7.1. Formy przekazów medialnych

• Każde z mediów charakteryzuje się odrębnym typem przekazu, opartym na odmiennym zbiorze kodów i konwencji produkcyjnych

• Np. Film i telewizja – dwa zdecydowanie odmienne media, które już na etapie produkcji przygotowane ze świadomością odrębnych kontekstów konsumpcyjnych

7.2. Dialog intertekstualny

5 PODSTAWOWYCH TYPÓW RELACJI INTERTEKSTUALNYCH

• Intertekstualność – występowanie tekstu w tekście, np. cytat, aluzja

• Paratekstualność – w jej obręb wchodzą komentarze do utworu zawarte w nim samym, np.przedmowy, tytuły

• Metatekstualność – komentarze dotyczące innego tekstu

• Hipertekstualność – relacja pomiędzy tekstem B (hipertekstem) a wcześniejszym tekstem A (hipertekstem)

• Architekstualność – tekst zawsze odsyła do ogólnych reguł, wg których został zbudowany

• Dialog intertekstualny w mediach polega na cytowaniu znanych motywów i toposów

• Archetypy znajdujące się w dialogu tworzą zawartość zbiorowej podświadomości

2 POZIOMY KATEGORII WIDZÓW – odbiorców tekstów kultury medialnej

• Odbiorcy naiwni – ich zasób haseł z encyklopedii intertekstualnej jest niewielki

• Odbiorcy krytyczni – wyedukowani medialnie, potrafiący odnaleźć wszystkie cytaty, odniesienia itp.

8.0.Komunikacja masowa

• Nie możemy oceniać użytkownika mediów jako osobę mniej inteligentną, która ulega emocjom lub mającą słabszą wolę

8.1. Koncepcja Gerharda Maketzkego

• ’63 model komunikacji masowej/PUBLICZNE (czyli bez ograniczonej i zamkniętej liczby odbiorców),

• POŚREDNIE (czyli w przestrzennym, czasowym bądź przestrzenno-czasowym dystansem pomiędzy komunikującymi się partnerami, JEDNOSTRONNE (czyli bez zmiany ról między mówiącym a słuchającym, jak w komunikacji bezpośredniej)

• Techniczne rozpowszechnianie formy komunikacji spersonalizowanej, nastawionej na rozproszoną publiczność

9.0. Analiza tekstów medialnych

• Zróżnicowanie świata mediów powoduje wiele sposobów analizy tekstów medialnych

• Ważne krytyczne podejście do analizy tekstów medialnych – ich odczytanie pod kątem GENEROWANYCH PRZEZ NIE ZNACZEŃ

10.0.Podejście psychoanalityczne

• Freud + jego koncepcja kultury jako źródła cierpień + id, ego, super ego + podświadomość + Elektra i Edyp

• Psychoanaliza z terapeutycznej metody stała się teorią filozoficzną, budowaną w oparciu o psychoanalityczne analizy materiałów dzieła literackiego, stając się nowym kierunkiem badawczym

11. Emilia

12. Teoria literatury

Rozdział ma na celu przybliżyć sposoby myślenia, które pozwalają lepiej zrozumieć to, z czego wyrasta dzisiejsza refleksja medioznawcza.

12.1 Fenomenologia

Termin „fenomenologia” pojawił się w XVIII w. na oznaczenie wiedzy o pozorze. Kant opisał go, jako proces wznoszenia się ducha od wrażeń zmysłowych (fenomenów) do absolutu. Rozwinął to Roman Ingarden (1893-1971) – utwór literacki jest przedmiotem często intencjonalnym, zawdzięczającym swój byt aktom wytwórczym autora i zachowaniom percepcyjnym czytelnika. Ingarden zwrócił uwagę na czynniki historyczne, wpływające na lekturę. Stworzył koncepcję przeżycia estetycznego, która akceptowała to, co najbardziej indywidualne i oryginalne w czytelniku.

12.2 Estetyka Lukacsa

Filozof węgierski Gyorgy Lukacs (1885-1971) uchodzi za największego przedstawiciela estetyki marksistowskiej XX w. Podchodził do literatury jako filozof, rozwijając specyficzną filozoficzno-literacką metodę badawczą, sprowadzającą się do interdyscyplinarnego postępowania interpretacyjnego. Zastosował wobec literatury takie kategorie filozoficzne, jak przypadek i konieczność, ogólność i szczegółowość, zjawisko i istota, przyczyna i skutek, abstrakcyjność i konkretność, możliwość i rzeczywistość, demonstrując je w nowym odniesieniu do różnych dzieł i sytuacji literackich.

Stworzył socjologię form literackich, jako dziedzinę badającą powiązania i napięcia między rozwojem społecznym, a rozwojem struktur o proweniencji marksistowskiej, analizujących kulturę, w tym głównie krytyków filmowych, socjologów filmu oraz analityków telewizji.

12.3 Rosyjska szkoła formalna

Rosyjska szkoła formalna została tak nazwana przez jej oponentów, nazwa miała mieć początkowo sens pejoratywny, jednak w historii literaturoznawstwa i nauk o kulturze uległa skonwencjonalizowaniu. Istniała około 15 lat – od pierwszej wojny światowej po próg lat 30. XX w.

Wpływ na nią miała rzeczywistość rosyjska, kształtująca się w latach po Rewolucji Październikowej. Formaliści walczyli przeciw symbolizmowi i jego doktrynie, natomiast opowiadali się przy pewnych koncepcjach rosyjskiego futuryzmu. Do twórców zalicza się: Wiktor Szkłowski, Władimir Propp, Jurij Tynianow.

Rosyjska szkoła formalna ukonstytuowała właściwie po raz pierwszy teorię literatury jako swoistą dyscyplinę w rzędzie nauk o literaturze, oraz oparła naukę o literaturze na lingwistyce. Pierwsza wstąpiła na grunt myślenia w kategorii strukturalizmu i semiologii.

12.3.1 Strukturalistyczna koncepcja narracji Proppa

Propp zaproponował nową metodologię klasyfikowania bajek. Zamiast porządkowania ich według tematów, dokonał ich analizy pod kątem reprezentowanej przez nie struktury. Zgodnie z jego modelem, poszczególnych funkcji nie identyfikuje się z określonymi typami zdarzeń fabularnych, istotna jest rola, jaką odgrywają one w kontekście całej opowieści. Jego model okazał się przydatny do badań nad narracjami komercyjnymi, tworzonymi przez przemysł medialny, w tym produkcje filmowe i seriale telewizyjne oraz reklamy.

12.4 Strukturalizm

Cechy myślenia strukturalnego zauważalne są w humanistyce początku XX w. Dilthey wprowadził pojęcie „struktury psychicznej”, Freud określił strukturę nieświadomości i jej funkcje, Ingarden opisywał organiczną budowę dzieła literackiego, a Lukacs interesował się całością procesu historycznego, w obrębie której poszczególne fakty uzyskują znaczenie.

Strukturaliści postulują, że aby badać historycznie jakikolwiek fakt kulturowy trzeba przedtem określić prawa systemu, do którego on należy.

Strukturalizm dziedziczy nastawienie formalizmu. System literatury jawi się jako układ norm i konwencji wspólnych dla autora (nadawcy) i czytelników (odbiorców), jako kod. Socjologia literatury staje się wówczas socjologią komunikacji. Media przynależąc do świata kultury powinny być badane tak, jak inne produkty kultury.

Rozdział II – dyscypliny naukowe badające media