Marek Sokołowski

(R)ewolucja w komunikacji. Wprowadzenie do medioznawstwa.

Wstęp – Sylwia Bałdyga

Rozdział I - PODEJŚCIA BADAWCZE W MEDIOZNAWSTWIE

1. Komunikacja społeczna w komunikacja medialna. Zagadnienia terminologiczne. s.23 – Jessica Bąk

2. Komunikacja polityczna. s. 33 – Sylwia Bałdyga

3. Filozofia mediów. s.35 – Agata Grzegrzółka

4. Nauka o komunikowaniu. Przedmiot, cel i zakres. s.36 – Agata Grzegrzółka

5. Prasoznawstwo. s.45 – Kasia Matuga

6. Polskie wkład w badania nad mediami. s. 49 – Kasia Matuga

7. Przekaz w mediach. s.51 – Ala Stachurka

8. Komunikacja masowa. s.53 – Ala Stachurka

9. Analiza tekstów medialnych. s.54 – Alicja Stachurka

10. Podejścia psychoanalityczne. s.55 – Alicja Stachurka

11. Filmoznawstwo. s. 56 – Emilia Borycka

12. Teoria literatury. s. 70 – Mariusz Chromik

Rozdział II - DYSCYPLINY NAUKOWE BADAJĄCE MEDIA

1. Socjologia prasy. s.77 – Madzia Brydy

2. Studia nad propagandą. s.85 – Alina Pudełko

3. Radioznawstwo. s.94 – Aneta Cybulska

4. Socjologia filmu. s.99 – Iga Bajuk

5. Socjologia telewizji. s.103 - Iga Bajuk

6. Studia feministyczne a media. s. 109 – Patrycja Bieniek

7. Socjologia wizualna. s.115 – Daria Czajka

8. Pedagogika medialna. s.116 – Daria Czajka

9. Brytyjskie studia kulturowe na mediami. s.118 – Paulina Klimera

10. Psychologia mediów. s.125 – Kasia Mazur

Rozdział III - TEORETYCY I BADACZE KOMUNIKOWANIA

1. Harold Lasswell i amerykańska szkoła badań nad mediami. s.131- Michał Ryszka

2. Robert Merton i rozwój mass media resarch. s.136 – Paulina Szczur

3. Teoria mediów Dennisa McQuaila. s. 143 – Olga Stasiak

4. Rola mediów w rozwoju cywilizacji. Koncepcja Harolda Innisa. s.151- Dominika Ormińska

5. Medialne utopie Marshalla McLuhana. s. 155 – Kasia Katarzyna

6. Filozofia mediów Derricka de Kerkhove’a. s.167 – Joanna Miklusiak

7. Interakcjonizm Ervinga Goffmana a badania mediów. s.173 – Aleksandra Kazimierska

8. Semiotyczny model komunikowania Umbero Eco. s.182 – Szmajduch Anna

9. Krytyka telewizji Neila Postmana. s.187 – Paulina Klimera

10. Jean Baudrillarda koncepcja rozumienia mediów. s.194 – Monika Hankus

11. Talcott Parson i amerykański funkcjonalizm w nauce o komunikowaniu. s.204 – Kasia Kowalczyk

12. Teoria działania komunikacyjnego Jurgena Habermasa. s.212 – Natalia Nowak

13. Socjologia Internetu. Badania Manuela Castellsa. s.221 – Karolina Górajczyk

Zakończenie s.231 – Sylwia Bałdyga

Wstęp

Autor używa określenie medioznawstwo, a nie komunikologia. Chodzi o naukę o komunikowaniu. Różni badacze używają różnych określeń na ten obszar badań i ustalają różne granice badań.

Rozdział I: Przedstawia podejścia badawcze stosowane w badaniach na mediami. Wychodząc od wyjaśnienia, czym jest istota komunikowania, sformułowana na gruncie językoznawstwa, poprzez kody komunikacyjne Jakobsona, przechodzi do opisu poszczególnych form przekazów medialnych oraz podejść badawczych, stosowanych w medioznawstwie.

Rozdział II: Opisuje dyscypliny naukowe, zajmujące się badaniami mediów, począwszy od radioznawstwa poprzez socjologię filmu, prasy i telewizji, aż do socjologicznych ujęć Internetu.

Rozdział III: Poświęcony jest teoretykom i badaczom mediów, którzy korzystając z różnych podejść metodologicznych, warsztatów naukowych ukształtowanych przez dyscypliny, z których wyrośli i z którymi się identyfikowali, analizowali kwestie komunikowania społecznego oraz środowiska mediów.

Rozdział I - PODEJŚCIA BADAWCZE W MEDIOZNAWSTWIE

1. Komunikacja społeczna a komunikacja medialna. Zagadnienia terminologiczne-

czyli o różnorodności pojęć metodologicznych, szkół i kierunków.

Em Griffin, autor licznych opracowań nt. komunikacji stosowanej, autor „Podstaw komunikacji społecznej” (2003) próbował zdefiniować pojęcie komunikacji oraz granice teorii komunikacji.

Podkreślał w swych wywodach trudność zdefiniowania w/w terminów ze względu na fakt, że różni badacze mieli bardzo różne poglądy na temat tego, czym jest komunikacja. Porównał to do pracy kartografa:

„Trudno jest opracować mapę terytorium, jeśli rozbieżne są opinie kartografów nt. jego rozmiarów, kształtu i lokalizacji. W tym sensie naszą dyscyplinę badań cechuje brak dyscypliny.”

Griffin powołując się na Roberta Craiga (prof. University of Colorado) przyznaje, że obraz dyscypliny jest niejasny szczególnie w całościowym ujęciu (chodzi o wszystkie aspekty komunikacji), jednak gdy potraktujemy komunikację jako dyscyplinę praktyczną to komunikacja ma formę spójnej dziedziny, cechującej się bogactwem znaczeń.

Pierwsi teoretycy komunikacji masowej zakładali, że druk i media wywierają ogromny wpływ na kształtowanie opinii, emocji i zachowań odbiorców. Wg nich, masowy odbiorca cechował się biernością i bezbronnością i padał ofiarą manipulacji reklamowej lub zmyślonej propagandy.

Obecnie, europejskie badania komunikacji masowej zajmują się ogólnymi zagadnieniami kulturowymi, a nie konkretnym oddziaływaniem mediów. Aby obserwować media, każdy badacz powinien zadać sobie następujące pytania, za pomocą których przybiera odpowiednią strategię badawczą:

a) Relacje kultura- media. Czy się wzajemnie ograniczają? Oraz w jaki sposób kultura pośredniczy w mediach?

b) Czy media odzwierciedlają różnorodność kultury, czy ukazują ideologię dominującej grupy społecznej?

c) Czy badania nad komunikacją masową powinny się skupiać na treści przekazu czy na technologii mediów?

d) Które metody badawcze są najlepsze do badania wpływu mediów: ilościowe (statystyki stosowane przez socjologów) czy jakościowe (analizy stosowane przez filozofów, etnografów, literaturoznawców)?

e) Jaką rolę pełni specjalista w dziedzinie mediów? Czy jest neutralny czy też jest krytykiem społecznej nierówności?

1.1. Teoria komunikacji

Gregory Bateson (uczeń Malinowskego) i Jürgen Ruesch stworzyli spójną teorię komunikacji ludzkiej, zawartą w pracy „Komunikacja. Społeczny wzorzec psychiatrii”. Ich projekt był odpowiedzią na różnorodność teorii, gdzie wszystkie aspekty życia (fizyczne i psychiczne badane przez psychologów, społeczne przez socjologów oraz kulturowe przez antroplogów) są rozpatrywane przez poszczególne nauki i kierunki badań, w rezultacie prowadząc do kształtowania własnego systemu podstawowych pojęć i braku wspólnego punktu oparcia. W konsekwencji badacze różnych dziedzin nie mogli ze sobą współpracować.

Bateson i Ruesch opracowali ogólny model interakcji, w którego centrum znalazło się pojęcie komunikacji, określone systemowo- teoretycznie. Komunikacja, będąca podstawą teorii myślenia w naukach humanistycznych jest niezbędna w życiu ludzkim. Od początku swej egzystencji człowiek, który jest zanurzony w kulturze, posługuje się komunikacją werbalną i niewerbalną. Bez komunikacyjnej, językowej wymiany informacji oraz mowy ciała człowiek nie byłby w stanie- lub byłby jedynie w ograniczony sposób- przeżyć.

Bateson wykazał, że ogromne różnice między ludźmi in. kultur były wynikiem odmiennych doświadczeń komunikacyjnych.