14-es / Высшая математика (РТФ) / умк_Вакульчик_Элементы линейной алгебры
.pdfОпределение 3.17.1. Нормалью к кривой в точке M 0 ( x0 , y ( x0 )) на-
зывается перпендикуляр к касательной, проведенной в этой точке.
Задача 2. Составить уравнение нормали, проведенной к графику
функции в точке |
M 0 |
( x0 , y ( x0 )) . |
|
|
у |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
По (*) уравнение искомой прямой |
|
у(х0) |
|
М0 |
|
|||||||
y − y ( x0 ) = kн ( x − x0 ) , |
kн = tg ϕ |
|
|
|
|
|
ϕ |
|||||
Выразим угловой коэффициент нормали |
0 |
|
х0 |
х |
||||||||
|
|
|
|
|||||||||
через угловой коэффициент касательной. |
|
|
|
|
|
|
||||||
ϕ = 900 + α |
kн = tg ϕ = tg (900 + α) |
= − ctg α = − |
1 |
= − |
1 |
|
||||||
tg α |
y′( x0 ) |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
y − y ( x0 ) = − |
|
1 |
( x − x0 ) |
– уравнение нормали к графику в точке |
||||||||
|
|
|||||||||||
y′ |
( x0 ) |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
M 0 (x0 , y ( x0 )).
Замечание. |
|
|
|
у |
|
|
|
Если касательная |
в точке |
|
|
|
|
||
( x0 , y ( x0 )) параллельна оси Ох, то |
y′( x0 ) = 0 . |
у(х0) |
М0 |
||||
Тогда |
|
|
0 |
х0 х |
|||
y = y ( x0 ) – |
уравнение касательной, |
||||||
|
|
|
|
||||
x = x0 – уравнение нормали. |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
x = x (t ), |
||
Задача 3. |
|
|
|
|
|
||
Точка движется в плоскости |
хОу по закону |
y = y (t ). |
|||||
|
|
|
|
|
|
Найти скорость движения в некоторый момент времени, найти величину и направление скорости при t = t0 .
|
|
|
|
|
M 0 (x (t0 ), y (t0 )) |
|
|
|
|
у |
t0 М0 |
||||||||
1) |
v = (x′(t ), y′(t )), |
|
|
|
|
|
|
|
|
ϕ |
|||||||||
|
|
|
|
t =t0 |
= (x′(t0 ), y′(t0 )); |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
v |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
х |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ( x′ )2 |
+ ( y′ )2 |
||||||||
2) |
|
|
|
|
; |
|
|
|
|||||||||||
величина скорости |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
v |
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′ |
|
yt′ |
|
|
|
|
|
3) |
направление скорости |
tg ϕ = yx |
= |
|
. |
|
|
|
|
||||||||||
xt′ |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
221 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Задача 4. Показать, что если луч света, исходящий из точки А, по- падает в точку В после преломления на плоской границе раздела двух сред, то оптическая длина этого луча меньше оптической длины любого другого пути, соединяющего точки А и В.
Решение. Не нарушая общности постановки задачи, можно счи- тать, что показатель преломления первой среды равен единице. Для опти-
ческой длины L ломаной, соединяющей точки А и В, имеем |
|
|
||||||||
|
|
|
L = |
a |
+ n |
b |
|
|
||
|
|
|
|
|
. |
|
|
|||
φ |
|
|
cos ϕ |
cos Ψ |
|
|
||||
a |
φ n = 1 |
|
При этом должно выполняться геометриче- |
|||||||
|
|
|
||||||||
K |
С |
М |
ское условие, вытекающее из закона преломления |
|||||||
ψ |
||||||||||
|
b |
электромагнитной волны на границе раздела двух |
||||||||
|
ψ |
|||||||||
|
|
диэлектриков: a tg ϕ + b tg ψ = const , |
которое |
вы- |
||||||
|
|
B |
||||||||
|
|
ражает постоянство длины проекций |
КС и |
СМ |
||||||
|
|
|
на плоскость раздела сред. Для нахождения минимальной оптической дли-
ны пути необходимо, чтобы выполнялось соотношение dL = 0 , причем dϕ
ψ = ψ (ϕ) . Из дополнительного условия следует, что d (a tg ϕ + b tg Ψ ) = 0 . dϕ
Сопоставляя два соотношения, получим закон преломления света. В том, что этот закон действительно выражает условие минимума оптической длины светового луча, а не просто условие экстремума, можно убедиться,
d 2 L
исследуя знак второй производной dϕ2 (проверить самостоятельно).
3.18. Практические задачи на оптимизацию
Схема построения математической модели
1.По содержанию задачи вводится независимая переменная и опре- деляются её границы изменения.
2.Строится искомая (целевая) функция, в которой все выражения связаны с независимой переменной.
3.Определяются критические точки целевой функции с учетом ус- ловий задачи.
4.Исследуется целевая функция на локальный или глобальный экс-
тремум.
222
Пример. В данный шар с радиусом |
|
|
4 вписать цилиндр, имеющий |
||||||||||||||||||||||||||||||||
наибольшую боковую поверхность. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
1) |
Пусть х – радиус основания, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
В |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
P = 2πr = 2πx , H = 2 AC , BA = 2 AC = 2 16 - x2 ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
С |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
О |
u |
|||||
2) |
Sбок. = P × H = 2px × 2 16 - x2 = 4px |
16 - x2 , |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
3) |
S′ = 0 , |
|
0 £ x £4; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
4p |
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
S¢ = 4p 16 - x2 + 4px |
|
|
|
|
|
|
×(-2x) = |
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
2 16 - x2 |
|
|
|
|
16 - x2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
16 - 2x2 = 0 , |
x1 = 2 |
|
, x2 = -2 |
|
|
у’ |
+ |
|
|
|
|
|
|
¾ |
|
|
|
||||||||||||||||||
2 |
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
(х2 не удовлетворяет условию). |
|
|
|
|
|
|
у |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
x = 2 |
|
– |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Следовательно, |
2 |
локальный |
|
|
|
|
|
(0, 4) единственный |
|||||||||||||||||||||||||||
максимум. Целевая функция имеет на промежутке |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
экстремум. Так как х |
не может принимать значения |
|
х = 0, |
|
х = 4 (в соот- |
ветствии с практическими соображениями), значит, данный шар имеет наибольшую боковую поверхность при x = 22 .
Sнаиб = 4p × 22 16 - 8 = 32p .
3.19.Формула Тейлора и ее приложения
3.19.1.Формулы Тейлора и Маклорена
Формула |
Тейлора позволяет приближать некоторую функцию |
y = y ( x) , дифференцируемую n раз, к многочленам n-ной степени. |
|
Задача. |
Пусть функция y = y ( x) n раз дифференцируема в не- |
которой области. Найти многочлен по степеням ( x - x0 ) , где x0 D , такой чтобы в точке x0 совпадали значения функции и многочлена, а также значе-
ния их производных до n-ного порядка включительно.
Решение. |
Пусть |
y = f ( x) |
n раз дифференцируема в области D. |
||||||
Искомый многочлен имеет вид |
|
|
|
|
|
|
|||
P ( x) |
= a |
+ a ×( x - x ) + a |
×( x - x )2 |
+ ... + a |
×( x - x |
)n , |
(3.19.1) |
||
n |
0 |
1 |
0 |
2 |
0 |
n |
0 |
|
|
где a1, a2, ,an |
– неизвестные коэффициенты. |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
223 |
|
|
|
|
По условию |
x0 D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
y ( x0 ) = Pn ( x0 ) y ( x0 ) = a0 , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
y′( x0 ) = Pn′ ( x0 ) y′( x0 ) = a1, |
|
|
|
Pn′ = a1 + 2a2 ( x − x0 ) + 3a3 ( x − x0 )2 + |
||||||||||||||||||||||
y′′( x ) = P ′′ |
( x ) |
y′′( x ) = 2a , |
|
|
P ′′ = 2a |
2 |
+ 6a ( x − x |
) + 4a |
4 |
( x − x |
|
)2 + |
||||||||||||||
0 |
n |
0 |
|
0 |
2 |
|
|
|
n |
|
|
3 |
0 |
|
|
|
0 |
|
|
|||||||
y′′′( x0 ) = Pn′′′ ( x0 ) y′′′( x0 ) = 3!a3, |
|
|
Pn′′′ = 3!a3 + 8( x − x0 ) + |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
.................................................... |
|
|
|
........................................... |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
y(n) ( x |
) = P |
(n) ( x ) y(n) ( x |
) = n!a |
n |
, P (n) |
= n!a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
0 |
n |
0 |
0 |
|
|
|
n |
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
a = y ( x |
) ; a = y′( x ) ; a = |
y′′( x |
) |
|
|
|
|
y′′′( x |
) |
|
|
|
|
|
|
y(n) ( x ) |
||||||||||
|
|
0 |
|
; a = |
0 |
|
|
; …; |
a |
n |
= |
|
|
0 |
. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
0 |
0 |
|
1 |
0 |
2 |
|
|
2 |
|
|
|
3 |
|
3! |
|
|
|
|
|
|
|
|
n! |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Подставляя a0 , a1, a2 , …, an в (3.19.1), получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
P |
( x) = y ( x ) + y¢( x |
|
)( x - x |
|
) + ... + |
y(n) |
( x - x )n . |
|
|
|
(3.19.2) |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
n |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
|
|
n! |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Многочлен Pn ( x) называют многочленом Тейлора для функции f ( x) .
С помощью многочлена Тейлора можно находить приближенные значения функции с определенной степенью точности.
Точность вычислений зависит от разности
Rn ( x) = y ( x) - Pn ( x) . |
(3.19.3) |
Rn ( x) – погрешность, допускаемая при замене y ( x) многочленом.
Rn ( x) называют остаточным членом. Очевидно, что
y ( x) = y ( x0 ) + y¢( x0 )( x - x0 ) + y¢¢( x0 ) × ( x - x0 )2 +
2!
(3.19.4)
+... + y(n) ( x0 ) × ( x - x0 )n + Rn ( x). n!
Формулу (3.19.4) называют формулой Тейлора.
Для оценки Rn ( x) существует несколько формул. Получим две наи-
более используемые формулы.
Теорема 3.19.1. Если функция y ( x) (n + 1) раз дифференцируема в точке x0 D , то Rn ( x) = 0(( x - x0 )n ).
224
Доказательство.
1. По условию существует y′( x) . Следовательно, по теореме о свя-
зи предела и бесконечно малой функции имеем
|
|
|
|
|
y ( x) - y ( x0 ) |
= y¢( x |
) + a |
( x), |
|
|
(3.19.5) |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
x - x0 |
|
0 |
1 |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
где |
a1 ( x0 ) ® 0 |
при x → x0 . |
|
|
y′′( x ) $ a′ |
( x |
) a |
( x)ÎC |
|
|
||||||
|
Так как |
|
|
также и |
|
} |
. Но |
|||||||||
lim a1 ( x) = 0 , значит, a1 ( x0 ) = 0 . |
|
0 |
1 |
0 |
1 |
|
{x0 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
x→x0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Из равенства (3.19.5) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
y ( x) = y ( x |
|
) + y′( x ) ×( x - x |
) + a ( x) × |
( x - x ) = P ( x) |
+ R |
( x), |
(3.19.6) |
||||||||
|
0 |
|
0 |
0 |
|
1 |
|
0 |
1 |
1 |
|
|
|
|||
Но |
a1 ( x0 ) = 0 , следовательно, |
R1 = a1 ( x)( x - x0 ) = 0 ×( x - x0 ) . |
|
|
|
|||||||||||
|
2. Так как существует a′ |
( x |
|
) , то (по аналогии с п. 1) |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
1 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
a1 ( x ) = a1 ( x0 ) + a1¢ ( x0 )( x - x0 ) + a2 ( x ) × ( x - x0 ), |
(3.19.7) |
где a2 ( x0 ) = 0 .
Вычислим a1′ ( x0 ) . Продифференцируем дважды равенство (3.19.6):
|
y¢( x) = y¢( x ) |
+ a ¢ ( x) × ( x - x ) + a ( x) ; |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
0 |
1 |
|
|
|
y¢¢( x) = a ¢¢( x) ×( x - x |
) + a ¢( x) + a ¢( x) = a ¢¢( x) ×( x - x |
) + 2a ¢( x) . |
||||||||||||||||
|
1 |
|
|
0 |
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
0 |
1 |
|||
Тогда y¢¢( x ) = 2a ¢ ( x ) a¢ |
( x ) = |
|
y′′( x |
|
) |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
0 |
|
. |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
0 |
1 |
|
|
0 |
|
1 |
0 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Подставляя a′ |
( x ) в (3.19.7), будем иметь |
|
|
||||||||||||||||
|
1 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
( x) = |
y′′( x ) |
|
×( x - x ) |
+ a |
|
|
( x) ×( x |
- x ) . |
|
||||||||
|
|
0 |
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
0 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Подставим полученный результат в (3.19.6): |
|
|
|||||||||||||||||
y ( x) = y ( x0 ) + y¢( x0 ) ×( x - x0 ) + |
y¢¢( x0 ) |
×( x - x0 ) + a2 |
( x) ×( x - x0 ) ×( x - x0 ) = |
||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= y ( x |
) + y¢( x )( x - x ) + |
y¢¢( x0 ) |
×( x - x )2 |
+ a |
|
|
( x) ×( x - x )2 |
= |
|||||||||||
|
2 |
||||||||||||||||||
0 |
0 |
0 |
|
|
2 |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
0 |
|
|||
|
|
|
|
|
= P2 ( x) + R2 ( x) , |
|
|
|
|
|
|
(3.19.8) |
где R2 ( x) = a2 ( x) ×( x - x0 )2 . Так как a2 ( x0 ) = 0 , R2 ( x) = 0(( x - x0 )2 ).
225
Рассуждая аналогичным образом для функции α2 ( x) , будем иметь
a2 ( x ) = a2 ( x0 ) + a2¢ ( x0 ) × ( x - x0 ) + a3 ( x ) × ( x - x0 ) a¢2 ( x0 ) = y′′′( x0 ) . 3!
Тогда
a¢¢2 ( x) = f ′′′( x0 ) ×( x - x0 ) + a3 ( x) ×( x - x0 ) . 3!
Подставим это выражение в (3.19.8):
|
|
|
y ( x) |
= y ( x ) + y¢( x)( x - x |
) + |
y′′( x ) |
( x - x ) |
2 |
+ |
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
2 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y¢¢¢( x0 ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(3.19.9) |
|||
|
|
|
|
( x - x |
)3 + a |
|
( x)( x - x |
)3 = P ( x) |
|
|
|
( x). |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
+ |
|
+ R |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
3! |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
Так как |
a3 ( x0 ) = 0 , то |
|
R3 ( x) = 0(( x - x0 )3 ). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
Продолжая указанную процедуру, далее будем иметь |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
y ( x) = P ( x) + a |
n−1 |
( x)( x - x )n−1 , |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
где α |
|
( x ) = |
y(n) ( x |
) |
y ( x) = P ( x) |
+ α |
|
|
|
|
( x)( x − x |
|
) = P ( x) |
+ α |
|
( x)( x − x ). |
||||||||||||||
n−1 |
0 |
|
n−1 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
n |
||||||||||||||||||||||||||
|
0 |
n! |
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
0 |
|
n |
|
|
|
|
0 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Rn ( x) = 0(( x - x0 )n ). Теорема доказана. |
|||||||||||||||||||||||
|
Так как |
an ( x0 ) = 0 , то |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Определение 3.19.1. |
Остаточный член |
Rn ( x) = 0(( x - x0 )n ) |
называ- |
||||||||||||||||||||||||||
ется остаточным членом, записанным в форме Пеано. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
Теорема 3.19.2. Если y ( x)ÎC(n+1) |
( x0 ) |
, |
|
x Î D , то остаточный член в |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
формуле Тейлора имеет вид |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
R ( x) |
= |
y(n+1) (c) |
× ( x - x )n+1 , |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
(n + 1)! |
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
где |
x0 < c < x . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
Доказательство. В теореме 3.19.1 было показано, что при соблю- |
|||||||||||||||||||||||||||||
дении её условий выполняется равенство |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
y ( x) = y ( x |
) |
+ y′( x |
)( x - x |
) + a |
|
( x)( x - x |
) = P |
( x) + R ( x) . |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
0 |
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
226 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Замечание. Аналогично выводят формулы приближения функций
ln (1 + x) = x - |
x2 |
+ |
x3 |
- ... + (-1)n −1 |
xn |
+ R |
( x), |
|
||||||
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
2 |
3 |
|
|
n |
n |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
(1 + x)m =1 + mx + |
m(m -1) |
x2 + ... + |
m(m -1)(m - 2)(m - n +1) |
xn + R |
( x) , |
|||||||||
|
|
|||||||||||||
|
|
|
2! |
|
|
|
|
|
n! |
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
=1 - x + x2 - x3 + ... + (-1)n xn + R ( x). |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||
1 + x |
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Упражнение. Разложить по формуле Маклорена:
а) y = xe2 x ;
|
1 |
|
|
|
б) |
y = |
|
|
; |
x2 + 4 |
||||
в) |
y = sin2 x . |
|
20. Приближенные вычисления с помощью формулы Тейлора
Приближение с помощью дифференциала дает довольно грубую по- грешность. Если требуются более точные расчеты, то используют формулу Тейлора.
Пример. |
|
Вычислить значение е с точностью ε = 0,01. |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Воспользуемся формулой Маклорена: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
ex =1 + x + |
|
x2 |
|
+ |
x3 |
+ ... + |
xn |
|
+ R |
( x) . |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2! |
|
3! |
|
|
|
n! |
n |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Тогда, |
e =1 +1 + |
1 |
+ |
1 |
+ |
|
1 |
+ ... + |
1 |
+ R (1) . |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 3! 4! |
|
|
|
|
n! |
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
По условию |
|
Rn ( x) |
|
< 0,01. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
Так как |
|
R ( x) |
|
= |
|
yn +1 (c) |
× xn +1 |
, то R (1) = |
|
ec |
|
< |
3 |
|
< 0,01. |
||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
(n + |
|
(n + |
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
n |
|
|
|
(n + 1)! |
|
|
|
|
|
n |
|
|
1)! |
1)! |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Определим, при каком n выполняется последнее неравенство.
n = 1, |
3 |
|
=1,5 > 0,01; |
||||||
2 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
n = 2 , |
3 |
= |
1 |
> 0,01; |
|||||
6 |
2 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
||||
n = 4 , |
3 |
= |
1 |
> 0,01; |
|||||
|
|
||||||||
|
5! |
40 |
|
229
n = 5 , |
|
3 |
= |
|
1 |
|
» 0,004 < 0,01. |
||||||||||||
|
240 |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
6! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Тогда e =1 +1 + |
1 |
+ |
|
1 |
+ |
1 |
+ |
1 |
» 2,717 » 2,72 . |
||||||||||
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3! |
4! |
5! |
||||||||
30. Вычисление пределов с помощью формулы Тейлора (выделение |
|||||||||||||||||||
главной части) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
x2 |
- sin x2 |
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|||||||
1) |
lim |
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|||
|
x6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
x→0 |
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
||||||||
Применение правила Лопиталя здесь не выгодно (пришлось бы «ло- |
|||||||||||||||||||
питалить» 6 раз!). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Применение эквивалентных бесконечно малых невозможно, т.к. |
|||||||||||||||||||
sin x2 |
x2 , следовательно, (x2 - sin x2 ) имеет более высокий порядок ма- |
||||||||||||||||||
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
лости, чем любая из эквивалентных бесконечно малых.
|
sin x2 = x2 - |
x6 |
+ ... + (-1)n+1 |
|
x4n−2 |
|
+ 0 |
(x4n−2 ) |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
3! |
|
|
|
|
|
(2n -1)! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
x2 - x2 + |
x6 |
+ 0(x6 ) |
|
|
|
|
|
x6 |
|
|
|
|
|
0(x6 ) |
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
lim |
|
= lim |
6 |
|
|
+ lim |
= |
. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
x6 |
|
|
|
|
|
|
x6 |
6 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
x→0 |
|
|
|
|
x |
→0 x6 |
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
1 |
|
1 |
||||||||||||
2) |
lim x − x |
2 ln 1 |
+ |
|
|
|
= lim x − x2 |
|
|
− |
|
|
+ 0 |
|
|
|
|
= lim |
|
|
= |
|
||||||||||||
x |
|
2x2 |
|
|
|
2 |
||||||||||||||||||||||||||||
|
x→∞ |
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
x |
|
|
|
|
x2 |
|
|
x→∞ |
2 |
|
|
|
|
|
cos x -1 + |
x2 |
|
|
|
|
|
|
1 - |
x2 |
+ |
x4 |
+ 0(x4 ) -1 + |
x2 |
|
|
1 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4! |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
3) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
= lim |
|
2! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
= |
. |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
24 |
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
Задачи для самостоятельного изучения |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 - (1 + x2 ) |
|
× cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
1 - |
1 + x |
2 |
|
× cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
4) |
lim |
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
tg4 x |
|
|
|
|
|
|
|
tg4 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
x →0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x →0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
× |
- |
|
|
|
|
( |
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
x |
4 |
|
|
|
|
( |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
1 - 1 |
+ |
x2 + |
|
|
2 |
|
|
|
x4 + o |
x4 |
|
1 |
- |
|
+ |
|
|
|
+ o |
x4 |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
) |
|
2 24 |
|
|
|
|
|
|
) |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
230 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|