- •İzahli şəriət məsələləri
- •Bismillahir-rəhmanir-rəhim
- •Təqlidin hökmləri
- •Mütləq və muzaf su
- •3. Axar su
- •4. Yağış suyu
- •5. Quyu suyu
- •1. İnsanın özü bir suyun kürr olduğunu yəqin edə və ya əmin ola.
- •Sularin hökmləri
- •Təxəllinin (ayaqyoluna getməyin) hökmləri
- •İstibra
- •Təxəllinin müstəhəbbati və məkruhati
- •Nəcasat
- •4. Murdar
- •8. Kafir
- •Nəcasati sübut etməyin yollari
- •Pak şeylər necə nəcis olur?
- •Nəcasatin hökmləri
- •2. Tərəfin, onun sözünə e’tina edəcəyinə ehtimal verməlidir. Amma əgər tərəfin onun sözünə e’tina etməyəcəyini bilirsə, söyləməsi lazım deyil.
- •Mütəhhirat
- •1) Üç dəfə doldurub boşaltmaqla;
- •2) Üç dəfə içərisinə bir az su tökülür, hər dəfəsində su, qabın nəcis olan hər yerinə çatacaq şəkildə çalxalanıb çölə tökülür.
- •4. İstihalə
- •5. İnqilab
- •6. İntiqal
- •7. İslam
- •9. Eyni nəcisin aradan getməsi
- •10. Nəcasat yeyən heyvanın istibrası
- •11. Müsəlmanın bir müddət gözdən qeyb olması
- •12. Normal miqdarda qan axması
- •Qablarin hökmləri
- •İrtimasi dəstəmaz
- •Dəstəmaz zamani müstəhəbb dualar
- •Dəstəmazin səhih olma şərtləri
- •Dəstəmazin hökmləri
- •Dəstəmaz alinmasi vacib olan əməllər
- •Dəstəmazi batil edən şeylər
- •Cəbirə dəstəmazinin hökmləri
- •Vacib qüsllər
- •Cünub şəxsə haram olan şeylər
- •Cünub şəxsə məkruh olan şeylər
- •Tərtibi qüsl
- •İrtimasi qüsl
- •İrtimasi qüsl iki şəkildə: bir dəfəyə və tədrici olaraq edilir.
- •İstihazə
- •İstihazənin hökmləri
- •2. Cənabət hökmlərində izah olunan və cünub şəxsə haram olan şeylərin hamısı;
- •1. O iki qanın cəmi, aradakı paklıqla birlikdə on gündən çox olmayır. Bu halda o iki qanın cəmi, birlikdə bir heyz sayılır.
- •2. O iki qan arasında olan paklıq on gün və ya daha çox olur. Bu zaman o qanların hər biri ayrıca bir heyz sayılar.
- •3. O iki qan arasındakı paklıq on gündən az olur, amma o iki qanın cəmi, aradakı paklıqla birlikdə on gündən çox olur. Bu halda birinci qan heyz, ikinci isə istihazə sayılır.
- •2. Vaxt sarıdan adət sahibi olanlar
- •3. Adəti-ədədiyyə sahibi olanlar
- •6. Nasiyə
- •1. Sidr ilə qarışmış su ilə;
- •2. Kafur ilə qarışmış su ilə;
- •3. Xalis su ilə.
- •İkinci təkbirdən sonra desin:
- •Və sonra beşinci təkbiri desin, bununla da namaz bitir. Daha yaxşısı odur ki, birinci təkbirdən sonra:
- •İkinci təkbirdən sonra da:
- •Və meyyit kişidirsə, dördüncü təkbirdən sonra:
- •Və əgər qadındırsa, dördüncü təkbirdən sonra:
- •Və «Fulanəbnə-fulan»ın əvəzinə meyyitin adını və atasının adını desinlər. Məsələn, onun adı Muhəmməd və atasının adı Əlidirsə, üç dəfə desinlər:
- •Vəhşət namazi
- •1) Suyu dəstəmaz və ya qüsl üçün istifadə edərsə onun hal-hazırda və ya sonradan susuzluqdan ölməsinə, xəstələnməsinə və ya dözülməsi çox çətin olan bir əziyyətə səbəb olacağı təqdirdə;
- •1) Əllərin ikisinin içini birlikdə təyəmmüm səhih olan şeyə vurmaq, ya da qoymaq. Lazım ehtiyata əsasən bu iş gərək iki əlin içində birlikdə əmələ gətirilsin.
- •İkinci rük`ətdə də Həmddən sonra surə əvəzinə bu ayə oxunur:
- •İkinci şərt
- •1. Bədənində olan yara, cərahət və ya çiban vasitəsilə paltarına və ya bədəninə qan bulaşırsa.
- •2. Bədən və ya paltarı bir dirhəmdən az qana bulaşmış olsa, vacib ehtiyata görə dirhəm şəhadət barmağının bəndi qədər olur.
- •3. Nəcis bədən və ya paltarla namaz qılmağa məcburdursa;
- •Vacib ehtiyata əsasən mübah olmalıdır.
- •İkinci şərt
- •Və yaxud
- •1.«Həmd» surəsinin tərcüməsi:
- •Xudavəndi-aləmin salamı biz namaz qılanlara və Allahın yaxşı bəndələrinə olsun.
- •1. Namazın əsnasında onun şərtlərindən biri pozulsun. Məsələn, namaz əsnasında başa düşsə ki, libası nəcisdir.
- •Vacib namazi pozmağin mümkün olduğu hallar
- •2. Salamdan sonrakı şəkk
- •3. Vaxt keçəndən sonra baş verən şəkk
- •5. İmam və mə`mumun şəkki
- •6. Müstəhəbbi namazda şəkk
- •1. Onun səfəri səkkiz şər`I fərsəxdən (təqribən 44 km-dən) az olmasın.
- •8. Əgər vətənindən hərəkət edirsə, həddi-tərəxxüsə yetişməsidir. Amma vətəndən başqa yerdə həddi-tərəxxüsə e`tibar yoxdur. İqamət yerindən xaric olan kimi, namazı qəsrdir.
- •İmam camaatin şərtləri
- •1. Günəşin tutulması;
- •2. Qismən tutulsa və ondan heç kim qorxmasa da, ayın tutulması.
- •3. Vacib ehtiyata əsasən əgər bir kəs qorxmasa da, zəlzələ zamanı.
- •2. Cima
- •3. Istimna
- •4. Allaha və peyğəmbərə (s.Ə.V.V) yalan isnad vermək
- •5. Tozu boğaza çatdirmaq
- •6. Sübh azanina qədər cənabət, heyz və nifas halinda qalmaq
- •7. Imalə etmək (klizma)
- •8. Qusmaq
- •4. Harama qarişmiş halal mal
- •5. Dənizə baş vurmaqla əldə olunan cəvahirat
- •7. Zimmi-kafirin müsəlmandan aldiği ərazi
- •Xumsun xərclənməsi
- •1. Malı alarkən qüsurlu olduğunu bilirdisə;
- •İcarə hökmləri
- •İcarənin sair məsələləri
- •1. Övrətinin yuxarısına qalın tüklərin çıxması;
- •2. Məninin xaric olması;
- •3. Qəməri ili ilə 15 yaşın tamam olması.
- •İzdivac əqdi ilə qadın və kişi bir-birinə halal olurlar. İzdivac iki qismdir:
- •1. Daimi.
- •2. Qeyri-daimi (müvəqqəti izdivac).
- •İzdivaci haram olan qadinlar
- •İzdivacin müxtəlif məsələləri
- •1. İnsana, onların sözündə yəqinlik və ya xatircəmlik tapacaq bir dəstənin xəbər verməsilə;
- •1. Qadını, yenidən öz arvadı qərar verməsini bildirən bir söz desin.
- •İnsanin tapdiği malin hökmləri
- •Vəqfin hökmləri
- •Vəsiyyətin hökmləri
- •İkinci dəstənin irsi
- •İmamiyyə fiqhi nəzərindən təlaqın səhih olmasının bə`zi şərtləri aşağıdakılardan ibarətdir, belə ki, sair məzhəblərin nəzərindən onların heç biri, yaxud bə`zisi şərt deyil:
- •İstilahlar
- •1. Bir əqdin gerçəkləşməsi üçün işlədiln sözlər, cümlələr.
- •2. Müvəqqəti nigahla nigahlanmış qadın.
- •1. Təməttu` umrəsi; təməttu` həccindən sonra və ya həccsiz yerinə yetirilir.
- •2. Mufrədə umrə – Qıran və ifrad həccindən sonra və ya həccsiz yerinə yetirilir.
- •Xums – Beşdə bir. Xüsusi yerlərdə məsrəf edilməsi lazım olan yeddi şeyin (qazanc, mə`dən, xəzinə) beşdə biri.
- •Xovf (qorxu) namazı – Döyüş və buna bənzər hallarda xüsusi bir şəkildə qılınan gündəlik namaz.
5. Tozu boğaza çatdirmaq
Məsələ 1584: Vacib ehtiyata əsasən, qatı tozu boğaza yetişdirmək orucu batil edir. İstər un kimi yeyilməsi halal olan bir şeyin tozu olsun, istərsə də torpaq kimi yeyilməsi haram olan şeyin tozu olsun.
Məsələ 1585: Qatı olmayan tozun boğaza yetişdirmək orucu batil etmir.
Məsələ 1586: Əgər külək vasitəsilə qatı toz əmələ gəlsə, insan bundan bildiyi və bacardığı halda qorunmasa və həmin toz boğaza yetişsə, vacib ehtiyata əsasən orucu batil olar.
Məsələ 1587: Vacib ehtiyat odur ki, oruc tutan, siqaret, tənbəki tüstüsünü və bu kimi şeyləri boğaza çatdırmasın.
Məsələ 1588: Əgər diqqətsizlik səbəbindən toz, tüstü və bu kimi şeylər oruc tutanın boğazına yetişərsə, boğazına yetişməyəcəyinə yəqin və ya xatircəmliyi olmuşdursa, orucu səhihdir. Amma əgər boğazına yetişməyəcəyini zənn etmişdirsə, o günün orucunu qəza etməsi daha yaxşıdır.
Məsələ 1589: Əgər oruc olduğunu unudub, diqqətsizlik edərsə və ya özündən asılı olmayaraq toz və bu kimi şeylər onun boğazına yetişərsə, orucu batil olmaz.
Məsələ 1590: Başın hər yerini bütünlüklə suya salmaq orucu batil etmir, lakin şiddətli kərahəti var.
6. Sübh azanina qədər cənabət, heyz və nifas halinda qalmaq
Məsələ 1591: Əgər cünub olan şəxs, Ramazan ayında qəsdən sübh azanına qədər qüsl etməsə, yoxsa vəzifəsi təyəmmüm olan halda qəsdən təyəmmüm etməzsə, gərək o günün orucunu tamamlasın, başqa bir günü də oruc tutsun. Həmin günün də qəza, yoxsa üqubət (cəza) orucu olması mə`lum olmadığından həm o günün orucunu Ramazan ayından, həm də o günün yerinə tutacaq orucu mafizzimmə qəsdi ilə tutmalı, qəza niyyəti də etməməlidir.
Məsələ 1592: Ramazan ayının orucunun qəzasını tutmaq istəyən bir kəs sübh azanına qədər qəsdən cünub halda qalsa o günü oruc tuta bilməz. Əgər qəsdən olmasa, o gün oruc tuta bilər, baxmayaraq ki, ehtiyat onu tərk etməkdədir.
Məsələ 1593: Ramazan ayı orucu və onun qəzasından başqa, digər vacib və müstəhəbb orucda, cünub insan qəsdən sübh azanına qədər cənabətli qalsa, o günü oruc tuta bilər.
Məsələ 1594: Ramazan ayı gecəsində cünub olan bir şəxs, əgər qəsdən vaxt daralıncaya qədər qüsl etməzsə, gərək təyəmmüm edib oruc tutsun və orucu səhihdir.
Məsələ 1595: Əgər cünub Ramazan ayında qüslünü unutsa və bir gündən sonra yadına düşsə, gərək o günün orucunun qəzasını tutsun. Əgər bir neçə gündən sonra yadına düşsə, cünub olduğunu yəqin bildiyi bütün günlər üçün qəza etsin, məsələn; əgər üç, ya dörd gün cünub olmasını bilməsə, gərək üç günün orucunu qəza etsin.
Məsələ 1596: Ramazan ayı gecəsində qüsl və təyəmmümdən heç biri üçün vaxtı olmayan şəxs, özünü cünub edərsə, orucu batildir, qəza və kəffarə də ona vacibdir.
Məsələ 1597: Əgər qüsl üçün vaxt olmadığını bilsə və özünü cünub etsə, yaxud vaxt ola-ola qəsdən vaxt daralıncaya qədər qüslü tə`xirə salsa, günahkar olmasına baxmayaraq təyəmmüm etsə, orucu səhihdir.
Məsələ 1598: Ramazan ayı gecəsində cünub olan şəxs, yatdığı təqdirdə, sübhə qədər oyana bilməyəcəyini bilərsə, ehtiyat vacibə görə qüsl etmədən yatmamalıdır. Əgər qüsl etməzdən qabaq ixtiyari olaraq yatsa və sübhə qədər oyanmasa, o günün orucunu tamamlamalıdır, qəza və kəffarə də ona vacib olur.
Məsələ 1599: Cünub olan bir şəxs, Ramazan ayı gecəsində yatıb sonra oyanarsa, belə ki, yenidən yatdığı təqdirdə, sübh azanından qabaq oyanacağına ehtimal versə, yata bilər.
Məsələ 1600: Ramazan ayı gecəsində cünub olan bir şəxs, yatdığı təqdirdə, sübh azanından qabaq oyanacağına yəqini olsa, yaxud əmin olarsa, əgər oyandıqdan sonra qüsl etmə qərarında olub, bu qərarla yatarsa və sübhə qədər yuxudan ayılmazsa, orucu səhihdir.
Məsələ 1601: Ramazan ayı gecəsində cünub olan və yatacağı təqdirdə sübh azanından qabaq oyanacağına əmin olmayan şəxs oyandıqdan sonra qüsl etməli olduğundan qəflətdə olarsa, əgər yatarsa və sübh azanına qədər oyanmazsa, ehtiyata əsasən o orucun qəzası ona vacib olur.
Məsələ 1602: Ramazan ayı gecəsində cünub olan və yatarsa, sübh azanından qabaq oyanacağına əmin olan və ya ehtimal verən bir şəxs, oyanacağından sonra qüsl etmək istəməzsə, əgər yatarsa və sonra oyanmazsa, o günün orucunu tamamlamalıdır, qəza etməsi və kəffarə də verməsi lazımdır. Oyanacağından sonra qüsl edib-etməmək barəsində tərəddüdü olduğu təqdirdə də lazım ehtiyat odur ki, eyni hökmü daşıyır.
Məsələ 1603: Cünub olan bir şəxs, Ramazan ayı gecəsində (bir dəfə) yatıb-oyandıqdan sonra ikinci dəfə yatacağı təqdirdə, sübh azanından qabaq oyanacağına əmin olarsa və ya ehtimal verərsə, habelə, oyandıqdan sonra qüsl etmək qərarında olarsa, belə ki, yenidən yatsa və sübh azanına qədər oyanmasa, o günün orucunu qəza etməlidir. Əgər ikinci yuxudan oyandıqdan sonra üçüncü dəfə yatıb, sübh azanına qədər oyanmazsa, o günün orucunu qəza etməlidir, kəffarə də verməsi ehtiyat müstəhəbbdir.
Məsələ 1604: İnsanın mühtəlim olması baş verən yuxu, birinci yuxu hesab olunur. Buna əsasən, əgər oyandıqdan sonra yenidən yatsa və sübh azanına qədər oyanmasa, əvvəlki məsələdə deyildiyi kimi, gərək o günün orucunu qəza etsin.
Məsələ 1605: Əgər oruc tutan gündüz mühtəlim olsa, dərhal qüsl etməsi vacib deyil.
Məsələ 1606: Ramazan ayında, sübh azanından sonra oyanıb mühtəlim olduğunu görərsə, azandan qabaq mühtəlim olduğunu anlasa belə, orucu səhihdir.
Məsələ 1607: Ramazan ayının orucunun qəzasını tutmaq istəyən bir şəxs, əgər sübh azanından sonra oyanıb, mühtəlim olduğunu görərsə və sübh azanından qabaq mühtəlim olduğunu anlayarsa, o günü Ramazan ayı orucunun qəzası niyyəti ilə oruc tuta bilər.
Məsələ 1608: Əgər qadın sübh azanından əvvəl heyz, yaxud nifasdan pak olsa və qəsdən qüsl etməsə və ya vəzifəsi təyəmmüm olduğu halda təyəmmüm etməsə, gərək o günün orucunu tamamlasın, qəzasını da tutsun. Ramazan ayının qəzasında da qəsdən qüsl və ya təyəmmüm etməsə, ehtiyat vacibə görə o günü oruc tuta bilməz.
Məsələ 1609: Ramazan ayı gecəsində heyz və ya nifasdan pak olsa, vaxt daralıncaya qədər qəsdən qüsl etməsə, gərək təyəmmüm etsin, (bu halda) o günün orucu səhihdir.
Məsələ 1610: Əgər qadın, sübh azanından əvvəl Ramazan ayında heyz, yaxud nifasdan pak olsa və qüsl etməyə vaxtı olmasa, gərək təyəmmüm etsin, amma sübh azanına kimi oyaq qalmaq lazım deyil. Vəzifəsi təyəmmüm olan cünubun da hökmü belədir.
Məsələ 1611: Əgər qadın Ramazan ayında sübh azanına yaxın heyz və nifas qanından pak olsa və qüsl və təyəmmümdən heç biri üçün vaxtı olmazsa, orucu səhihdir.
Məsələ 1612: Əgər qadın, sübh azanından sonra heyz və nifas qanından pak olsa, yaxud gün arasında heyz ya nifas qanı görsə, axşama yaxın olsa da orucu batildir.
Məsələ 1613: Əgər qadın, heyz, yaxud nifas qüslünü unutsa, bir, ya bir neçə gündən sonra yadına düşsə, tutduğu oruclar səhihdir.
Məsələ 1614: Əgər qadın Ramazan ayında sübh azanından qabaq heyz və ya nifas qanından pak olsa və qüsl etməkdə səhlənkarlıq edib, sübh azanına qədər qüsl etməzsə və vaxt daraldığı zaman təyəmmüm də etməzsə, o günün orucunu tamamlamalı, qəzasını da etməlidir. Amma əgər səhlənkarlıq etməzsə və məsələn; qadınlar hamamının açılmasını gözləyərsə, üç dəfə yatıb azana qədər qüsl etməsə belə, təyəmmüm etməkdə də səhlənkarlıq etməzsə, orucu səhihdir.
Məsələ 1615: Kəsirə istihazəli olan qadın, hərçənd boynuna vacib olan qüslləri istihazə hökmlərinə, 394-cü məsələsində deyildiyi şəkildə əməl etməsə də belə, orucu səhihdir. Həmçinin mütəvəssitə istihazəli qadın qüsl etməsə belə, orucu səhihdir.
Məsələ 1616: Məss-meyyit edən şəxs, yə`ni bədəninin bir yerini meyyitin bədəninə toxunduran məssi-meyyit qüslü etmədən oruc tuta bilər, əgər oruc halında meyyitə məss etsə də, orucu batil olmaz.