63688

6.Лепеша¢ ². Мова «Тутэйшых» Янк³ Купалы // Полымя. – 1998. – ¹ 7. – С.241-248.

7.Лепеша¢ ².Я. П’еса Янк³ Купалы «Тутэйшыя»: Рэальна-г³старычны каментарый // Беларуская мова ³ л³таратура. – 2001. – ¹ 1. – С.107-121.

8.Платона¢ Р. «Па прычыне непрыгоднага злому з пастано¢к³ зняць...»: Аб сцэн³чным л¸се драмы Я.Купалы «Тутэйшыя» // Тэатр. творчасць. – 1996. – ¹ 6. – С.33-36.

9.Платона¢ Р. Зно¢ пра «Тутэйшых»: Дакументальная хрон³ка забароны Купалавай п’есы // Л³М. – 1995. – 10 л³ст.

10.Платона¢ Р. Пад пал³тычным падазрэннем – «Тутэйшыя»: Дакументальная хрон³ка забароны Купалавай п’есы // Платона¢ Р. Л¸сы: Г³сторыка-дакумент. нарысы аб людзях ³ малавядомых падзеях духо¢нага жыцця ¢ Беларус³ 20-30-х гадо¢. – Мн., 1998. – С.9-26.

11.Сцяжко Н. Дз³ця, заб³тае ¢ калысцы: П’еса Я.Купалы «Тутэйшыя» ¢ Беларус. дзярж. акад. тэатры ³мя Я.Купалы // Голас Радз³мы. – 1991. – 3 студз. (¹ 1). – С.7.

12.Семянов³ч А. Ля вытока¢ савецкай камедыяграф³³ / Пра п’есу Я.Купалы «Тутэйшыя» // Полымя. – 1989. – ¹ 8.

ТЭМА 11. ТВОРчАСЦЬ ЯКУБА КОЛАСА

Лекцыя 1. Паэз³я Якуба Коласа

1.Якуб Колас – клас³к беларускай л³таратуры.

2.«Песн³ жальбы» Якуба Коласа. Мастацкая адрознасць л³рычнага героя паэз³³ Я.Коласа ³ Я.Купалы.

3.Майстэрства Коласа-пейзажыста.

4.Гумар ³ сатыра ¢ паэз³³ Якуба Коласа.

5.Астрожныя ³ антываенныя вершы паэта.

6.Паэз³я Якуба Коласа перыяду грамадзянскай вайны.

7.Апошн³я старонк³ л³рык³ Якуба Коласа.

Пытанн³ ³ заданн³

à Знайдз³це ¢ артыкуле М.Багданов³ча «Глыбы ³ сла³» ацэнку верша¢ Я.Коласа. Заканспектуйце. Што вызначальнае ¢ паэз³³ Я.Коласа падкрэсл³ваецца крытыкам М.Багданов³чам, кал³ «артыст - маляр Колас не ста³ць вельм³ высока»1 ³ разам з тым талент Коласа – «выключна л³рычны талент»2 ? Прывядз³це прыклады, працытуйце коласа¢ск³м³ радкам³ свае аргументы.

1 Багданов³ч М. По¢ны збор твора¢: У 3 т. Т. 2. – Мн., 1993. – С.189. 2 Òàì æà. – Ñ. 189.

111

àДакажыце, што герой паэз³³ Я.Коласа больш «заземлены» ¢ пара¢нанн³ з Купалавым: ¸н гарман³чна, па-ф³ласофску ³ разам з тым паслядо¢на спасц³гае зямное быцц¸, прыроду.

àЯ.Коласа называюць першым песняром-пейзажыстам. З як³м³ з’явам³ сутыкаецца коласа¢скае прыроднае, прыгожае? Як³я з’явы

¢ягонай пейзажнай л³рыцы адз³ныя, суцэльна зл³тыя?

àКоласа¢ск³ герой – асоба разважл³вая ³ па-паганску не¢таймо¢ная. Кругазварот стых³я¢ тут згарман³заваны. Да таго ж, падумайце, чаму ¢люб¸ным³ вобразам³ паэта з’я¢ляюцца вобразы хмар ³ вобраз дарог³?

à×àìó ¢ гумарыстычна-сатырычных вершах Колас-л³рык выступае найперш як марал³затар?

àУ чым адметнасць астрожных верша¢ паэта? Якую ролю адыгрывае тут алегорыя?

àУ чым эстэтыка «песня¢-жальба¢» так званага «зямнога» (².Навуменка) коласа¢скага героя?

àПадрыхтуйце п³сьмовы анал³з верша Якуба Коласа.

Практычныя занятк³ 1. Апавяданн³ ³ аповесц³ Якуба Коласа

1.Якуб Колас як майстар-пс³холаг.

2.Жанрава-стыл¸вая разнастайнасць апавядання¢ Я.Коласа.

3.Аповесц³ Я.Коласа «На прасторах жыцця», «Дрыгва», «Адшчапенец»: здабытк³ ³ выдатк³.

Пытанн³ ³ заданн³

àЯк³я апазнавальныя штрых³ жанрава неаднароднага коласа¢- скага праза³чнага радка?

àЯк³м³ шляхам³ вядзе Колас-пс³холаг свайго героя ¢ спазнанн³ ³м свайго ¢нутранага свету, у пачуванн³ сябе ¢ наваколл³? У як³х апавяданнях Колас-анал³тык малюе супярэчл³выя характары? Прасачыце прыроду пс³халаг³чнага майстэрства Я.Коласа.

àАхарактарызуйце стыль вершаваных апавядання¢ Я.Коласа.

Лекцыя 2. Паэмы Якуба Коласа «Новая зямля»

³«Сымон-музыка»

1.Г³сторыя нап³сання «Новай зямл³», жанр, кампаз³цыя.

2.²дэя паэмы ³ яе с¸нняшняе прачытанне.

3.Характарыстыка вобраза¢ паэмы.

4.Роля л³рычных ³ алегарычных адступлення¢ ¢ паэме.

5.«Новая зямля» Я.Коласа ¢ кантэксце эпапейных ³ л³раэп³чных традыцый («²л³яда» Гамера, «Турботы ³ дн³» Гес³¸да,

112

«Калевала»). «Падабенства непадобнага» з «Я¢генам Анег³ным» А.Пушк³на ³ «Панам Тадэвушам» А.М³цкев³ча.

à×àìó ¢ 20-я гады паэма ¢спрымалася як «несучасная»?

àУ чым ф³ласоф³я зямл³-свабоды, зямл³-Радз³мы як абно¢ленай?

àДакажыце, што «Новая зямля» – новы тып л³ра-эп³чнай паэмы. Ц³ пярэчаць адна адной паэмная ³ раман³чная канцэпцы³?

àАсэнсуйце «каляровую» пал³тру паэмы: сх³льнасць да «чыстых» колера¢», «нагнятанне» бела-чырвонага колеру; асобна – зял¸нага, чорнага.

1.Паэма «Сымон-музыка» – самы загадкавы твор паэта, яго «рамантычная мара».

2.Г³сторыя стварэння паэмы. Варыянтнасць нап³сання. Жанр.

3.С³мвал³чнае прачытанне вобраза¢ Сымона-музык³ ³ Ганны.

4.Роля л³рычных ³ алегарычных адступлення¢ у паэме.

àЦ³ выпадкова на пачатку ХХ ст. тэма мастацтва ¢ беларускай л³таратуры вырашаецца праз героя¢-музыка¢ («Курган» Я.Купалы, «Салавей» З.Бядул³, «Музыка» М.Багданов³ча)? Адкуль бярэ пачатак гэтая традыцыя?

àПатлумачце гало¢ны маты¢ паэмы: «Кольк³ талента¢ звя-

лося // Кольк³ ³х ³ дзе ляжыць невядомых, непрызнаных, неаплаканых н³к³м...». Канкрэтызуйце свой аповед б³яграф³чным³ фактам³

çжыццяп³су п³сьменн³ка¢-нашан³¢ца¢.

àЗ чаго канкрэтна пачынаецца для Коласа мастацтва?

àПраанал³зуйце «пераходную» (а не «чыстую») каларыстыку паэмы, што стварае пэ¢ную загадку, маг³ю паэмы. Чаму з «чыстых» колера¢ аддаецца перавага чорнаму ³ с³няму?

Лекцыя 3. «Казк³ жыцця» Якуба Коласа

1.Задума ³ г³сторыя нап³сання твора.

2.Адметнасць а¢тарскага жанру.

3.Якая казка нап³сана першай?

4.«Казк³ жыцця» –Гало¢ная кн³га жыцця Коласа.

Пытанн³ ³ заданн³

àЯк³я пытанн³ ¢зн³мае Я.Колас у перапрацаваных народных казках «Тры браты», «Дудар»?

à«Зерне хараства», пра якое «складае ¢ ц³шы казку» «колас

н³вы, трава», «³скры пра¢да», пра якую «пяе салавей», «рэчка журчыць» – гэта сапра¢ды не стольк³ коласа¢ск³я паэтычныя метафары, кольк³ выя¢леныя, падкрэсленыя канцэпцыя ³ погляд на свет. У чым ³х сутнасць?

113

àДарам якой с³лы надзелены казк³ жыцця Я.Коласа, кал³ п³сьменн³к вучыць без марал³затарства ³ павучальнасц³?

àПраанал³зуйце казк³-прысвячэнн³ (1-3).

àЧаму жанр казк³ жыцця бы¢ ц³кавы Коласу-мысляру сва³м с³мвал³чным сэнсам?

Практычныя занятк³ 1. Трылог³я Якуба Коласа «На ростанях»

1.Г³сторыя нап³сання твора.

2.Жанр твора, яго ³дэйна-тэматычны змест.

3.²нтэл³генцыя ¢ творы: ад «крын³чнага струменю» да «гн³лога балота».

4.Народ як асобны вобраз-герой твора.

5.Жаночыя вобразы ¢ трылог³³.

6.Мастацк³я асабл³васц³ трылог³³.

Пытанн³ ³ заданн³

àКаму з п³сьменн³ка¢ у беларускай л³таратуры пачатку ХХ стагоддзя ¢далося паказаць пакутны шлях нараджэння-стана¢лен- ня нацыянальнай ³нтэл³генцы³, не адарванай ад «родных каран¸¢»?

àЯк³м малюе Я.Колас партрэт в³ленскай нашан³¢скай ³нтэл³генцы³?

àКожны з героя¢ трылог³³ – ³ндыв³дуал³заваны. Аргументуйце зая¢ленае. Ц³ можна гаварыць пра тыповасць характара¢-пер- санажа¢?

àПазна¸мцеся з артыкулам А.Петрушкев³ч «Я прыйшо¢ да цябе...». Ц³ падзяляеце Вы погляд а¢тарк³, яе ацэнку вобраза¢ героя¢ трылог³³? (Петрушкев³ч А. «Я прыйшо¢ да цябе...» Жанчына: ³дэал ³ анты³дэал // Л³М. – 1995. – 10 сакав³ка).

Мастацк³я творы

Êîëàñ ß. Çá. òâ.: Ó 14 ò. – Ìí., 1972. – Ò. 1. · Вершы:

«Наш родны край», «Беларусам», «Не бядуй!», «Ворагам» («Багачы ³ панства...»), «Усход сонца», «Родныя вобразы», «Хмарк³», «У нявол³», «Адл¸т жура¢л¸¢», «Мужык» («Я – мужык, бядак пах³лы...»), «Ручэй», «Вясна» («Вясна, вясна жаданая!..»), «Першы гром», «Ноч перад навальн³цай», «Песняру», сатырычныя «Вобразы сама¢ладдзя», «М³калаю ²²», «Асадз³ назад», «Канстытуцыя», «Малебен».

Êîëàñ ß. Çá. òâ.: Ó 14 ò. – Ìí., 1973. – Ò. 4. · Апавяданн³:

114

«Вас³ль Чурыла», «Соцк³ падв¸¢», «Думк³ ¢ дарозе», «Слабода», «Кантракт», «П³саравы ³мян³ны», «Н¸мана¢ дар», «Малады дубок», «Дзеравеншчына».

Êîëàñ ß. Çá. òâ.: Ó 14 ò. – Ìí., 1975. – Ò. 8.

·Аповесц³: «На прасторах жыцця», «Адшчапенец», «Дрыгва». Колас Я. Зб. тв.: У 14 т. – Мн., 1974. – Т. 6.

Колас Я. Новая зямля. Сымон-музыка: Паэмы. – Мн., 1986.

·Паэмы: «Новая зямля», «Сымон-музыка».

Колас Я. Зб. тв.: У 14 т. – Мн., 1973. – Т. 5. Колас Я. Казк³ жыцця. Апавяданн³. – Мн., 1976. · Казк³ жыцця:

«Жывая вада», «Адз³нокае дрэва», «На чужым грунце», «Хмарка», «Чыя пра¢да?», «Што лепей?», «Купальск³я светляк³», «У чым ³х с³ла», «Ноч, кал³ папараць цв³це», «Кучаравае дрэва», «Над прасторам³ зямл³», «Як птушк³ дуб ратавал³».

Êîëàñ ß. Çá. òâ.: Ó 14 ò. – Ìí., 1975. – Ò. 9. Колас Я. На ростанях: Трылог³я. – Мн., 2000. · Трылог³я: «На ростанях».

Крытычная л³таратура да тэмы «Жыцц¸вы ³ творчы шлях Якуба Коласа»

1. Áåëû Ñ.Ì. На бацько¢скай зямл³: Успам³ны. – Мн.: Маст. л³т., 1993. –

190 ñ.

2.Æûãîöê³ Ì. Сцежкам³ паэта: Па коласа¢ск³х мясц³нах. – Мн., 1990.

3.Лужан³н М. Колас расказвае пра сябе: Аповесць, эсэ. – Мн., 1982.

4.Лужан³н М. Сустрэчы. – Мн., 1982.

5.̳öêåâ³÷ Ä.Ê. Люб³ць ³ помн³ць: Успам³нае сын Якуба Коласа Дан³ла М³цкев³ч. – Мн.: Полымя, 2000. – 286 с.

6.Мушынск³ М. Якуб Колас: Летап³с жыцця ³ творчасц³. – Мн., 1982.

7.Навуменка ². Якуб Колас: Духо¢ны вобл³к героя. – Мн., 1981.

8.Платона¢ Р. «Вораг³ народа» – народныя п³сьменн³к³!? (Янка Купала, Якуб Колас ³ ³ншыя) // Платона¢ Р. Л¸сы: Г³сторыка-дакументальныя нарысы аб людзях ³ малавядомых падзеях духо¢нага жыцця ¢ Беларус³ 20 – 30-х гадо¢. – Мн., 1998. – С.231-277.

9.Пшырко¢ Ю. Летап³сец свайго народа: Жыцц¸вы ³ творчы шлях Якуба Коласа. – Мн., 1982.

10.Рагойша В.П. Вяршын³: З невядомага ³ забытага пра Я.Купалу, Я.Коласа, М.Багданов³ча. – Мн.: Ун³верс³тэцкае, 1991. – 197 с.

11.Шаладонава Ж.С.Фарбы быту ³ быцця ¢ паэме Якуба Коласа «Новая зямля». – Мн.: Беларуская навука, 2001. – 104 с.

12.ßðîø Ì. Янка Купала ³ Якуб Колас: Пара¢нальны анал³з творчасц³. – Мн., 1988.

13.Áàá³÷ Þ.Ì. Семантычныя пал³ «Колер» ³ «Святло» ¢ мове твора¢ Якуба Коласа: А¢тарэф. дыc. .. канд. ф³лал. навук: (10.02.01) / БДУ. – Мн.,

1999. – 17 ñ.

115

14.Беляцкая М. Четыре правды о Коласе // Своб. новости. – 1999. – 1219 ноябр. (¹ 44). – С.6-7.

15.Äàë³äîâ³÷ Ã. Новы Колас // Маладосць. – 1997. – ¹ 11. – С.214-218.

16.Äûëå¢ñêàÿ Â. Якуб Колас ³ Адам М³цкев³ч: вопыт школьнага вывучэння // Славянск³я л³таратуры ¢ суветным кантэксце: Мат. ²²² М³жнар. навук. канфер.: У 2 ч. Ч. 2. – Мн., 1999. – С.54-56.

17.Æóðà¢ë¸¢ Â. В³душчая с³ла сумлення // Полымя. – 1992. – ¹ 11.

18.Êë³ìóöü ß. «Сярод старых наста¢н³ка¢ прых³льнасц³ да беларускасц³ няма...»: Эп³сталярная спадчына Я.Коласа // Роднае слова. – 2000. – ¹ 1. – С.87-89.

19.̳öêåâ³÷ Ä.Ê. «Дзяцей, як тых снапко¢ на току!..»: Браты ³ с¸стры Я.Коласа // Роднае слова. – 1995. – ¹ 10. – С.164-176.

20.̳öêåâ³÷ Ä.Ê. Псе¢дан³мы К.М.М³цкев³ча – Якуба Коласа // Полымя. – 1994. – ¹ 7. – С.243-246.

21.̳öêåâ³÷ Ì. Рэл³г³йны элемент у творчасц³ Якуба Коласа паводле эм³грацыйных выдання¢ ³ перадач рады¸ Ватыкана // Кантакты ³ дыялог³. – 2000. – ¹ 7/8. – С.9-17.

22.Ìушынск³ М. Спадчына Якуба Коласа: Праблема а¢тарскай творчай вол³ // Полымя. – 1993. – ¹ 7. – С.228-248.

23.Платона¢ Р. ОГПУ – НКВД супраць Якуба Коласа // Белорусская нива. – 1993. – 6 мая.

24.Рагойша В. Якуб Колас, новыя матэрыялы: Спроба самаабароны // Беларусь. – 1990. – ¹ 7. – С.24-25.

25.Скаруë³ñ Ñ. «Л³стапада¢ская справа» ³ Якуб Колас // Полымя. – 1992. – ¹ 11.

26.ÓëàñࢠÀ. Якуб Колас ³ «Наша Н³ва» // Маладосць, 1992. – ¹ 11.

Крытычная л³таратура да тэмы «Л³рыка Якуба Коласа»

1.Адамов³ч А. Якуб Колас у супрац³ве саветызацы³. – Мюнхен, 1955.

2.Лойка А.А. Колас-л³рык // Лойка А.А. Беларуская паэз³я пачатку ХХ стагоддзя. Некаторыя заканамернасц³ ³ асабл³васц³. – Мн., 1972.

3.Ляшук В.Я., Малажай Г.М. Радз³ма ³ народ у дакастрычн³цкай л³рыцы Якуба Коласа // Ляшук В.Я., Малажай Г.М. М³жпрадметныя сувяз³ ¢ выкладанн³ беларускай мовы ³ л³таратуры. – Мн., 1992.

4.Íàâóменка ². Якуб Колас: Духо¢ны вобл³к героя. – Мн., 1981.

5.Янка Купала ³ Якуб Колас: Некаторыя аспекты творчасц³. – Мн., 1982.

6.ßðîø Ì. Янка Купала ³ Якуб Колас: Пара¢нальны анал³з творчасц³. – Мн., 1988. – 187 с.

7.Êîíàí Ó. Цыкл³чная структура л³рык³. Паэз³я Якуба Коласа // Роднае слова. – 1996. – ¹ 9.

8.Íàâ³íà À. Адб³тае жыцц¸: Я.Колас // Беларусь. – 1993. – ¹ 12; 1994. –

¹1. – Ñ.16, 21.

9.Пяткев³ч А. Рака, што працякла праз сэрца: Н¸ман у творчасц³ Я.Коласа // Роднае слова. – 1997. – ¹ 11. С.20-29.

116

Крытычная л³таратура па тэме «Апавяданн³ ³ аповесц³ Якуба Коласа»

1.Ìàíêåâ³÷ À.À. Стыл¸ва-жанравыя асабл³васц³ апавядання Я.Коласа: А¢тарэфератдыс. наатрым.ступ.канд.ф³лал.навук:(10.01.01).–Мн.,1999.–20с.

2.Чыгрын ².П. Рэальнае ³ магчымае. Проза Якуба Коласа. – С.5-101.

3.Атрашкев³ч В. А¢таб³яграф³чная аснова дакастрычн³цкй прозы Якуба Коласа // Беларуская л³таратура. – Мн., 1982. – Вып. 20.

4.Лебедçå¢ Ó. Аповесць «Дрыгва» Якуба Коласа ¢ кантэксце беларускай г³старычнай прозы 20 – 30-х гадо¢ // Беларуская л³таратура. – Мн., 1982. – Вып. 20.

5.Гурынов³ч А.А. Праблема нацыянальнай ³нтэл³генцы³ ¢ алегарычных апавяданнях Якуба Коласа//Весн³кБел.дзярж.пед.ун-та.–1999.–¹1.–С.54-59.

6.Æóðà¢ë¸¢ Â. Хто ж так³, селян³н? / Аб творах Якуба Коласа «Адшчапенец» ³ Кузьмы Чорнага «Лявон Бушмар» // Л³М. – 1992. – 30 кастр.

7.Манкев³ч А.А. Дзеянне як элемент пс³халаг³зму ¢ апавяданнях Я.Коласа // Весц³ Беларус³. Сер. гуман³т. навук. – 1996. – ¹ 4. – С.83-98.

8.Манкев³ч А.А. Мастацк³ час як элемент эп³чнага адлюстравання ¢ апавяданнях Якуба Коласа // Роднае слова. – 1997. – ¹ 3. – С.33-43.

9.Манкев³чА.А. Праблемазямл³якдэтэрм³нантапс³халаг³зацы³¢апавяданнях Я.Коласа//Весц³ НАНБеларус³.Сер.гуман³тар.навук.–1998.–¹1.–С.104-112.

10.Мушынск³ М. Рэаб³л³таця героя: Аповесць Якуба Коласа «Адшчапенец»: Л³таратурны разгляд з элементам³ сацыялаг³чнага анал³зу // Л³М. – 1987. – 25 снеж.

11.Манкев³ч А.А. Урок-экскурс³я па аповесц³ Якуба Коласа «Дрыгва» // Беларуская мова ³ л³таратура. – 1989. – ¹ 4.

Крытычная л³таратура да тэме «Паэмы Якуба Коласа Новая зямля»

³«Сымон-музыка»

1.Лойка А.А. «Новая зямля» Якуба Коласа: Выток³, вел³ч, хараство. – Мн., 1981.

2.Шаладонавà Æ.Ñ.Фарбы быту ³ быцця ¢ паэме Якуба Коласа «Новая зямля». – Мн.: Бел. навука, 2001. – 102 с.

3.Шаладонава Ж.С..Л¸с чалавека, зямл³ ³ Бацька¢шчыны ¢ паэме Я.Коласа «Новая зямля»: А¢тарэф. дыс. ... канд. ф³лал. навук: (10.01.01). – Мн., 1998. – 16 с.

4.Адамов³ч А. Беларуск³ раман. – Мн., 1961.

5.Казло¢ У. Народная этыка ¢ паэме Якуба Коласа «Новая зямля» ³ яе мастацкае ¢васабленне // Узро¢н³ фальклорных уплыва¢. – Мн., 1982.

6.Ìàêñ³ìîâ³÷ Â.À. «Новая зямля» Якуба Коласа як паэма касмаган³чная // Макс³мов³ч В.А. Эстэтычныя пошук³ ¢ беларускай л³таратуры пачатку ХХ стагоддзя: Дапаможн³к для студэнта¢ ф³лал. фак. ВНУ. – Мн.: Аракул, 2000. – С.284-320.

117

7.С³ражко¢ А. Гумар ³ сатыра ¢ паэме Якуба Коласа «Новая зямля» // Беларуская л³таратура. – Мн., 1982. – Вып. 10.

8.Адамов³ч А. Беларуск³ раман у вершах: (Думк³ пра «Новую зямлю») // Полымя. – 1957. – ¹ 10.

9.Казбярук У. «А пра¢да мне ¢сяго даражэй...»: Перачытваючы «Новую зямлю» // Роднае слова. – 1995. – ¹ 8. – С.89-94; ¹ 9. – С.116-121;

¹10. – Ñ.93-96.

10.̳öêåâ³÷ Ä. Думк³ пра «Новую зямлю» // Полымя. – 1995. – ¹ 9. – С.226-239.

11.Мушынск³ М.². «Яна – асно¢ная паэма ва ¢с¸й ма¸й паэтычнай творчасц³»: «Новая зямля» Я.Коласа // Роднае слова. – 2001. – ¹ 1. – С.16-22.

12.Ненадавец А. Паэма Я.Коласа ¢ кантэксце беларускага фальклору // Весц³ АН БССР. Сер. грам. навук. – 1985. – ¹ 2.

13.Сячко В. «Вось як цяпер, перада мною ¢стае куточак той прыгожы...» // Беларуская мова ³ л³таратура ¢ школе. – 1990. – ¹ 2.

14.Шаладонава Ж.С.«Зямля дасць вол³, дасць ³ с³лы...»: Выражэнне праблемы «зямля-селян³н» у паэме Я.Коласа «Новая зямля» ¢ кантэксце часу // Роднае слова. – 1995. – ¹ 10. – С.14-19.

15.Шаладонава Ж.С. С³мвал³чна-алегарычнае раскрыцц¸ траг³зму вобраза М³хала ¢ паэме Якуба Коласа «Новая зямля» // Весц³ АН Беларус³. Сер. гуман³тар. навук. – 1996. – ¹ 3.

16.Шаладонава Ж.С. У глыб³н³ вобраза: м³фалаг³чны аспект асэнсавання праблемы смерц³ М³хала ¢ паэме Якуба Коласа «Новая зямля» // Весц³ АН Беларус³. – 1996. – ¹ 2.

17.Шаладонава Ж.С. У пошуках ³дэала: ²дэйна-мастацкая парадыгма «вера-³нту³цыя-розум» у паэме Я.Коласа «Новая зямля» // Роднае слова. – 1998. – ¹ 6. – С.61-66; ¹ 7. – С.29-32.

18.Шаладонава Ж.С. Эстэтыка мро³ ¢ паэме Якуба Коласа «Новая зямля» ³ ¢ аповесц³ М³хайлы Кацюб³нскага «Fata morgana» // Роднае слова. – 2000. – ¹ 12. – С.22-25.

1.Мушынск³ М. Ад задумы да здзяйснення. Творчая г³сторыя «Новай зямл³» ³ «Сымона-музык³». – Мн., 1965.

2.Грынчык М. «Сымон-музыка» Якуба Коласа ³ традыцы³ ф³нскага эпасу // Беларуская л³таратура. – Мн., 1985. – Вып. 13.

3.Êалесн³к У. Палескае ³ ³ншыя нараджэнн³ «Сымона-музык³» // Калесн³к У. Зорны спе¢. – Мн., 1975. – С.281-294.

4.Ненадавец А. Фальклорная аснова паэмы Якуба Коласа «Сымонмузыка» // Беларуская л³таратура. – Мн., 1985. – Вып. 13.

5.Øïàã³íà ². Метафара ¢ кантэксце паэмы Якуба Коласа «Сымонмузыка» // Стана¢ленне. – Брэст, 1998. – С.68-71.

6.Адамов³ч А. Якуб Колас у супрац³ве саветызацы³: Нацыянальнаадраджэнск³я крын³цы «Сымона Музык³» // Крын³ца. – 1998. – ¹ 10. – С.98-106.

7.Базарэв³ч М. Першы варыянт паэмы «Сымон-музыка» // Маладосць. – 1967. – ¹ 2.

8.Âàлынец Л.С. С³стэма ¢рока¢ па паэме Якуба Коласа «Сымонмузыка» ¢ ²Х класе // Роднае слова. – 1998. – ¹ 8. – С.100-108.

118

9.Казбярук У. Рамантычная мара паэта (Аб паэмах «Новая зямля» ³ «Сымон-музыка») // Полымя. – 1982. - ¹ 2.

10.Мельн³кава З.П. Канцэпцыя мастака ³ абстав³н у паэме «Сымонмузыка» Якуба Коласа ³ ¢ творах Зм³трака Бядул³ 20-х гг. // Роднае слова. – 2000. – ¹ 5. – С.16-18.

11.Ìóõ³í Â. Выбар – за нам³!: Аб трох рэдакцыях паэмы Я.Коласа «Сымон-музыка» // Л³М. – 1998. – 27 сак. (¹ 13). – С.6-7.

12.Ìушынск³ М. Паэма Якуба Коласа «Сымон-музыка» // Роднае слова. – 2000. – ¹ 5. – С.52-57; ¹ 6. – С.54-59.

13.Ðóñ³ëêà Â. Колеравая пал³тра паэма¢ Якуба Коласа «Новая зямля» ³ «Сымон-музыка» // Роднае слова. – 1993. – ¹ 11.

14.Шамяк³на Т.². Вобраз музык³ ¢ беларускай л³таратуры: Паводле паэма¢ Я.Купалы «Курган» ³ Я.Коласа «Сымон-музыка» // Роднае слова. – 1992. – ¹ 12. – С.38-44.

15.Шкраба Р. «Ад роднае зямл³»: Вывучэнне паэмы Якуба Коласа «Сымон-музыка» ¢ Х² класе // Роднае слова. – 1996. – ¹ 10/11.

Крытычная л³таратура па тэме «Трылог³я Якуба Коласа «На ростанях»

1.Æóðà¢ë¸¢ Â.Ï. Якуб Колас ³ паэтыка беларускага рамана. – Мн.: Навука ³ тэхн³ка, 1991. – 206 с.

2.Ляшук В.Я. Вывучэнне трылог³³ Якуба Коласа «На ростанях» у школе: Дапам. для наста¢н³ка¢. – Мн.: Полымя, 2001. – 128 с.

3.Чыгрын ².П. Рэальнае ³ магчымае. Проза Якуба Коласа. – С.172-216.

4.Адамов³ч А. Коласа¢ск³ пс³халаг³зм // Адамов³ч А. Маштабнасць прозы. – Мн., 1972.

5.Атрашкåâ³÷ Â. Аб прататыпах трылог³³ Якуба Коласа «На ростанях» // Пытанн³ тэксталог³³ беларускай л³таратуры. – Мн., 1980.

6.Æóðà¢ë¸¢ Â. Не залежаць ад чужой вол³: Тэма ³нтэл³генцы³ ³ ³нтэл³гентнасц³ ¢ творчасц³ Я.Коласа // Л³М. – 1997. – 28 сак. (¹ 13). – С.5.

7.Жыгоцк³ М. «На ростанях» – Алесь Садов³ч, у «Разгроме» – доктар Сташынск³, ³ друг³ – Аляксандр Сянкев³ч: Аб прататыпе рамана¢ Якуба Коласа ³ Аляксандра Фадзеева // Беларусь. – 1992. – ¹ 2.

8.Íîâ³ê-Ïÿþí Ñ. Ядв³ся жыла ¢ Слон³ме: Пра гера³ню аповесц³ «У палескай глушы» // Беларуская мова ³ л³таратура ¢ школе. – 1994. – ¹ 9.

9.Петрушкев³ч А. «Я прыйшо¢ да цябе...» Жанчына: ³дэал ³ анты³дэал // Л³М. – 1995. – 10 сакав.

10.Шамяк³на А.². Лес у трылог³³ Якуба Коласа «На ростанях» (пара¢нальны анал³з) // Беларуская л³таратура. – 1991. – Вып. 19. – С.17-23.

11.Шамяк³на А.². Палессе як «замкн¸ны свет» у трылог³³ Я.Коласа «На ростанях» //Весц³ АН БССР. Сер. грамад. навук. – 1990. – ¹ 2. – С.95-103.

12.Шамяк³на А.². Свет прыроды ³ катэгорыя часу ¢ трылог³³ Я.Коласа «На ростанях» // Весн³к БДУ. Сер. 4. – 1985.

119

Крытычная л³таратура па тэме «Казк³ жыцця» Якуба Коласа»

1.Чыгрын ². Рэальнае ³ магчымае. Проза Якуба Коласа. – С.101-172.

2.Êаржане¢ская Г. Пра тое ведаюць людз³...: Перачытваючы Коласавы «Казк³ жыцця» // Л³М. – 1988. – 5 жн. (¹32). – С.5.

3.Праскалов³ч В. «У дрэва пав³нны быць дарог³...»: Традыцы³ нацыянальнага ³ сусветнага фальклору ¢ казах Якуба Коласа // Роднае слова. – 1996. – ¹ 12.

ТЭМА 12. ТВОРчАСЦЬ ЯДВ³Г³НА Ш.

Лекцыя 1. Ядв³г³н Ш. як нарыс³ст ³ раман³ст

1.Êàðï³ëà¢êà – сядз³ба-радз³н³ца, сядз³ба-выток для рупл³¢ца Ядв³г³на Ш. Жыцц¸вы шлях п³сьменн³ка.

2.Творчасць Ядв³г³на Ш.

3.Нарыс «Л³сты з дарог³»: задума, ф³ласоф³я «малых спра¢» як гало¢нае.

4.Раман Ядв³г³на Ш. «Золата» – адз³н з першых беларуск³х рамана¢.

Пытанн³ ³ заданн³

àПрачытаць 2-3 публ³кацы³ пра жыцц¸вы ³ творчы шлях Ядв³г³на Ш.

àПадрыхтаваць паведамленне-разважанне «Карп³ла¢ка ¢ жыцц³ Ядв³г³на Ш.».

àЯдв³г³н Ш. – «адна з глыба¢» (М.Багданов³ч) беларускай л³таратуры. Чаму ягоная творчасць амаль невядома шырокаму колу чытачо¢?

àПатлумачце адну з верс³й тракто¢к³ псе¢дан³ма Ядв³г³на Ш.

àДзе ¢першыню Ядв³г³н Ш. адчу¢ сябе беларусам?

àЯнка Купала называе Ядв³г³на Ш. у л³ку тых п³сьменн³ка¢, што заахвочвал³ яго да творчасц³ на пачатку л³таратурнага шляху. Як³я факты з б³яграф³³ абодвух сведчаць пра гэта?

à«Карп³ла¢ка для Ядв³г³на Ш. была не проста звычайная

побытавая мясц³на. Гэта была найперш калыска ягонага натхнення»1 , – сцвярджае ¢ сва³м краязна¢чым нарысе «Карп³ла¢ка» У.Содаль ³ разважае далей адносна паходжання назвы ядв³г³нскай

1 Содаль У.². Карп³ла¢ка: Краязна¢чы нарыс. – Мн.: Пейто, 2001. – С.45.

120