63688
.pdf3.Гало¢ны герой твора – мацярык «сялянства». Прадказанне яго траг³чнага л¸су.
4.Кульм³нацыя твора – смерць Марын³.
5.«Камаро¢ская хрон³ка» – лебядз³ная песня М.Гарэцкага, яго Гало¢ная Кн³га жыцця.
«Камаро¢ская хрон³ка» (1932-1937) – кн³га-твор усяго жыцця М.Гарэцкага: свядомая падрыхто¢ка-сталенне. Задума твора-эпапе³ народнага жыцця. Летап³с сялянскай сям’³ – летап³с в¸ск³ – летап³с народнага жыцця. Паэтызацыя радаводу Гарэцк³х. Дакументал³зм ³ эп³чнасць твора. А¢тар аб’екты¢ны як летап³сец ³ суб’екты¢ны як апавядальная асоба.
«Камаро¢ская хрон³ка» як «апошн³ паклон в¸сцы» (А.Адамов³ч). Сялянства (адкуль «з родных каран¸¢» «выходз³ла» маладая ³нтэл³генцыя) – гало¢ны носьб³т нацыянальнага. Трывога Гарэцкага як сапра¢днага сына в¸ск³ ³ сапра¢днага ³нтэл³гента за беспаваротны зыход мацерыка.
«Ха¢турны» тон твора. «Пата¸мнае» як свядомая падрыхто¢ка да трагеды³, нам¸к на трагедыю. Смерць Марын³ – знак-папярэджанне, дзе а¢тар – найбольш выразны «пес³м³стычны аптым³ст» (М.Ты- чына). Лаг³чнасць канцо¢к³: «Камаро¢ск³ парад» – парад жыцця.
Светлая танальнасць твора, жыццесцвярджальны г³мн беларускаму народу, зарукай вечнасц³ чаму служыць ягоная трываласць.
Лекцыя 5. Драматычная аповесць М.Гарэцкага «Антон».
1.М.Гарэцк³ як тэатразна¢ца. Заканамернасць звароту да драматург³чнага жанру.
2.Жанравая знаходка твора.
3.Загадка героя ³ твора: феномен «два³стасц³».
4.Дыскус³я ¢ творы як свядомы голас а¢тара.
5.«Антон» – твор-наказ.
Гарэцка¢скае разуменне рол³ тэатра ¢ духо¢ным усведамленн³ нацы³. Веданне сусветнай драматург³³ ³ свядомая ¢стано¢капраграма нацыянальнага тэатра. Праблема новага героя, прадыктаваная самым жыцц¸м.
Элементы драмы ³ эпасу ¢ драматычнай аповесц³ «Антон» (1913). Гало¢ная праблема твора – «драма чалавечага духу». Неардынарны вобраз селян³на-богаборца Антона Жабона. Парадаксальнасць с³туацы³: найвял³кшы богалюб – найвял³кшы грэшн³к. Самаспавядальнасць героя як вырак на адз³ноту. А¢тарская спроба
91
паказаць дал¸ка «не шэрую» душу мужыка, стварыць тып «новага
беларуса». Антон – «суб’екты¢ны рэвалюцыянер-макс³мал³ст»
(В.Каваленка). Самасцвярджэнне характару Антона: злачынства ц³ ¢звышэнне? Дыскус³я ¢ творы – прычыненне да праблемы зместу ³ сутнасц³ л³таратуры. Перавага ³дэальнага, духо¢нага з боку Беларускага а¢тара («бо ¢цям³ць прычыны – ужо стаць троху
новым...»): «...А народ мой – народ-паэт, народ-л³рн³к, народ,
каторы ¢ г³старычным жыцц³ сва³м за¢с¸ды сх³ля¢ся к патрэбам душы, чымся к патрэбам цела...»10. Незразумелая для сучасн³ка адз³нота героя, ягонае мысленне «крайнасцям³». Стан героя –
«пакутл³вы стан перманентнай падвешанасц³..., нездатнасць што-небудзь змян³ць у сва³м жыцц³»11. Бачанне трагедыйнасц³ героя ³ антыгуманнасц³ яго ¢чынку даследчыкам М.М³шчанчуком:
«У пошуках ³сц³ны, сэнсу жыцця ¸н спын³¢ся на па¢дарозе»12. Гарэцка¢скае асуджэнне героя ¢ ф³нале п’есы тройчы па¢то-
раным ³мператывам (так характэрным для а¢тара!) «жыць!».
Заданне
à На Вашу думку, ц³ падрыхтава¢ пс³халаг³чна М.Гарэцк³ чытача да ¢спрымання ¢чынку гало¢нага героя? Што гэта – в³давочная нацяжка з боку а¢тара ц³ новае «тварэнне» для чытача? Ц³ набл³жаюць «момант ³сц³ны» Польск³ публ³цыст, Маско¢ск³ дэмакрат ³, асабл³ва, Беларуск³ а¢тар? Для чаго ¢ведзена дыскус³я?
Лекцыя 6. «Крамольныя» творы Макс³ма Гарэцкага.
1.Праблемныя пытанн³ «забароненых» твора¢, ³х л¸с.
2.Заслуга Гарэцкага-рэал³ста.
3.«Крамола» твора¢ («Л³рныя спевы», «Усебеларуск³ з’езд 1917 году», «У 1920 годзе», «Фантаз³я», «Апостал», «Незадача»).
4.Жанрава-стыл¸вая разнастайнасць «крамольнай» прозы Гарэцкага-наватара.
Пытанн³
à Хто так³я «народныя» людз³ ¢ апавяданн³ «У 1920 годзе»? Хто яны – змагары за «народную справу»? Ц³ вынос³ць а¢тар прысуд кожнаму персанажу?
10Гарэцк³ М. Збор твора¢: У 4 т. – Т. 2. – С.257.
11Макс³мов³ч В. Эстэтычныя пошук³ ¢ беларускай л³таратуры пачатку ХХ стагоддзя. –
Ñ.178.
12 М³шчанчук М. Макс³м Гарэцк³ // Слова пра л³таратуру ³ л³таратара¢. – Мн., 2001. – С.505.
92
à У эцюдзе «Фантаз³я» в³дов³шчны вобраз раскрыжаванай Беларус³. Як прачытваецца скарына¢скае «Каму ³ на як³?» у адказ на купала¢ск³ аг³тацыйны кл³ч «На сход!». Прасачыце саму пакутную г³сторыю краю ¢ яе асобах, пададзеную праз характарыстычныя эп³тэты («празрыста-белы Сяргей Палуян», «запы-
ханы ²ван Луцкев³ч», «разважны каранасты Карусь Каганец», «до¢г³ Алесь Гарун» ³ г.д.).
àПра як³х «апостала¢» «новай веры» распавядае М.Гарэцк³
¢аднайменным апавяданн³ «Апостал»? Чаму «апостал» не «адбы¢ся»? У чым «крамола» твора?
àУ чым наватарства Гарэцкага-праза³ка ¢ апавяданн³ «Л³рныя спевы»? Усвядом³¢шы «забароненае» ¢ творы, падумайце, чаму апавяданне называецца «л³рным³ спевам³»? Пра што сведчыць ф³нальны маты¢ плачу?
Мастацк³я творы
Гарэцк³ М. Збор твора¢. У 4-х т. Т.1. Апавяданн³. 1913-1930. – Мн.: Маст. л³т., 1984. – 446 с.
· Апавяданн³:
«У лазн³», «Пата¸мнае», «Стогны душы», «Роднае карэнне», «Страхацц¸», «Што яно?», «Рунь», «У чым яго кры¢да?», «Дз¸гаць», «Чарн³чка», «Л³то¢ск³ хутарок», «Руск³», «Генерал», «Габрыелевы прысады», «Панская сучка», «Зн³бее сэрца», «Досв³тк³».
· Апавяданн³ з «С³б³рск³х абразко¢»:
«Чорны лебедзь», «Перасяленцы», «Кветк³ зла».
· Апавяданн³ з «Люстрадз¸ну»: «Чыстка», «Асляп¸ны конь», «Сон». Гарэцк³ М. Збор твора¢: У 4-х т. Т. 2. Аповесц³. Драматычныя абразк³. –
Ìí.: Ìàñò. ë³ò., 1985. – 416 ñ.
·Аповесц³: «У чым яго кры¢да?», «Меланхол³я», «Ц³хая плынь».
·Драматычны абразок: «Антон».
Гарэцк³ М. Збор твора¢: У 4-х т. Т. 3. На ³мперыял³стычнай вайне; В³ленск³я камунары. – Мн.: Маст. л³т., 1985. – 399 с.
·Дакументальна-мастацк³я зап³ск³: «На ³мперыял³стычнай вайне».
·Раман-хрон³ка: «В³ленск³я камунары».
Гарэцк³ М. Збор твора¢: У 4-х т. Т. 4. Камаро¢ская хрон³ка: Аповесць; Летап³с жыцця ³ творчасц³. – Мн.: Маст. л³т., 1986. – 384 с.
· Мастацкая хрон³ка: «Камаро¢ская хрон³ка».
Гарэцк³ М. Творы: Дзве душы: Аповесць. Апавяданн³. Жарта¢л³вы П³сарэв³ч: П’еса. Л³таратурная крытыка ³ публ³цыстыка. Л³сты. – Мн.: Маст. л³т., 1990. – 629 с.
·Аповесць: «Дзве душы».
·«Крамольныя» творы:
«Л³рныя спевы», «У 1920 годзе (Апавяданне народнага чалавека)», «Фантаз³я», «Апостал», «Усебеларуск³ з’езд 1917-га года».
93
·Л³таратурная крытыка ³ публ³цыстыка:арт. «Наш тэатр», «Разваг³ ³ думк³». Гарэцк³М.Г³сторыя беларускае л³таратуры. – Мн.: Маст. л³т., 1992. – 479 с.
·«Назвасло¢е»
·Артыкóëû:
«Нашан³¢ская пара», «Ядв³г³н Ш.», «Ц¸тка», «Якуб Колас», «Янка Купала», «Алесь Гарун», «Макс³м Багданов³ч», «Зм³трок Бядуля» ³ ³нш.
Л³таратура пра радавод, жыцц¸вы ³ творчы шлях, стыль п³сьма
М.Гарэцкага
Манаграф³³, даведн³к³, зборн³к³ ¢спам³на¢, артыкулы
1.Áóãย Äç. Макс³м Гарэцк³. – Мн., 1968.
2.Адамов³ч А. «Браму скарба¢ сва³х адчыняю...» – Мн., 1980.
3.Макс³м Гарэцк³: Успам³ны, артыкулы, дакументы. – Мн., 1984.
4.˳ñ À. Браты Гарэцк³я. – Мн., 1989.
5.Дасаева Т.М. Летап³с жыцця ³ творчасц³ Макс³ма Гарэцкага. – Мн., 1993.
6.Чыгрын ².П. Пам³ж былым ³ будучым: Проза М.Гарэцкага. – Мн., 1994.
7.Макаревич А.Н. В разных стилевых течениях: Проблема жанра и стиля в рассказах 20-х годов М.Горецкого и Т.Гартного. – Екатеринбург: Урал , 1995. – 176 с.
8.Ãàðýöê³ Ð. Ахвярую сва³м «я»... (Макс³м ³ Га¢рыла Гарэцк³я). – Мн., 1998.
9.Корань Л. Макс³м Гарэцк³ // Корань Л. Цукровы пе¢н³к: Л³т.-крытыч. арт. – Мн.: Маст. л³т. 1996. – С.22-64.
10.Ìàêñ³ìîâ³÷ Â.Ë. Канцэпцыя асобы ¢ творчасц³ М.Гарэцкага // Макс³мов³ч В.А. Эстэтычныя пошук³ ¢ беларускай л³таратуры пачатку ХХ стагоддзя: Дапам. для студэнта¢ ф³лал. фак. ВНУ. – Мн.: Аракул, 2000. – С.156-182.
11.Ìàðö³íîâ³÷ À. Тэатр як храм Нацыянальнага Адраджэння // Марц³нов³ч А. Сувязь: Л³т.-крытыч. арт. – Мн.: Маст. л³т., – 1994. – С.19-30.
12.М³шчанчук М.². Макс³м Гарэцк³: нявысветленыя старонк³ // М³шчанчук М.². Л³таратура ХХ стагоддзя: спроба пераасэнсавання: Вуч.- метад. дапам. – Мн., 1996. – С.47-63.
13.Стральцо¢ М. Чалавек з Малой Багацька¢к³ // Стральцо¢ М. Выбранае: Проза, паэз³я, эсэ. – Мн.: Маст. л³т., 1987. – С.472-486.
14.Ша¢лякова ². Шлях ³ вечнасць Патмосца // Ша¢лякова ². Сентыментальнае паляванне, або ¢ крытычных сутарэннях: Артыкулы,
рэцэнз³³. – Мн.: Б³бл. ч-са «Маладосць». – 2000. – С.44-49.
Перыядычныя выданн³:
1.Абабурка М.В. Мова твора¢ Макс³ма Гарэцкага // Роднае слова. – 1993. – ¹ 7. – С.30-33; ¹ 8. – С.31-35.
2.Агалакава Г. Яго арышто¢вал³ тры разы // Голас Радз³мы. – 1993. – 25 лют. (¹ 8). – С.7.
3.Бушыла Н.В. Прымач у «панстве» ³ пасынак в¸ск³: Праблема духо¢нага стана¢лення асобы ¢ творах М.Гарэцкага // Весн³кБел. дзярж.
ïåä. óí³â-òà. – 1999. – ¹ 3. – Ñ.76-85.
94
4.Васючэнка П. На ¢зро¢н³ Кантэксту // Л³М. – 1993. – 12 лют. (¹ 7). – С.8.
5.Гарэцк³ Р.Г. Радавод Макс³ма Гарэцкага // Роднае слова. – 1994. – ¹ 2. – Ñ.65-70.
6.Ãîëóá Ò. ²х яднала Бацька¢шчына: Пра М.Гарэцкга ³ М.Багданов³ча // Полымя. – 1993. – ¹ 5. – С.249-253.
7.Дубавец С. Тлумачэнне Гарэцкага: Эсэ // Звязда. – 1993. – 23 лют. – С.3.
8.²лькев³ч М.М. Невядомыя дакументы пра Макс³ма Гарэцкага // Бел. г³ст. часоп³С.– 1995. – ¹ 3. – С.84-89.
9.Êàçáÿðóê Ó. Фразай яго не ахоп³ш: Аб творчасц³ М.Гарэцкага // Л³М. – 1993. – 29 студз. (¹ 5). – С.6. Далей: адказы на пытанн³ анкеты: арт.Э.Зайко¢скга, У.Сцяпана, ².Жука, У.Арлова, А.Федарэнк³, Г.Дал³дов³ча. – С.5-6.
10.Кенька М. Вяртанне да спадчыны // Полымя. – 1993. – ¹ 3. – С.241-244.
11.Êенька М. Творчасць М.Гарэцкага ¢ кантэксце е¢рапейскай л³таратуры ХХ ст. // Кантакты ³ дыялог³. – 196. – ¹ 4. – С.12-16.
12.Êíûø Ë.Ñ. Мо¢ныя сродк³ ¢ творах М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1998. – ¹ 6. – С.72-81.
13.Êаваленко В. Трагическая мечта о буйном «колошении»: Философия национальной жизни в творчестве М.Горецкого // Неман. – 1995. – 3 3. – С.115-129.
14.Леванов³ч Л. Род Гарэцк³х як с³мвал беларускасц³ // Л³М. – 1999. – 6 жн. (¹ 31). – С.13.
15.Ëÿñóí Â.Ï. Нацыянальныя ³ агульначалавечыя матывы ¢ творчасц³ М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1999. – ¹ 3. – С.127-130.
16.Ìàðö³íîâ³÷ À. «На цярновай дарозе, якою народ мой ³шо¢...» // Беларуская думка. – 1993. – ¹ 2. – С.60-75.
17.̳õíþê Ó.Ì. В³наватым сябе не прызна¢: Невядомыя старонк³ з жыцця М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1993. – ¹ 10. – С.68-72.
18.Мушинский М. «Мать духовная...»: Малоизвестные страницы творчества М.Горецкого // Неман. – 1998. – ¹ 11/12. – С.233-245.
19.Мушынская Т.Ф. «Ва ймя святога ¢с³м нам Адраджэння...»: Агляд творчасц³ М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1993. – ¹ 2. – С.10-14.
20.Мушынск³ М. Макс³м Гарэцк³. Перыяды творчасц³ // Полымя. – 1998. – ¹ 5. – С.219-237; ¹ 10. – С.172-189.
21.Òычына М.А. На выспе Патмас: Творчасць М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1993. – ¹ 2. – С.15-23.
22.Шчэрб³н В.К. Сло¢н³кавая спадчына Макс³ма Гарэцкага // Роднае слова. – 1993. – ¹ 9. – С.19-23.
23.Яцкев³ч М. Макс³м Гарэцк³ – ³дэолаг беларускай народнай ³нтэл³генцы³ // Голас Радз³мы. – 1996. – 29 жн. (¹ 35). – С.5.
Крытычная л³таратура да тэмы «Макс³м Гарэцк³ – дзеяч беларускага
Адраджэння, л³таратуразна¢ца»
1. Адамов³ч А. «Браму скарба¢ сва³х адчыняю...». – Мн., 1980. – С.3-24, 87-95, 109-111, 124-125, 138-146.
95
2.Гарэцк³ Р. Браты Гарэцк³я ³ тэатр // Гарэцк³ Р. Ахвярую сва³м «я»...
(Макс³м ³ Га¢рыла Гарэцк³я). – Мн., 1998. – С.272-277.
3.Гарэцк³ Р. Л¸с п³сьменн³ка – л¸с пакалення – Там жа. – С.28-33.
4.Гарэцк³ Р. «¹ 39: Прыцягнуць да адказнасц³» // Там жа. – С.34-38.
5.Ãарэцк³ Р. Справа Макс³ма Гарэцкага // Там жа. – С.39-80.
6.Ìàðö³íîâ³÷ À. Тэатр як Храм Адраджэння // Марц³нов³ч А. Сувязь: Л³т.-крытыч. арт. – Мн.: Маст. л³т., 1994. – С.19-31.
7.Мушынск³ М. «Шукайце брату свайму дарогу да пра¢ды...» / Паслясло¢е // Гарэцк³ М. Творы... – Мн.: Маст. л³т., 1990. – С.482-508.
8.Мушынск³ М. «Ахвярую сва³м «я» ва ймя святога ¢с³м нам адраджэння» // Там жа. – С.509-515.
9.Чыгрын ².П. Пам³ж былым ³ будучым. Проза Макс³ма Гарэцкага. – Мн., 1994. – С.26-29.
10.Андрэевà Å.Ã. Педагаг³чныя погляды М.Гарэцкага // Народная асвета. – 1998. – ¹ 1. – С.149-155.
11.Âàá³øýâ³÷ Â.Â. Погляды М.Гарэцкага на г³сторыю Беларус³ // Роднае слова. – 1995. – ¹ 9. – С.122-134.
12.Âàá³øýâ³÷ Â.Â. «² вечнась рушыцца ¢ ма¸й ³стоце...»: М.Гарэцк³ ³ г³сторыя // Роднае слова. – 1994. – ¹ 7/8. – С.103-107.
13.Гарэцкàÿ Ã. Пра бацьку майго Макс³ма // Л³М. – 2001. – 16 сак. (¹ 10-11). – С.12.
14.Голуб Т.С.Адб³так эпох³: Рэдакцыйна-выдавецкая дзейнасць М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1997. – ¹ 2. – С.41-47.
15.Äàë³äîâ³÷ Ã. Чалавек ³ майстра (Макс³м Гарэцк³) // Маладосць. – 1993. – ¹ 2.
16.²лькев³ч М. Невядомыя дакументы аб Макс³ме Гарэцк³м // Беларуск³ г³старычны часоп³с.– 1995. – ¹ 3.
17.²îôå Ý.Ð. «Дачушка мая люб³мая...»: М.Гарэцк³ як педагог // Рэспубл³ка. – 1993. – 26 лют. – С.5.
18.²îôå Ý.Ð. Макс³м Гарэцк³ – выхавацель // Адукацыя ³ выхаванне. – 1997. – ¹ 1. – С.22-24.
19.²îôå Ý.Ð. Таленав³ты п³сьменн³к, выдатны выкладчык // Адукацыя ³ выхаванне. – 1998. – ¹ 2. – С.114-119.
20.Ìушынск³ М. Грамадзян³н, мастак, вучоны // Маладосць. – 1983. – ¹ 2.
21.Мушынск³ М. Макс³м Гарэцк³ – крытык ³ г³сторык л³таратуры // Полымя. – 1984. – ¹ 1.
22.Рагойша В.П. Каб жыць у эпохах: «Назвасло¢е» М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1997. – ¹ 6. – С.42-49.
Крытычная л³таратура да тэмы «Макс³м Гарэцк³ – адз³н
з пачынальн³ка¢ беларускай нацыянальнай прозы. Апавяданн³ Макс³ма Гарэцкага»
1. Адамов³ч А. «Браму скарба¢ сва³х адчыняю...». – Мн., 1980. – С.3139, 60-87.
96
2.Äàñàåâà Ò.Ì. Летап³с жыцця ³ творчасц³ Макс³ма Гарэцкага. – Мн., 1993.
3.Ìàêñ³ìîâ³÷ Â.À. Канцэпцыя асобы ¢ творчасц³ М.Гарэцкага //
Макс³мов³ч В.А. Эстэтычныя пошук³ ¢ беларускай л³таратуры пачатку ХХ стагоддзя. – Мн., 2000. – С.156-182.
4.М³шчанчук М.². Макс³м Гарэцк³: нявысветленыя старонк³ // М³шчанчук М.². Л³таратура ХХ стагоддзя: спроба пераасэнсавання. – Мн., 1996. – С.58-61.
5.Чыгрын ².П. Пам³ж былым ³ будучым. Проза Макс³ма Гарэцкага. –
Ìí., 1994. – Ñ.42-50, 52-64.
6. Ша¢лякова ². Шлях ³ вечнасць Патмосца: С³мвал у м³фапрасторы «Скарба¢ жыцця» М.Гарэцкага // Ша¢лякова ². Сентыментальнае паляванне, або ¢ крытычных сутарэннях. – Мн., 2000. – С.44-49.
7.Арцяшук С.Пс³холаг, народжаны «пата¸мным»: Пара¢на¢чы анал³з ранняй творчасц³ М.Гарэцкага // Першацвет. – 1995. – ¹ 9. – С.103-108.
8.Бельская Т. «Не адракацца, не быць здрадн³кам...»: Зборн³к апавядання¢ «Рунь» М.Гарэцкага // Першацвет. – 1993. – ¹ 12. – С.72-79.
9.Каляда А.П. «Хто так³ чалавек? Што ¸н значыць у гэтым свеце, на
зял¸най планеце Зямля?»: Вывучэнне творчасц³ М.Гарэцкага ¢ 9-м класе // Беларуская мова ³ л³таратура. – 1997. – Вып.6. – С.19-29.
10.Каратко¢ М. Аб эвалюцы³ сацыяльных ³ эстэтычных погляда¢ М.Гарэцкага // Весц³ АН БССР. – ¹ 1.
11.Ляшук В.Я. Клас³к роднай л³таратуры: Апавяданн³ М.Гарэцкага ¢ 7-м класе // Беларуская мова ³ л³таратура. – 1997. – Вып. 5, Вып. 6. – С.63-73.
12.Ìàêñ³ìîâ³÷ Â. Праблема «дзвюх душ» у ранн³х апавяданнях М.Гарэцкага // Роднае слова. – 2000. – ¹ 5. – С.19-21.
13.Ìàðö³íîâ³÷ À. «Дзе тая пра¢да, дзе тая мана...»: Аб рамане-хрон³цы
М.Гарэцкага «Скарбы жыцця» // Л³М. – 1993. – 19 лют. (¹ 8). – С.6-7.
14. Майсейчык А. Каб нашаму пану трасцу ¢ бок (М.Гарэцк³ «Панская сучка», «Смачны заяц») // Беларуская мова ³ л³таратура. – 1997. – ¹ 8. – С.85-95.
15.Мушынская Т. «А там гарэла ц³хае сялянскае святло...»: «Роднае карэнне» М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1992. – ¹ 2; ¹ 4. – С.19-22.
16.Пятров³ч А. Б³блейск³я вобразы ¢ апавяданн³ М.Гарэцкага «Рунь» // Роднае слова. – 1997. – ¹ 11. – С.44-56.
17.Тычына М. На выспе Патмас // Роднае слова. – 1993. – ¹ 2.
Крытычная л³таратура
да тэмы «Дакументальна-мастацк³ жанр творчасц³ Макс³ма Гарэцкага»
1.Адамов³ч А. «Браму скарба¢ сва³х адчыняю...». – Мн., 1980. – С.3960, 96-98, 125-137.
2.Атрашкев³ч В. Аб жанравых асабл³васцях зап³сак М.Гарэцкага «На ³мперыял³стычнай вайне» // Беларуская л³таратура. – 1984. – Вып. 12.
3.М³шчанчук М.². Макс³м Гарэцк³: нявысветленыя старонк³...// М³шчанчук М.². Л³таратура ХХ стагоддзя: спроба пераасэнсавання. – Мн., 1996. – С.55-58.
97
4.Стральцо¢ М. Чалавек з Малой Багацька¢к³ / Пра «С³б³рск³я абразк³» // Стральцо¢ М. Выбранае: проза, паэз³я, эсэ. – Мн., 1987. – С.472-486.
5.Чыгрын ².П. Пам³ж былым ³ будучым. Проза Мкс³ма Гарэцкага. – Мн., 1994. – С.50-52, 65-68.
6.Êàçëî¢ñê³ Ð.Ê. «С³б³рск³я абразк³» М.Гарэцкага: мастацк³я асабл³васц³ // Мова ³ л³таратура ¢ сярэдняй ³ вышэйшай школе: Актуальныя праблемы выкладання: Матэр. Рэсп. навук. канф. / Пад рэд. М.У.М³кул³ча. – Гродна: ГрДУ, 2000. – С.168-173.
7.Кенька М. А¢таб³яграф³зм у творчасц³ М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1997. – ¹ 2. – С.35-40.
8.Кенька М. Дакументал³зм прозы Макс³ма Гарэцкага // Роднае слова. – 1998. – ¹ 6. – С.67-71.
9.Лявонава Е.А. «Я жы¢, але ранейшага мяне навек³ няма...»: Першая сусветная вайна ¢ творчасц³ М.Гарэцкага ³ А.Барбюса // Роднае слова. – 1999. – ¹ 3. – С.24-30.
10.Ö³êîöê³ À.Ì. Мо¢на-стыл³стычныя асабл³васц³ дакументальнамастацк³х зап³сак М.Гарэцкага «На ³мперыял³стычнай вайне» // Беларуская мова ³ л³таратура. – 1999. – ¹ 3. – С.101-112.
Крытычная л³таратура да тэмы «Макс³м Гарэцк³ – пачынальн³к жанру аповесц³
¢беларускай л³таратуры»
1.Адамов³ч А. «Браму скарба¢ сва³х адчыняю...». – Мн., 1980. – С.111-124.
2.Лебедçå¢ Ó. Аб некаторых тэндэнцыях рамантызацы³ ¢ прозе М.Гарэцкага 20-х гадо¢ // Беларуская л³таратура. – Мн., 1983. – Вып. 11.
3.Хромчанка К. Беларуская мастацкая проза: Канец Х²Х – пачатак ХХ ст. – Мн., 1979. – С.162-184.
4.Ц³машковà Ê.Ð. Пс³халаг³чнае даследаванне паводле аповесц³ М.Гарэцкага «Ц³хая плынь» // Роднае слова. – 2000. – ¹ 10. – С.54-55.
Крытычная л³таратура да тэмы «Аповесць Макс³ма Гарэцкага «Дзве душы»
1.Васючэнка П. Дыялектыка душы / Паслясло¢е // Гарэцк³ М. Творы... – Мн., 1990. – С.467-474.
2.Канчэ¢ск³ ². Адвечным шляхам. Даследз³ны беларускага светапогляду. – Мн., 1993.
3.Ìàêñ³ìîâ³÷ Â.À. Канцэпцыя асобы ¢ творчасц³ М.Гарэцкага // Макс³мов³ч В.А. Эстэтычныя пошук³ ¢ беларускай л³таратуры пачатку ХХ стагоддзя. – Мн., 2000. – С.180-182.
4.Ìàðö³íîâ³÷ À. Блуканне па душэ¢ных пакутах // Марц³нов³ч А. Сувязь: Л³т.-крытыч. артыкулы. – Мн., 1997. – С.245-252.
5.М³шчанчук М.². Макс³м Гарэцк³: нявысветленыя старонк³. Аповесць «Дзве душы» ³ ³ншыя «рэпрэсаваныя» творы. – Мн., 1996. – С.47-52.
6.Алесьн³на Ю. Сонца беларускай прозы: Макс³м Гарэцк³ ³ яго аповесць «Дзве душы» // Першацвет. – 1993. – ¹ 2. – С.98-111.
98
7.Барысюк В.П. Нацыянальная ³дэя ¢ аповесц³ М.Гарэцкага «Дзве душы» // Стана¢ленне. – 1998. – С.37-39.
8.Васючэнка П. Чаму два³лася душа? // Полымя. – 1989. – ¹ 7.
9.²гнацюк А. Ахрышчаныя злом: Хрысц³янская ³дэя ¢ аповесц³ М.Гарэцкага «Дзве душы» // Л³М. – 1994. – 14 студз. (¹ 2) – С.6, 7.
10.Êàçáÿðóê Ó. У разгары падзей: Аповесць М.Гарэцкага «Дзве душы» // Полымя. – 1995. – ¹ 10. – С.231-250.
11.Чыгрын ².П. У пошуку сам³х сябе, альбо Хто так³ ²гнат Абдз³ралов³ч?: Перачытваючы «Дзве душы» М.Гарэцкага // Роднае слова. – 1994. – ¹ 6. – С.22-25; ¹ 7-8. – С.32-37.
Крытычная л³таратура да тэмы «Жанр мастацкай хрон³к³ ¢ творчасц³
М.Гарэцкага («Камаро¢ская хрон³ка», «В³ленск³я камунары»)»
1.Адамов³ч А. «Браму скарба¢ сва³х адчыняю...» – Мн., 1980. – С.157194; 146-157.
2.Атрашкев³ч В. Ля вытока¢ «Камаро¢скай хрон³к³» М.Гарэцкага // Беларуская л³таратура. – 1983. – Вып. 11.
3.Мушынск³ М. «Ахвярую сва³м «я» ва ймя святога ¢с³м нам адраджэння» / Паслясло¢е // Гарэцк³ М. Творы... Мн., 1990. – С.509-515.
4.Чыгрын ².П. Пам³ж былым ³ будучым. Проза М.Гарэцкага. – Мн., 1994. – С.145 – 162; 91-145.
5.Дэконская В. Макс³м Гарэцк³: «В³ленск³я камунары» // Полымя. – 1984. – ¹ 9.
6.Чыгрын ². «В³ленск³я камунары», ц³ Мацей Мышка ³ яго роданачальн³к³ // Маладосць. – 1994. – ¹ 10. – С.235-247.
7.Чыгрын ².П. З думкай пра вечнае: «Камаро¢ская хрон³ка» // Першацвет. – 1993. – ¹ 6.
Крытычная л³таратура да тэмы «Драматычная аповесць «Антон»
1.Адамов³ч А. «Браму скарба¢ сва³х адчыняю...». – Мн., 1980. – С. 24-31.
2.Ìàêñ³ìîâ³÷ Â.À. Канцэпцыя асобы ¢ творчасц³ М.Гарэцкага // Макс³мов³ч В.А. Эстэтычныя пошук³ ¢ беларускай л³таратуры пачатку ХХ стагоддзя. – Мн., 2000. – С.170-180.
3.Ìàðö³íîâ³÷ À. Тэатр як Храм Нацыянальнага Адраджэння // Марц³нов³ч А. Сувязь: Л³т.–крытыч. арт. – Мн., 1997. – С.19-30.
4.Чыгрын ².П. Пам³ж былым ³ будучым. Проза Макс³ма Гарэцкага. – Мн., 1997. – С.15-23.
5.Андрэйкавец Н.З. Праблема чалавека ¢ аповесц³ М.Гарэцкага «Антон» // Весц³ .НАНБеларус³.Сер.гуман³тар.навук.–2000.–¹4.–С.110-114.
6.Арцяшук С.Тэатр ³ран³чнага аптым³зму (пара¢нальны анал³з драматург³³ М.Гарэцкага ³ Б.Брэхта) // Першацвет. – 1993. – ¹ 4. – С.92-102.
99
Крытычная л³таратура да тэмы «Крамольныя» творы Макс³ма Гарэцкага»
1.Ìàðö³íîâ³÷ À. Тэатр як Храм Нацыянальнага Адраджэння // Марц³нов³ч А. Сувязь: Л³т.-крытыч. арт. – Мн., 1994. – С.27-28.
2.М³шчанчук М.². Макс³м Гарэцк³: нявысветленыя старонк³. Аповесць «Дзве душы» ³ ³ншыя «рэпрэсаваныя» творы // М³шчанчук М.². Л³таратура
ÕÕстагоддзя: спроба пераасэнсавання. – Мн., 1996. – Ñ.52-53.
3.Мушынск³ М.². На пераломе эпох // Гарэцк³ М. Творы... Мн., 1990. – С.475-482.
4.Чыгрын ².П. Пам³ж былым ³ будучым. Проза Макс³ма Гарэцкага. – Мн., 1991. – С.33-41.
ТЭМА 10. ТВОРЧАСЦЬ ЯНК² КУПАЛЫ
Лекцыя 1. Л³рыка Янк³ Купалы
1.Феномен Янк³ Купалы як паэта ³ мысл³целя.
2.Ад «Жалейк³» (1908) да «Шляхам жыцця» (1913): эвалюцыя л³рычнага героя купалавай паэз³³ (1905-1916).
3.Ад шляху да замкнутага кола: л³рыка Купалы канца 10-х – пачатку 20-х гадо¢.
4.Паэз³я Я.Купалы 30-х гадо¢. «Ля¢ко¢ск³ цыкл»: пячатка вульгарна-сацыялаг³чнай крытык³.
5.Святло Купалавага Дому.
Янка Купала – «бацька нацы³» (В.Рагойша), прарок нацыянальнага Адраджэння. Нацыянальны будз³цель ад летарг³чнага сну, духо¢ны правадыр народу. Геро³ка-драматычнае шэсце ягонага неадольнага ³мкнення «людзьм³ звацца». Свабода ³ воля – ключа- выя словы клас³ка¢. У Купалавай творчасц³ дам³нантнай выглядае чалавекалюбная ³ свабодалюбная ³дэя, ахутаная паглыбленай «самасцю». Раскрыцц¸ мастацкага ³дэалу Купалы праз вобразы-с³мва- лы паэта-званара, паэта-прарока, «сонцавых пажара¢», «раск³данага гнязда», вял³кага сходу, незна¸мых, паязджан, шляху, бездарожжа, Маладой Беларус³, Справядл³вага суда, Суднага дня, тутэйшых, Свету-Сусвету, арлянята¢ ³ г.д. Мадэрн³сцкая прырода ñíó: сну-абуджэння (1905-1916) ³ сну-мро³ пахаванай Беларус³ («мне сняцца сны аб Беларус³»). Праведнае асэнсаванне Г³сторы³-²сц³ны: не храналаг³чнае вымярэнне, а паза-, надчасавае, сакральнае («А суд г³сторы³ цяжк³...»). Комплексны падыход да асэнсавання Купалавай творчасц³: абно¢ленае прачытанне ³ асэнсаванне с³мвал³чнай, неарамантычнай, мадэрн³сцкай творчасц³ Купалы (П.Васючэнка,
100