1.Негізгі әдебиет

1. Сакс Д. Макроэкономика: глобальный подход. М.: МГУ

баспасы , 1998.

2. Дорнбуш Р., Фишер С. Макроэкономика. — М.: МГУ

баспасы, 1997.

3.В. М. Гальперин, П. И. Гребников, А.'И. Леусский, Л. С. Макроэкономика.

4. Тарасевич. Макроэкономика. - Санкт-Петербургский государственный университет экономики и финансов. -1997.-720 бет.

5.Долан Э. Дж. Макроэкономика. С.-Петербург, 1994.

6.Микро-макроэкономика. Практикум, Задачи, тесты,

ситуации. С.-П., 1994.

7.Мэнкью Н.Г. Макроэкономика. М.: МГУ аашайй, 1994.

8.С. Фишер, Р. Дорнбуш, Р. Шмалензи. Экономика. — Дело. — Макроэкономика.

М.-1993.- 830 бет.

9.. Мамыров Н.К. Тлеужанова М.А. "Макроэкономика"

Экономика Алматы 2003.

2. Қосымша әдебиет

1. Ален Р. «Математическая экономия». - М.: «Иностранная литература», 1963 .

2.Баумоль У. «Математическая экономия». - М.: «Иностранная литература», 1963

3.Гальперин ВМ. «Микроэкономика».- «Экономическая школа»,1994.

4.Мамыров Н.К., Кулекеев Ж.А,, Султанбекова Г.К. Макроэкономика. - Алматы: Экономика Каз ГАУ, 1997.

5.Тарануха Ю.В., Земляков Д.Н. Микроэкономика. Макроэкономика. М. «Дело и сервис» 2002г.

6.Гурасьян Г.М. «Экономическая теория: ключевые вопросы» М. Инфра-М. 2003г.

7.Борисов Е.Ф. «Основы экономики» М. Юристъ. 2003г.

3 Тақырып. Макроэкономикалық тұрақсыздық. Жұмыссыздықтың экономикалық циклдары. Инфляция

1. Экономикалык циклдар, макроэкономикалық динамика. Инфляция жөне ұсыныс шоктары.Бағалар динамикасы.Жүмыссыздықтың табиғи деңгейі. Оукен заңы. Накты жалақыжәне жұмыссыздық деңгейі. Эмпирикалық байқаулар және Филлипс кисығы.

2. Инфляция және үсыныс .шоктары. Инфляцияның өсуіне әсер ететін факторлар және себептер. Сұраныс инфляциясы, шығындар инфляциясы. Күтілген және күтілмеген инфляция.

3. Адаптивті жене рационалды (ұтымды) күтімдер,Өзгертілген Филлипс қисығы. Қысқа жөне үзақ мерзімді кезең. Әлеуметтік-экономикалық зерттеулер және инфляцияға қарсы саясат.

1.Экономикалык циклдар, макроэкономикалық динамика. Инфляция жөне ұсыныс шоктары.Бағалар динамикасы.Жүмыссыздықтың табиғи деңгейі. Оукен заңы. Накты жалақыжәне жұмыссыздық деңгейі. Эмпирикалық байқаулар және Филлипс кисығы.

Макроэкономикаға екі жағдай тән:

1. Тепе-теңдік жағдайы, өнім өндіру өндірістік факторларға пропорционалды көбейеді

2. теңсіздік жағдайы, шаруашылық дамуы өндіріс динамикасында толқуларды бастан кешіреді. Дж осы жағдайлар макроэкономика үшін өте тән.

Экономикалық толқулар экономиканың маңызды параметрлерінің - өндіріс көлемінің, баға деңгейі, халықтың жұмыс бастылығы, пайда нормасы және т.б. қалыпты жағдайдан ауытқуын көрсетеді.Макроэкономиканың толқулары өзінің көлемі, уақыты бойынша қысқа мерзімді, орташа мерзімді және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Толқудың бірінші түрі – қысқа мерзімді. Барлық аталған параметрлер көлемі және уақыты бойынша салыстырмалы шамалы ғана өзгереді.

Орташа мерзімді мен ұзақ мерзімді экономикалық толқулар тіптен басқаша өтеді. Олардың қысқа мерзімдіден айрмашылығы:

• бұл толқулар үлкен амплитудаға ие- тепе – теңдік жағдайынан мәндіауытқуы

• қоғамда экономикалық қана емес, әлеументтік тұрақтылық бұзылады

• басты айырмашылығы мынада, экономикалық өсу кей уақытта шұғыл қарама-қарсы процеспен, дағдарыспен бөлінеді

Экономикалық дағдарыс – шаруашылық жүйедегі тепе-теңдіктің мәні бұзылуы.Көп түрлі дағдарыстарды үш әр түрлі негіздермен топтауға болады.

Бірінші негіздеу – шаруашылық жүйесіндегі тепе-теңдіктің бұзылуы мен, жалпы дағдарыстар барлық халық шаруашылығын қамтыды. Жеке экономиканың бір саласына немесе қандайда бір сферасына тарайды

Қаржы дағдарысы–мемлекеттік финанстардың терең бұзылуы. Ол бюджет тапшылығынан білінеді.

Ақша несие дағдарысы– ақша несие жүйесінің шайқалуы. Коммерциялық және банктік несиенің күрт қысқаруы, жаппай салымдарды алу және банктердің күйреуі, халықтың және кәсіпкерлердің нақты ақшаларға қызығушылығы, акция және облигациялар бағандарының банк пронцентінің нормасының түсуі.

Валюта дағдарысы- әлемдік рыноктағы айналыста алтын стандартын жою және жекелеген елдердің валюталарының құнсыздануымен көрінеді.

Биржалық дағдарыс – құнды қағаздар курсының күрт төмендеуі, олардың экономикасыны қысқаруы, қор биржасының қызметінің терең құлдырауы.

Дағдарысты топтаудың екінші негіздеуі – зкономикадағы тепе-теңдіктің бұзылуының (регулерности) жүйелілігі бойынша

Мерзімдік дағдарыс жүйелі бір уақыт аралығынан кейін қайталанып отырады (басқаша аталуы – циклдік дағдарыс)

Аралық толық іскерлік циклге бастау бермейді және әлдеқандай фазада үзіледі.

Жүйесіз дағдарыстар пайда болудың өзінің ерекше себептері бар.

Салық дағдарысхалық шаруашылығының бір саласын қамтиды және өндірістің құрылымын өзгертеді қалыпты шаруашылық байланыстар бұзылады және т.б.

Аграрлық дағдарыс – бұл ауыл шаруашылық өнімдерін өткізудің күрт тоқтауы. (ауыл шаруашылық өнімдеріне бағаның төмендеуі)

Дағдарыс топтаудың үшінші негіздеуі – ұдайы өндіріс пропорциясының бұзылу сипаты бойынша. Бұнда дағдарыс екі түрге бөлінеді. Тауарларды артық өндіру дағдарысы – пайдалы бірақ өтпеген заттардың артық затын шығару, тауарлардың жеткіліксіз өндіру дағдарысы – халықтың төлем қабілеті бар сұранысын қамтамассыз ету үшін қатты жетіспеушілік.

Экономикалық циклді оның классикалық вариантында қарастырамыз. Циклдің алғашқы фазасы дағдарыс (басқаша атауы: құлдырау, рецессия – лат.- артқа шегіну - recssio).

Дағдарыстың соңын басқа фаза – депрессия келеді (лат. depressio – төмендеу, басу). Бұнда өндірістің құлдырауы, сонымен қатар бағаның төмендеуі тоқтайды. Дағдарыстан шығуға табиғи жағдайлар жасалады. Келесі фаза – жандану - өндірістік дағдарыстың алдындағы деңгейіне дейін кеңейуін білдіреді.Соңында өрлеу фазасы (ағылшынша басқа – атауы – бұл, шу). Бұл кезеңде өнім өндіру дағдарыстың алдындағы деңгейден асады.Үлкен циклдік конъюктуралар.

Түрлі елдермен аймақтардағы өнеркәсіп сиклдары сатыларының рыноктық экономиканың күрделі жағдайларымен туындаған құрылымдық дағдарыстармен сәкес келмеу тенденциясы ғылымдарды бұл экономикалық құбылыстың себептерін іздеуге мәжбүр болды.Экономикалық құбылыстардың бұлай кезектесуіне тереңрек түсінік берген орыс экономиті Николай Д.К. (1892-1938ж). Ол циклдік қозғалыстың себебін айналыс сферасында емес, өндіріс сферасында тапты.Экономикалық конъюктураның үлкен циклдары тұжырымдамасының мәнін Николай Д.К. былай анықтайды: қазіргі экономикалық теория ұзақтығы 7-11 жылдық циклды ғана біледі. Алайда, шындығында мұнымен қатар ұзақтығы шамамен 48-55 жылға созылатын, конъюктураның басқа да циклдері бар. Біз оны үлкен экономикалық циклдар деп атаймыз. Зерделеудің нәтижесі төмендегідей болды. Қолдағы деректердің көбі 48-55 жылға созылатын циклдық аутқулардың барлығын көрсетеді.Соңында “үлкен циклдарды” кезеңдеу жүргізілді. Олардың әрбірі 5 фазадан тұрады:

1. депрессия

2. жандану

3. өрлеу

4. гүлдену

5. тұрақтылық

1 – толқын: 1772-1783 ж. депрессиядан 1812-1825ж. тұрақсыздыққа дейін.

2 – толқын: 1825-1838ж. депрессиядан 1866-1873ж. тұрақсыздыққа дейін.

3 – толқын: 1873-1888ж. депрессиядан 1913-1929ж. тұрақсыздыққа дейін.

4 - толқын 1929-1938ж. депрессиядан 1966-1974ж. тұрақсыздыққа дейін.

5 - толқын 1974-1982ж. депрессиядан

Николай Д.К. “үлкен циклдар” басқадай теңдік жағдайында қайталанатынын ескертті. Бірақ өмір өзінің көптеген өзгерістерін енгізді.

Жұмыссыз – Халқаралық еңбек ұйымының берген анықтамасы бойынша, жұмыс істей алатын, жұмыс істегісі келетін, бірақ жұмыс орны жоқ адам. Осы анықтамада айқын емес түрде еңбек еркіндігі мойындалады.Елдің барлық халқы екі түрге бөлінеді: