46. Туризмді басқару обьектісі ретіндегі ерекшелігі мен сипаты? қРдағы туристік кешенді басқару деңгейі және әрқайсысындағы негізгі шешілетін тапсырмалар.

Қазақстан Республикасының теңдесі жоқ табиғи және мәдени әлеуетіне негізделген қазіргі заманғы туристік индустрия туризмнің туристік қызмет көрсетулердің халықаралық саудасы жүйесіне оралымды кірігуінің табиғи жүйе жасаушы факторы, неғұрлым серпінді дамушы және өзінің капитал сыйымдылығына қарамастан, салынған капиталға қайтарымы жөнінен тиімді

салалардың бірі болып табылады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің туризм саласындағы белгілеген барынша маңызды міндеттерінің бірі – Қазақстанды орталық азиялық өңірдегі туризм орталығына айналдыру. Туризмді дамытудың 2007 – 2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы аясында бес жылдың ішінде халықты жұмыспен қамту үшін, сыртқы және ішкі туризм көлемінің артуы есебінен кірістің тұрақты өсімі үшін, сонымен қатар Қазақстанды 2011 жылы Ортаазиялық аймақтың туризм орталығына айналдыру үшін бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру қарастырылған. Аталмыш бағдарламаны іске асыруға республикалық бюджеттен 59 млрд. Теңгеден астам сома көлемінде қаржы бөлу жоспарланып отыр. Басқаратын жүйе деп, ретке келтіру мақсатында басқару ықпалын жүргізуге арналған объектіні, яғнb белгіленген жүйеге жетуге мүмкіндік беретін даму нышанын айтады. Оның өзі өндірістің алуан саласындағы процесті жүзеге асырады. Басқарушылық ықпалдар бағытталған басқару объектісіне тәуелді қоғамның, мемлекеттің, экономиканың, әлеуметтік үрдістердің, ұйымдардың, өндірістік ұжымдардың, үй шаруашылықтарының және т.б. басқарылуын айыруға болады. Осы объекттердің барлығы әлеуметтік —   экономикалық жүйелер болып табылады. 

47. Орналастыру орындары ұғымын анықтаңыз және орналастыру құралдарының жiктелу дәрежесі атаңыз.

Орналастыру – туризмнің ең негізгі элементі. Қонақүй өндірісі-қонақжайлылық жүйесінің негізі болып табылады. Орналасу жүйесі немесе құралы — бұл әртүрлі сервис деңгейін ұсынатын, уақытша клиенттерді қабылдайтын, түнеуге орын беретін әр түрлі типтегі ғимараттар. Қазіргі таңда қонақжайлылық инфроқұрылымы регионның және туристік орталықтың қарқынды даму үстіндегі қуатты жүйесі және туризм экономикасында маңызды құралы. Туристерді ұжымдық орналастыру құралдары мыналарға бөлінеді:

1) қонақ үйлер және туристерді орналастырудың ұқсас құралдары (қонақ үйлер, ұқсас ғимараттар);

2) мамандандырылған мекемелер (сауықтыру мекемелері);

3) өзге де ұжымдық мекемелер.

48. Турагенттiк келiсiмнiң негiзгi ережесiн атаңыз. Туристік жолдамаларды сату ережелері.

Туристік жолдама — туристік қызмет көрсету кешенін алуға құқықты растайтын құжат.

Туристік жолдаманың құрамына туристік қызмет көрсету кіреді. Туристiк қызмет көрсету — туристiк саяхат кезеңiнде және осы саяхатқа байланысты туристiң қажеттіліктерiн қанағаттандыру үшiн маңызы зор қызметтер (орналастыру, тасымалдау, тамақтандыру, экскурсиялар, туризм нұсқаушылары, гидтер (гид-аудармашылар) көрсететін қызметтер және сапар мақсатына байланысты көрсетілетін басқа да қызметтер).

Туристік қызметті (туроператорлық, турагенттік, экскурсиялық және туризм нұсқаушысының қызмет көрсетуін) жүзеге асыру құқығы үшін берілетін лицензия болып табылады. Лицензияның күші Қазақстан Республикасының барлық аумағында жүреді. Өтінуші лицензия алғаннан кейін лицензия берілген кезден бастап жеті ай ішінде көрсетілетін туристік қызметтерге сертификат алуға міндетті, содан кейін олардың көшірмелерін лицензиарға тапсырады. Лицензия мынандай туристік қызмет түрлерінің әрқайсысына беріледі:

-туроператорлық;

-турагенттік;

-экскурсиялық;

-туризм нұсқаушысының қызмет көрсетуі 49. ДТҰ

Дүниежүзілік туристік ұйым (ДТҰ) – бүгінгі күні туристік әлемдегі ең атақты және ең танымал ұйым. ДТҰ туризмді дамыту мақсатында құрылған үкіметаралық сипаттағы халықаралық ұйым болып табылады. Штаб-пәтері Испания астанасы Мадрид қаласында орналасқан.

Ұйым алғашында Ресми туристік ассоциалардың халықаралық конгресі ретінде 1925 жылы Гаага қаласында құрылған. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін ұйымның атауы Ресми туристік ұйымдардың халықаралық одағы деп өзгертілді және штаб-пәтері Женева қаласына ауыстырылды. Халықаралық одақ құрамында 109 ұлттық ұйым мен 88 ассоциациялық мүшесі бар техникалық үкіметтік емес ұйым болды.

ДТҰ-ның мақсаты, қызметі және негізгі жетістіктері.

ДТҰ-ның негізгі мақсаты, Жарлықтың 3 бөлімінде көрсетілгендей, экономикалық дамуға, халықаралық бейбетшілікке және нәсіліне, тіліне, дініне, жынысына қарамастан адамдар құқығы мен бостандығының сақталуына өз үлесін қосу үшін туризмді дамытуға күш жұмсау. Соған қоса ДТҰ келесі мақсаттарды көздейді:

-   Туризмнің дүние жүзіндегі тыныштыққа, өзара түсінушілікке, адамдардың денсаулығына және гүлденуіне әсерін жылдамдату және кеңейту;

-   Саяхат уақытында білім алуды және мәдениетті адамдарға қол жетімді қылу;

-   Шетелдік туризмді қажетті материалдық-техникалық базамен қамтамасыз етуде әлемнің аздап дамыған аудандарын байланыстыратын көлік жолдарын дамыту;

-   Туристтерді қабылдайтын елдердің мүмкіншіліктерін кеңейту және осылайша олардың экономикасына үлес қосу;

-   Мемлекеттер арасында ынтымақтастық бойынша халықаралық агенттік рөлін атқару;

-   Туризм саласындағы ұлттық ұйымдардың ең маңыздыларына қызмет көрсету;

-   Пленум және отырыстардың тақырыптарын анықтау, сондай-ақ қатысушы-мемлекеттің туристік мүдделерін бағдарлау (ұлттық туристтік ұйымдар сияқты, саяхаттанушылардың мүдделерін білдіретін кәсіптік секторлар және ұйымдар);

-   Туроператорлардың әртүрлі бірлестіктері арасындағы тұрақты өзара байланысты орнату;

-   Барлық жоғарыдаДТҰ қызметінің маңызды бағыттары:

- туристік алмасу мен формальдылықтарды жеңілдету;

- туризмдегі басқаруды заң жүзінде реттеуді анықтау, соның ішінде төтенше жағдайлар туындаған кезде де (эпидемия, су тасқыны);

-  туризмге қатысы бар мемлекеттер арасында екіжақты келісім орнату кезінде мемлекеттік саясат құруға көмек көрсету.

Құрылымы.

ДТҰ-ның қызмет атқарушы органдары:

-  Бас Ассамблея;

-  Атқарушы кеңес;

-  Секретариат;

аталған шараларды дұрыс жолмен жүзеге асыру.

ДТҰ-ның міндеттері:

-бұл ұйымның мүше-елдеріне көмек көрсету ;

-зерттеушілік қызмет, яғни: әлемдік туризмді, туристік нарықты, мекемелерді, туризмді дамыту мен жоспарлауды зерттеу;

-статистикалық мәліметтермен қамтамасыз ету;

-елдермен жүргізілетін саясаттыоңтайландыру;

-туризмнің экономикаға жақсы әсер етуін максималды жақсартуды мақсат ететін елдерге көмек көрсету;

-туризм саласындағы білім беруді қолдау және туризм қызметкерлерінің біліктілігін көтеру;

50. «Басқару функциясы» ұғымына анықтама беріңіз.Туризм әлеуметтiк-экономикалық жүйе ретінде.

Басқару – адамдардың кәсіптік қызметі. Басқару – бұл ұжымдағы адамдарға және жекелеген адамдарға, олардың бірлескен (еңбек) жұмыс процесінде мақсатты жүйелі ықпал ету. Басқару функциясы – басқару қызметінің нақты түрі, оны жүзеге асыру үшін арнайы амалдар мен әдістер, сондай-ақ тиісті ұйымдық жұмыстар қолданылады. Іскер менеджер көздеген мақсатына жету үшін басқару функцияларын бұлжытпай орындауы тиіс. Басқару процесі жүзеге асу үшін мынандай негізгі функциялар орындалуы қажет:

1.     Жоспарлау

2.     Ұйымдастыру

3.     Мотивация

4.     Бақылау

Туризмнің негізгі мақсаты – бұл демалу, қажеттілікті қанағаттандыру, сауықтыру және емдеу, мамандақ-іскерлік шараларды ұйымдастыру болып табылады. Туризм мақсаттары қоғамдық моральға және жақсы тәртіптерге (добрый порядок) сай болуы қажет. Халықаралық құқықта өркениетті елдерде «жақсы тәртіп», «ақылды табыс» және «қоғам моральі» категориялары құқықтық нормаларда бекітілген.

Туризм – көптеген елдерде аумақтың жұмысбастылығын, қонақ үйлер мен отельдердің, ресторандардың, шетел валюталарымен қамтамасыз етуші экономика құраушысы болып табылады. Туризмнің ішкі экономикалық табиғаты туристтің өз ақшасын барған еліне немесе аумағында қалдыру міндеті деп түсіндіреді. Туризм жергілікті туристік ресурстарды пайдалануға негізделген, онын орнына сол ел немесе аумақ пайда табуы керек. Сондықтан туристтің барып отырған мекенінен еңбек ақы алуға еш құқығы жоқ. Туризм — туристтердің қажеттілігін материалдық және материалдық емес түрде қанағаттандырушы экономиканың өндірістік емес сферасы. Туризм өнімі — бұл өзінде транспорттық, қонақ үй шаруашылығы, сауда, экскурсиялық, спорттық, комуникабельді, сауықтыру қызметтерін біріктіруші қызметтер жыйынтығы болып табылады.

51. Туризмді дамытуға ықпал ететiн факторлар.Туризмнің классификациясы.

туризм саласының дамуына әсер етуші бірнеше факторларды бөліп қарастыруға болады.

Саяси факторлар. Мемлекеттегі тұрақты саяси жағдай- туризмнің дамуының алғышарттарының ең бастысы деп айтса болады. Сонымен қатар, туризмнің дамуына осы мемлекеттің басқа мемлекеттермен орнатқан байланыстары мен қатынастарыда әсер етеді.

Экономикалық фактор. Дамыған елдердегі өмірдің жоғары деңгейі сол ел азаматтарына туристік саяхаттарға көп қаржы бөлуге мүмкіндік береді.

Туризмге сыртқы экономикалық іс-шаралар, әлем экономикасындағы интеграциялық және жаһандану үрдістері қатты әсер етеді. Осындай үрдістер аймақтың іскерлік белсенділігіне әкеледі, соған сәйкес бизнес туризмнің дамуына әкеледі.

Әлеуметтік-демократиялық фактор. Туризмнің дамуына халық санының өсуі әсерін тигізеді, әсіресе қалалық жерде. Қаладағы өмір ағыны ауылдағыдан қарағанда өте бетесті болып келеді. Осыған байланысты қалалық тұрғындар үшін туризм жан-дүние тепе-теңдігін әкелуі мүмкін.

Мәдени фактор. Бұл факторға адамдардың басқа елдің мәдениетінғ тарихын, өмірін зерттеу кезінде пайда болатын мәдени, білім, эстетикалық қажеттіліктерін қанағаттандыруды жатқызамыз.

Ғылыми-техникалық прогресс. Қазір ғылыми-техникалық прогрестің арқасында жоғарғы екпінмен алыс арақашықтықты аз уақытта жүріп өту; қызмет көрсету деңгейінің жоғарылауын байқаймыз. Транспорттарда туристтердің жайлылығы үшін жағдайлар жасалуда.

Туризм түрі жағынан әр түрлі белгілеріне қарай классификацияланған. Ұйымдастыру жағына қарай туризм: а) үйымдасіырылған (жоспарлы); б) оз жоспары бойынша (өуесқойлық); и) үйымдастырылмаған (жабайы) болып бөлінеді. Кдтац уақыт төртібі бойынша белгілснеіін турфирмалар үсынатын саяхат — үйымдастырылған туризм деп аталады. Үйымдастырылмағаннан айырмашылығы — әуесқой және жабайы туристер оздерінің саяхатын өзінше үйымдастырады. Әуесқой туристердің жабайы туристерден айырмашылықтары болады. Әуесқой туристер туристік үйымдармен байланысты жүмыс істейді. Жабайы туристер турфирмасыз, туристік үйымдарсыз саяхагтайды. Туризм жеке және топтық болып болінеді. Жеке бір адамның немесе бір жапүяның (бес адамга дейін) оздерінің жеке жоспары бойынша саяхатын жеке туризм дейді, бір топ адамның саяхатын (6-7 адамнан бастап) топтык туризм деп атайды. Топтық туризм, әдетге, қатысушылардың тілек-талаптарыпа сәйкес үйымдастырылады. Бүл турлар архео-логиялық, мәдени-өнер және тарихи болуы мүмкін. Жылжымалылық белгісіне қарай туризм стационарлық және көшпелі болып болінеді. Туризмнің стационарлық түріне емдеу туризмі жоне спорттық-сауықтыру туризмінің кейбір түрлері жатады. Көшпелі туризм үнемі козғалысга болып, озінің орнын жиі ауыстырып түрады. Қазіргі шакта теүникалық мүмкіндіктердің өсуіне қарай көшпелі туризм күшейетін сияқты. Су туризмінің серуендеу жөііе спорттық түрлері дами түсті. Туризмнің бұл түріне кіретіндер: су-моторлы спорт, су- шаңғысы спорты, каноэда еспе, желкенді кеме спорты және т. б Туризмнің бұл түрі суға түсу, жағажай туризмімен үштасады және теңіз, кол, озен жағасына орналаскан туристік кешендерде кең тараған. Су астындағы андарды суретке түсіру, олардың өмірімен Танысу мақсатын көздейтін су асты спорттық туризмі өйгілі болып келеді. Балық жөне аң аулау туризмі де барлығымызға Таныс. Туризмнің сурет, кино, аң аулау түрлері оның танымалдық түріне жатады. Шетсл туризмінің ішіндегі ең қымбат іүрі — аң аулау туризмі. Соңғы жылдары тау шаңғысы туризмі жылдам дамуда. Арнайы тау шаңғысы курорттары салынуда. Альпинизм де туризмнің копшілік түріне айналуда. Сапардың үзақтығына қарай туризм қысқа жөне үзақ мерзімді болып болінеді. Адамдардың үш тәулікке дейін - пихатқа келуін қысқа мерзімді туризм дейді. Қысқа мерзімді і циар туризмпің бүқаралық түрі болып саналады. Үзақ мерзімді туризм (үіп төуліктен артық) каникул немесе узақ мерзімді демалыспен байланысты. Саяхаттың ара кашықтығына қарай туризм жақын және алыс болып бөлінеді. Жақын саяхат өз елімізге, алыс саяхат шетелдерге бару деген сөз. Туристік ағындардың ритмі бойынша туризм жылдық және мезгілдік болып болінеді. Жылдық дегеніміз жыл бойы гуристік аудандарға саяхатқа, демалуға адамдардың барып гұруын айтады. Мезгілдік - ондай туристік жерге жылдың бір кезеңінде ғана баруы. Туристік саяхатқа қатысушылардың жасына қарай туризм былай болінеді: а) балалар мен жасөспірімдер туризмі; б) жастар туризмі; в) ересектер туризмі. Туристердің сапар желісінде орналасуы бойынша туризмді төмендегідей болуге болады: а) қонақ үй типті және В) қонақ үй типті емес. Туристік саяхаттың көрсетілген мақсатына қарай туризм келесідей бөлінеді: а) рекреациялық, б) экскурсиялық және в) [фііайы туризм. Рекреациялық туризмге - емделу және цуықтыру үшін саяхат кіреді. Экскурсиялық туризм -1'пбиғаты мен әлеуметгік-экономикалық түрғыдан қызықгы ирыидармен танысу мақсатымен саяхат, бүл бөтен аудандарга м месе елдерге саяхат жасау. Арнайы туризм - арнайы і..и іарлама жоне маршруг бойынша саяхат. Колік қызметінің түріне қарай туризм автомобильмен, автобуспен, темір жолмен, теплоходпен саяхаттау болып бөлінеді.