1. Glossary

Yoke	Ярмо	Ярмо
Appeal	просьба, призыв	өтініш
Crucial	Решающий	Шешуші
Incline	наклоняться, склонять	Шешімге келу
Tributary	данник, приток	Алым салық
Descend	Происходить	Шығу тегі
Repel	Отражать	тойтару
Disturb	Беспокоить	мазалау
Restrain	Сдерживать	Тоқтату, ірку
Kinship	Родство	туыстық
Spur	Отрог	Тау сілемі

2. Tasks for IWS: Make up a table: “The main in Kazakh-Djungarian relations.”

3. Task for IWS under a teacher’s control: Write a short report: “Famous Kazakh batyrs”.

4. Home tasks: Write a short essay: “Anrakay battle”.

5. List of the reference on the theme

1. Асфендияров С. Д. История Казахстана (с древних времен): Уч. Пособие. / Под ред. А. С. Такенова. – Алма-Ата, 1993. – 2-е изд.

2.  История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Очерк. – Алматы: Дәуір, 1993.

3.  История Казахстана: Пособие для студентов. – Алматы: Казинтерграф, 1998.

4.  Кан Г. В. История Казахстана: Учеб. Пособие. – Алматы: ВШП Әділет, 2000.

5. Оразбаева А. И. Курс лекций по истории Казахстана для студентов неисторических факультетов. Часть 1. Древняя и средневековая история Казахстана. – Алматы: Қазақ университетi, 2001

                                               

Lecture 12: Kazakhstan under the power of the Russian empire

The objective of the lecture: To show internal and external reasons of the joining of Kazakhstan to Russia.

Outline of the lecture:

1. History of Kazakh-Russian relationships...

2. Joining of Junior Juz to Russia.

3. Economic and political development of Kazakhstan in the first half of the XVIII c.

   1. In 1552 and 1556 Russian border reached the northern part of Kazakhstan, after joining Kazan and Astrakhan khanates. With the aim of establishing of the communication between Russia, India and other eastern countries the reconnaissance expeditions were sent by Peter I. The first one headed by A. Bekovich-Cherkassky was dispatched to the Caspian Sea and Khiva (1715-1717) and second one under the supervision of I. Bukhgolts (1717-1718) and I. Likharev (1719-1720) were sent up to the Irtysh river.

It is unesca[able part of being under Russian Empire:

1. It has seen that scientific expedition by Russian scientists towards Central Asia let Russia to get to know about KZ

2. It has seen due to the different time of conducting reseearch by Russian expeditors it has also let Russian Empire compare the historical events that took place in KZ

4.     During the two last expeditions the beginning of the building line of Russian military fortification on the north-eastern border lines of Kazakhstan.

    In 1722 during the staying in Astrakhan on the way from Persia to Petersburg Peter I as it was admitted by the competent eyewitness A. Tevkelev “Could be informed through much people” about the Kazakh lands and defined their significance for geopolitical and trade-economic interests of Russia in Central Asia.

    The period of the formation of the Eastern Doctrine of Peter I chronologically coincided with the epoch of growing up of the crisis phenomenon in the internal-political situation of Kazakh nomadic society and worsening of the states of Kazakhstan on the world arena. There were the intensified centrifugal tendencies and it was difficult for Kazakh khan Tauke (1680-1715) and Kaip (1716-1718) to control the separations aspirations of the khans and sultans.

    Having used the non-stability of the social-political situation in Kazakhstan, the rulers of the neighboring Joungar khanate at the beginning of the XVIII c. went over from the policy of local invasions into regions of the Middle and Senior juzes to the organization of large scale military aggression against the Kazakh and other peoples of Central Asia.

    Besides, the conflicts between the Kazakhs and Volga Kalmyks, Bashkirs, Siberian and Ural Cossacks became more frequent to the north of the region. All these induced the big cattle-owners of the Junior and Middle juzes to seek reliable legal guarantees of the consolidating of the earlier occupied nomad encampments near the Jaik, Ori rivers, and also getting of the new nomadic lands in the lower reaches of the Jaik where the route to Fertile pastures of its right-bank was opened and there were wide opportunities of the enlarging of the contacts with the Russian market.

    Not less actual for the Kazakh people was also the mission of seeking for the advantageous ally and the protector with the object of continuing the fight with Joungars for restoring their primordial nomadic lands on the south of the region. All these circumstances caused the striving of the part of the political elite of the Kazakh society to look for the support of the Russian Government.

2.  In October 1730 the Ambassadors of the Khan of the junior juz Abulkhair (1694-1748), Seitkul Koidagulov and Kutlumbet Koshbayev arrived at Petersburg. They made a request to the empress of Russia about his and people subjected to him, taking the Russian citizenship. For the administrating the Kazakhs to the oath of allegiance to Russia to the Empress Anna Ioanovna sent the special embassy to the junior juz headed by A.Tevkelev, the translator of the Board (Colleague) of foreign affairs.

    On the 10-th of the October 1731 the signing of the document legal about citizenship by the group of the Kazakh leaders took place in the Headquarters of Abulkhair khan at the country between two rivers of the lower flows of Irghiz and Tobol rivers. This fact marked the beginning of the long historical process of the joining of the Kazakh lands.

1. Before in 1717 khan Tauke and sultans Kaip and Abulkhair sent ambassadors to Peter I for conclusion treaties against Joungaria, but these negotiations were failed.

2. In the beginning of 1726 Abulkhair sent Koibagar Kobekov’s embassy to Russia for taking Russian citizenship again.

    The process of the joining of Kazakh juzes to Russia was long in time and contradictionary in its essence.  The first period of the 30-th of the XVIII involved in the epoch of the formal-legal sovereignty of the Russian empire over the Kazakh people of the Junior and Middle juzes.

Лекцияның мақсаты: Қазақстанның Ресейге қосылуының ішкі және сыртқы себептері.

Лекцияның жоспары:

1. Қазақ – орыс қатынасының тарихы....

2. Ресейге Ұлы жүздің қосылуы.

3. XVIIIғ.бірінші жартысында Қазақстанның экономикалық және саяси дамуы.

1. 1552 және 1556 жылдары Қазан және Астрахань хандықтарын қосқаннан кейін Ресей шекарасы Қазақстанның солтүстігіне жетті. Ресей, Үндістан және басқа да шығыс халықтарының арасында қатынас орнату мақсатында барлауға І Петр экспедиция жіберді. Біріншісін Каспий теңізі мен Хиваға (1715-1717) Бекович А. – Черкасский басқарды, және екіншісіне Бухголт И. (1717-1718) және Лихарев И. (1719-1720) Ертіс өзеніне дейін жіберілді.

    Соңғы екі экспедиция кезінде Қазақстанның солтүстік – шығыс шекарасында Ресей әскерінің нығаюы басталды.

1722 ж. І Петр Персиядан Петербургке баратын жолда Астраханьда тоқталған уақытта, Ресей үшін Орта Азияда геополитикалық және сауда - экономикалық қызығушылық болған Қазақстан жерлері туралы А.Тевкелев куәгері «Көптеген адамдар арқылы хабарлауға болар еді» деген.

    І Петр Шығыс Доктринасын құру кезеңі Қазақ көшпелі қоғамының ішкі саясатында тоқырау кезеңінің өсіруі және әлемдік аренада Қазақстан мемлекетінің әлсіздену кезеңі хронологиялық бойынша біруақытта болды. Орталықтан басқару күшейді, бірақ Тәуке хан (1680-1715) және Қайырхан (1716-1718) үшін хандар мен сұлтандардың бөлінуге тырысуы қиынға соқты.

Қазақстанның қоғамдық саяси тұрақсыздығын қолданып, VIII ғ. көрші Жоңғар хандығы Орта және Кіші жүз аймақтарына жергілікті саяси шабуылдан бастап Қазақтар мен Орта Азияның басқа да елдеріне ірі көлемді әскери агрессиясын жіберді.

Одан басқа, Қазақтар мен Волга қалмықтары, башқұрттар, Сібір және Орал казактары арасындағы ахуал аймақтың солтүстігіде жиі болды. Бұның салдарынан Ұлы жүзбен Орта жүздің ірі мал иелерінің Жайық, Өрі өзені маңындағы көшпелі бұрын ұйымдастырылған тұрақтардан сенімді заңды кепіл іздеді, сонымен қатар Жайықтың төменгі аймағында жаңажер алу мақсатында оның оң жақ жағалауында ашылған маршрут үшін және Ресей нарығының қатысушыларының ұлғайту мүмкіндіктері себеп болды.

    Көшпелі жердің оңтүстігіндегі жерлерін қайтару мақсатында жоңғарлармен соғысты жалғастыру үшін тиімді одақ құруға қорғаушы іздеу Қазақ халқына алдыңғы орында болды. Мұндай жағдайлар Қазақ қоғамының саяси элитасының Ресей Үкіметінен қолдау сұрауына апарып соқты.

2. 1730 қазанда кіші жүз өкілдері Әбілқайыр, Сейткул Койдагулов және Құтлумбет Кошбаев Петербургке жетті. Олар Ресей императрицасынан өздеріне және адамдарына Ресей азаматтығын алуды сұрады. Қазақтарды басқаруға сенімді антына Ресей императрицасы Кіші жүзге аудармашы Тевкелев А. басқарған елшілік жіберді.

1731ж. 10 қазанда Ырғызбен Тобылдың төменгі ағысында орналасқан Әбілқайыр хандығында Қазақ басшыларының заңды азаматтығы туралы құжатқа қол қойылды. Бұл қазақ жерлерінің қосылуының бастамасы еді.

1. 1717ж. Тәуке хан мен Қайыр және Әбілқайыр сұлтандары І Петрге жоңғарларға қарсы қорытынды құжатын жіберді, бірақ сәтсіз болады.

2. 1726ж. басында Абылхайыр Қойбағар Кобековтың өкілдерін Ресейге қайта азаматтық алуға жібереді.

Қазақ жүздерінің Ресейге қосылу процессі ұзақ болды. XVIII ғ. 30 жылдарында бірінші кезеңінде Ресей империясына Ұлы жүз бен Орта жүз қосылды.