі людзі раздзялялі свет на бачны і нябачны. У язычніцтве нябачны свет – багі, духі; у хрысціянстве – Бог, анёлы, дэманы, душы жывых і памерлых; у філасофіі – свет з’яў і свет прычын, свет рэчаў і свет ідэй; у навуцы – мікравелічыні, мікробы.

Увесь курс “Славянская міфалогія” падзяляем на тры вялікія цыклы (виды):

1) касмаганічныя міфы, што гавораць пра сусвет, планеты і зоркі;

2) гістарычныя міфы, якія распавядаюць пра паходжанне чалавека;

3) цыклічныя (каляндарныя) міфы, звязаныя з прыродным каляндарным колам і кругам чалавечага жыцця.

4) антрапалагічныя міфы - міфы аб паходжанні чалавека і чалавечага грамадства,

5) міфы аб культурных героях - міфы аб паходжанні і ўвядзенні тых ці іншых культурных выгод,

6) эсхаталагіческіе міфы - міфы пра "канец свету", канцы часоў. 7) блізнятныя -- міфы, у якіх расказваецца аб дзейнасці міфалагічных герояў-блізнят, якія часта выступаюць у якасці родапачынальнікаў племені ці як культурныя героі.

8) этыялагічныя -- міфы, якія тлумачаць з'яўленне розных прыродных і культурных аб'ектаў, іх адрозненне адзін ад аднаго; 9) астральныя -- міфы аб зорках і планетах. Цэлыя сузор'і ўяўляюцца ў выглядзе жывёл, людзей. У склад астральных міфаў уваходзяць лунарныя і салярныя міфы; 10) татэмічныя -- міфы пра паходжанне і роднасць чалавека, роду ці племені з пэўнай жывёлай ці раслинай. 12) гераічныя -- міфы пра герояў, іх жыцце і подзвігі.

Мифалогія

2. Міфалагічная свядомасць.

Гістарычная свядосць – з’яўленне пісьменнасці (калі з’явілася хрысціянства);

Дагістарычнае свядомасць – калі гэтага усяго не было.

Міфалагічнай свядомасці ўласціва:

• Анімізм- (адухаўленне існага у свеце);

• Ціклічнасць часу – (усё паўтараецца і прыйдзе зноў);

• Акцэнт на ідэі першастварэння;

• Метафарычнасць і сімвалічнасць успрыняцця свету; (прырода –жывы арганізм);

• Рытуалізаванасць быцця;

Мифалогія

3. Крыніцы вывучэння міфалогіі.

Рэканструкцыя міфалогіі – гэта сфера сур’ёзная, тэарытычная, канцэптуальная праблема.

Аднаго віда крыніц не дастаткова;

1. Археалагічныя (раскопкі свяцілішчаў, капішчаў, гарадзішчаў звязаныя з полем і ракой);

• Збручскі ідал 19 ст. (Збру́чский и́дол — славянский каменный идол[1], найденный у села Гусятин, ныне Тернопольская область, Украина, в реке Збруч (приток Днестра) в 1848 году. Идол представляет собой четырёхгранный столб высотой 2,67 м, высеченный из серого известняка. Столб разделён на три яруса, на каждом из которых высечены различные изображения. Нижний ярус изображает подземное божество, средний — мир людей, верхний — богов. Идол венчает круглая шапка. Дата создания идола — приблизительно X век.)

• Шклоўскі ідал (скульптурная выява паганскага бажаства, знойдзеная ў 1963 г. каля г. Шклова, на беразе р. Серабранка. Высечаны зь пясчаніку, выш. 1,2 м., вага каля 250 кг., тулава цыліндрычнае, ніжняя частка апрацаваная як пастамэнт, твар мае індывідуальныя рысы. Датуецца 10 ст. Захоўваецца ў Дзяржаўным музэі Беларусі ў Менску)

2. Летапісныя помнікі (помнікі старажытнасці заходніх храністаў, павучанне, “словы”)

• “Слова пра паход Ігаравы”

• “Аповесць мінулых гадоў”

3. Дадзеныя фальклора і этнаграфіі ( замовы, магічныя практыкі, абрады, арнамент- геаметрычны часцей, свасціка,ступенькі, крыжакі) –вакно маленькая для духаў ставілі;

4. Вынікі параўнальнага вывучэння міфалагічных сістэм

(германская міфалогія, балцкая міфалогія, усходне і заходне славянская міфалогія).