- •İzahli şəriət məsələləri
- •Bismillahir-rəhmanir-rəhim
- •Təqlidin hökmləri
- •Mütləq və muzaf su
- •3. Axar su
- •4. Yağış suyu
- •5. Quyu suyu
- •1. İnsanın özü bir suyun kürr olduğunu yəqin edə və ya əmin ola.
- •Sularin hökmləri
- •Təxəllinin (ayaqyoluna getməyin) hökmləri
- •İstibra
- •Təxəllinin müstəhəbbati və məkruhati
- •Nəcasat
- •4. Murdar
- •8. Kafir
- •Nəcasati sübut etməyin yollari
- •Pak şeylər necə nəcis olur?
- •Nəcasatin hökmləri
- •2. Tərəfin, onun sözünə e’tina edəcəyinə ehtimal verməlidir. Amma əgər tərəfin onun sözünə e’tina etməyəcəyini bilirsə, söyləməsi lazım deyil.
- •Mütəhhirat
- •1) Üç dəfə doldurub boşaltmaqla;
- •2) Üç dəfə içərisinə bir az su tökülür, hər dəfəsində su, qabın nəcis olan hər yerinə çatacaq şəkildə çalxalanıb çölə tökülür.
- •4. İstihalə
- •5. İnqilab
- •6. İntiqal
- •7. İslam
- •9. Eyni nəcisin aradan getməsi
- •10. Nəcasat yeyən heyvanın istibrası
- •11. Müsəlmanın bir müddət gözdən qeyb olması
- •12. Normal miqdarda qan axması
- •Qablarin hökmləri
- •İrtimasi dəstəmaz
- •Dəstəmaz zamani müstəhəbb dualar
- •Dəstəmazin səhih olma şərtləri
- •Dəstəmazin hökmləri
- •Dəstəmaz alinmasi vacib olan əməllər
- •Dəstəmazi batil edən şeylər
- •Cəbirə dəstəmazinin hökmləri
- •Vacib qüsllər
- •Cünub şəxsə haram olan şeylər
- •Cünub şəxsə məkruh olan şeylər
- •Tərtibi qüsl
- •İrtimasi qüsl
- •İrtimasi qüsl iki şəkildə: bir dəfəyə və tədrici olaraq edilir.
- •İstihazə
- •İstihazənin hökmləri
- •2. Cənabət hökmlərində izah olunan və cünub şəxsə haram olan şeylərin hamısı;
- •1. O iki qanın cəmi, aradakı paklıqla birlikdə on gündən çox olmayır. Bu halda o iki qanın cəmi, birlikdə bir heyz sayılır.
- •2. O iki qan arasında olan paklıq on gün və ya daha çox olur. Bu zaman o qanların hər biri ayrıca bir heyz sayılar.
- •3. O iki qan arasındakı paklıq on gündən az olur, amma o iki qanın cəmi, aradakı paklıqla birlikdə on gündən çox olur. Bu halda birinci qan heyz, ikinci isə istihazə sayılır.
- •2. Vaxt sarıdan adət sahibi olanlar
- •3. Adəti-ədədiyyə sahibi olanlar
- •6. Nasiyə
- •1. Sidr ilə qarışmış su ilə;
- •2. Kafur ilə qarışmış su ilə;
- •3. Xalis su ilə.
- •İkinci təkbirdən sonra desin:
- •Və sonra beşinci təkbiri desin, bununla da namaz bitir. Daha yaxşısı odur ki, birinci təkbirdən sonra:
- •İkinci təkbirdən sonra da:
- •Və meyyit kişidirsə, dördüncü təkbirdən sonra:
- •Və əgər qadındırsa, dördüncü təkbirdən sonra:
- •Və «Fulanəbnə-fulan»ın əvəzinə meyyitin adını və atasının adını desinlər. Məsələn, onun adı Muhəmməd və atasının adı Əlidirsə, üç dəfə desinlər:
- •Vəhşət namazi
- •1) Suyu dəstəmaz və ya qüsl üçün istifadə edərsə onun hal-hazırda və ya sonradan susuzluqdan ölməsinə, xəstələnməsinə və ya dözülməsi çox çətin olan bir əziyyətə səbəb olacağı təqdirdə;
- •1) Əllərin ikisinin içini birlikdə təyəmmüm səhih olan şeyə vurmaq, ya da qoymaq. Lazım ehtiyata əsasən bu iş gərək iki əlin içində birlikdə əmələ gətirilsin.
- •İkinci rük`ətdə də Həmddən sonra surə əvəzinə bu ayə oxunur:
- •İkinci şərt
- •1. Bədənində olan yara, cərahət və ya çiban vasitəsilə paltarına və ya bədəninə qan bulaşırsa.
- •2. Bədən və ya paltarı bir dirhəmdən az qana bulaşmış olsa, vacib ehtiyata görə dirhəm şəhadət barmağının bəndi qədər olur.
- •3. Nəcis bədən və ya paltarla namaz qılmağa məcburdursa;
- •Vacib ehtiyata əsasən mübah olmalıdır.
- •İkinci şərt
- •Və yaxud
- •1.«Həmd» surəsinin tərcüməsi:
- •Xudavəndi-aləmin salamı biz namaz qılanlara və Allahın yaxşı bəndələrinə olsun.
- •1. Namazın əsnasında onun şərtlərindən biri pozulsun. Məsələn, namaz əsnasında başa düşsə ki, libası nəcisdir.
- •Vacib namazi pozmağin mümkün olduğu hallar
- •2. Salamdan sonrakı şəkk
- •3. Vaxt keçəndən sonra baş verən şəkk
- •5. İmam və mə`mumun şəkki
- •6. Müstəhəbbi namazda şəkk
- •1. Onun səfəri səkkiz şər`I fərsəxdən (təqribən 44 km-dən) az olmasın.
- •8. Əgər vətənindən hərəkət edirsə, həddi-tərəxxüsə yetişməsidir. Amma vətəndən başqa yerdə həddi-tərəxxüsə e`tibar yoxdur. İqamət yerindən xaric olan kimi, namazı qəsrdir.
- •İmam camaatin şərtləri
- •1. Günəşin tutulması;
- •2. Qismən tutulsa və ondan heç kim qorxmasa da, ayın tutulması.
- •3. Vacib ehtiyata əsasən əgər bir kəs qorxmasa da, zəlzələ zamanı.
- •2. Cima
- •3. Istimna
- •4. Allaha və peyğəmbərə (s.Ə.V.V) yalan isnad vermək
- •5. Tozu boğaza çatdirmaq
- •6. Sübh azanina qədər cənabət, heyz və nifas halinda qalmaq
- •7. Imalə etmək (klizma)
- •8. Qusmaq
- •4. Harama qarişmiş halal mal
- •5. Dənizə baş vurmaqla əldə olunan cəvahirat
- •7. Zimmi-kafirin müsəlmandan aldiği ərazi
- •Xumsun xərclənməsi
- •1. Malı alarkən qüsurlu olduğunu bilirdisə;
- •İcarə hökmləri
- •İcarənin sair məsələləri
- •1. Övrətinin yuxarısına qalın tüklərin çıxması;
- •2. Məninin xaric olması;
- •3. Qəməri ili ilə 15 yaşın tamam olması.
- •İzdivac əqdi ilə qadın və kişi bir-birinə halal olurlar. İzdivac iki qismdir:
- •1. Daimi.
- •2. Qeyri-daimi (müvəqqəti izdivac).
- •İzdivaci haram olan qadinlar
- •İzdivacin müxtəlif məsələləri
- •1. İnsana, onların sözündə yəqinlik və ya xatircəmlik tapacaq bir dəstənin xəbər verməsilə;
- •1. Qadını, yenidən öz arvadı qərar verməsini bildirən bir söz desin.
- •İnsanin tapdiği malin hökmləri
- •Vəqfin hökmləri
- •Vəsiyyətin hökmləri
- •İkinci dəstənin irsi
- •İmamiyyə fiqhi nəzərindən təlaqın səhih olmasının bə`zi şərtləri aşağıdakılardan ibarətdir, belə ki, sair məzhəblərin nəzərindən onların heç biri, yaxud bə`zisi şərt deyil:
- •İstilahlar
- •1. Bir əqdin gerçəkləşməsi üçün işlədiln sözlər, cümlələr.
- •2. Müvəqqəti nigahla nigahlanmış qadın.
- •1. Təməttu` umrəsi; təməttu` həccindən sonra və ya həccsiz yerinə yetirilir.
- •2. Mufrədə umrə – Qıran və ifrad həccindən sonra və ya həccsiz yerinə yetirilir.
- •Xums – Beşdə bir. Xüsusi yerlərdə məsrəf edilməsi lazım olan yeddi şeyin (qazanc, mə`dən, xəzinə) beşdə biri.
- •Xovf (qorxu) namazı – Döyüş və buna bənzər hallarda xüsusi bir şəkildə qılınan gündəlik namaz.
3. Adəti-ədədiyyə sahibi olanlar
Məsələ 482: Adəti-ədədiyyəsi olan qadınlar iki qismdir:
1. İki ay dalbadal heyz günlərinin sayının eyni miqdarda olmasına baxmayaraq, qan görmə vaxtı eyni olmayan qadın. Bu qadının qan gördüyü günlər hər nə qədərdirsə, bu onun heyz adəti sayılır. Məsələn; birinci ay, birinci gündən beşinci günə qədər, ikinci ay isə on birinci gündən on beşinci günə qədər qan görürsə, onun adəti beş gün olar.
2. İki ay dalbadal üç gün və ya daha çox qan görüb, bir gün və ya daha çox paklandıqdan sonra, yenidən qan görən, lakin birinci və ikinci ayda qangörmə vaxtı fərqli olan qadın; bu xüsusda əgər qan gördüyü günlərin sayı ilə arada kəsildiyi günlərin sayı, birlikdə on gündən artıq olmasa və qan gördüyü günlərin sayı da eyni olarsa, bütün qan gördüyü günlər heyz adəti olar. Arada pak olduğu günlərdə də ehtiyata əsasən, pak olan qadına vacib olan işləri yerinə yetirməli, haiz olan qadına haram olan işlərdən də çəkinməlidir. Məsələn; birinci ay ayın birinci günündən üçüncü gününə qədər qan görüb iki gün pak olur və yenidən üç gün qan görürsə, ikinci ay da ayın on birindən on üçünə qədər qan görür və iki gün pak olur və yenidən üç gün qan görürsə, onun adəti altı gündür. Amma bir ayda məsələn; səkkiz gün qan görür və ikinci ayda dörd gün qan görüb paklanır, sonra yenidən qan görür və qan gördüyü bütün günlər, arada pak olduğu günlərlə birlikdə səkkiz gün olarsa, bu qadın adəti-ədədiyyə sahibi deyil, hökmü sonra açıqlanacaq müztəribə hesab olunur.
Məsələ 483: Adəti-ədədiyyəsi olan bir qadın, əgər öz adət sayından az və ya çox qan görürsə və müddəti on gündən artıq olmursa, bütün onları heyz qərar verməlidir. Amma əgər öz adətinin sayından çox qan görsə və bu müddət on gündən çox olarsa, gördüyü bütün qanlar eyni şəkildədirsə, qan gördüyü andan e`tibarən adət günlərinin sayını heyz, qalanını isə istihazə hesab etməlidir. Əgər gördüyü bütün qanlar eyni şəkildə olmasa və bir neçə günü heyz nişanələrini, qalanı isə istihazə nişanələrini daşıyırsa, əgər qanın heyz nişanəsi olan günləri adət günlərinin sayı ilə eyni ölçüdədirsə, o günləri heyz, qalanını istihazə hesab etməlidir. Əgər qanın heyz nişanəsi olan günləri onun adət günlərindən artıq olsa, yalnız adət günlərinin qədəri heyz, qalanı isə istihazədir. Əgər qanın heyz nişanəsi olan günləri onun adət günlərindən az olsa, o günləri, üst-üstə hesablandığı zaman adət günlərinin sayının miqdarında olan bir neçə günlə birlikdə heyz, qalanını isə istihazə hesab etməlidir.
4. Müztəribə
Məsələ 484: «Müztəribə» – yə`ni neçə ay qan görmüş, lakin nə vaxt cəhətindən, nə də sayı cəhətindən bir adət tapmamış qadındır. Belə bir qadın, əgər on gündən çox qan görsə və gördüyü bütün qanlar eyni şəkildə olarsa, yə`ni onların hamısı heyz nişanələrini, yaxud istihazə nişanələrini daşıyarsa, ehtiyata əsasən bu qadın öz adət vaxtından kənar qan görüb, nişanədən heyzi istihazədən ayırd edə bilməyən, adəti-vəqtiyyə sahibi olan qadının hökmünü daşıyır. Belə ki, bu qadın öz qohumlarının bə`zisinin adətini özü üçün heyz qərar verməlidir. Bu mümkün olmadığı təqdirdə isə, 479 və 481-ci məsələdə deyildiyi kimi, üç günlə on gün arasında bir neçə günü özü üçün heyz qərar verməlidir.
Məsələ 485: Əgər müztəribə bir neçə günü heyz və bir neçə günü də istihazə nişanələrini daşıyan halda on gündən çox qan görərsə, 479-cu məsələnin əvvəlində deyilən göstərişə əməl etməlidir.
5. Mübtədiə
Məsələ 486: İlk dəfə qan görən qadına «mübtədiə» deyilir. Əgər bu qadın on gündən çox qan görsə və gördüyü bütün qanlar eyni şəkildə olsa, 479-cu məsələdə deyilən iki şərtlə gərək qohumlarından birinin adətini özünə heyz, qalanını isə özü üçün istihazə qərar versin. Əgər bu mümkün olmasa, 481-ci məsələdə izah olunan göstərişə əsasən, üç ilə on gün arasında olan bir neçə günü özünə heyz qərar verməlidir.
Məsələ 487: Əgər mübtədiə olan bir qadın bir neçə günü heyz və digər bir neçə günü istihazə nişanələrini daşıyan on gündən çox qan görərsə, əgər heyz nişanələrini daşıyan qan üç gündən az və on gündən çox olmasa, onun hamısı heyzdir. Amma əgər heyz nişanələrini daşıyan qanın üzərindən on gün keçməmiş, yenidən heyz nişanələrini daşıyan bir qan görərsə, məsələn; beş gün qara qan və doqquz gün sarı qan və yenidən beş gün qara qan görərsə, müztəribədə deyildiyi kimi, birinci qanı heyz, qalan iki qanı da istihazə qərar verməlidir.
Məsələ 488: Mübtədiə, əgər on gündən artıq qan görsə, ondan bir neçə günü heyz nişanəsi və digər neçə günü istihazə nişanəsi olarsa, amma heyz nişanəsi olan qan üç gündən az, yaxud on gündən çox olarsa, gərək 479-cu məsələdə deyilmiş göstərişə əməl etsin.