- •1. Мәтінді оқыңыз, толықтырыңыз.
- •2. Сұрақтарға жауап беріп көріңіз:
- •Ұлттық Мінез
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз
- •Адам бойындағы жағымсыз қасиеттер
- •4. Адам бойындағы жақсы қасиеттерді санамалап көріңіз және айтқаныңызды мысалдар арқылы дәлелдеңіз.
- •5. Өз бойыңыздағы жаман қасиеттерді қалай мойындайсыз?
- •6. Мәтіндегі мына жолдарға өз көзқарасыңызды білдіріңіз.
- •8. Тапсырмалар
- •9.. Жаттығулар
- •Қоғам жӘне жастар
- •4. Мәтінмен танысып, өзіңіз оқитын білім ордасында қандай үйірмелер бар екені туралы сұхбат құрыңыз.
- •6. Сөйлемдерді сәйкестендіріңіз.
- •Адам және қоғам
- •4. Мәтінге сәйкес берілген сөйлемдерді аяқтаңыз.
- •5. Төмендегі сұрақтарға жауап беріп көріңіз.
- •7. Болашақ мамандығыңыздың тәртіптік және әкімшілік-құқықтық жауапкершілігі туралы әңгіме құрастырыңыз.
- •Төмендегі іс-әрекеттердің қылмыстық жауапкершілігін ашып көрсетіңіз.
- •Бос уақыт және қызығушылық
- •2.Полилогті оқып, әңгіме не туралы екенін қысқаша баяндаңыз.
- •3.Сұрақтар мен тапсырмалар
- •– Сабақ
- •Ұлылардың хоббиі
- •2. Ұлы адамдардың жинаған заттарын сызба түрінде көрсетіңіз.
- •Өзіңіз бос уақытыңызда немен айналысатыныңызды/шұғылданатыныңызды әңгімелеп беріңіз.
- •Тәуелсіз қазақстан
- •Қазақтың Өнері мен мӘдениеті
- •1. Ой шақыру сұрақтары
- •2. Берілген екі қатардан синоним сөзді табыңыз
- •3. Жоғарыдағы синоним сөздермен сөз тіркестерін құраңыз
- •Мұқан Төлебаев
- •Қазақстан өнері
- •2. Берілген екі қатардан синоним сөздерді табыңыз. Жарасымды құрметті
- •3. Жоғарыдағы синоним сөздермен сөз тіркестерін құраңыз.
- •5. Мына сұрақтардың мазмұны ашатын абзацтарды немесе сөйлемдерді мәтіннен табыңыз.
- •Құрманғазы Сағырбайұлы
- •Мәтін бойынша сөйлемдерді қостамаңыз немесе растаңыз
- •6. Мәтінді пайдаланып, сөздердің өз орнын табыңыз
- •7. Еске түсірейік
- •8. Төмендегі етістіктермен шартты райда сөйлем құраңыз.
- •9.Әңгімені тыңдап,билердің сөз өнерін қолдана білу шеберлігі туралы айтыңыз. Кино өнері
- •5. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7. Сөйлемдерді аяқтаңыз.
- •Қазақстанның музыка және балет өнері
- •1. Мәтіндегі халық композиторларының аты-жөнін дәптерлеріңізге көшіріп жазып, еңбектері туралы материалдар табыңыз.
- •2. Музыка және балет өнеріндегі қазіргі танымал тұлғалар туралы пікір алмасыңыз.
- •3. Абай атындағы опера және балет театрындағы «Біржан сал» қойылымын көріп, алған әсеріңізді айтып беріңіз.
- •Қазақ театр өнерінің дамуы
- •5. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •1. Ой шақыру сұрақтарына жауап беріңіз
- •3. Жоғарыдағы синоним сөздермен сөз тіркестерін құраңыз
- •Қазақстанның табиғи саябақтары, қорықтары, оларды қорғау
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •2. Мәтінен шылауларды табыңдар. Шылаулардың мағыналық ерекшеліктері мен қызметін ауызша айтыңыз.
- •3. Сөйлемді толықтырыңыз.
- •4. Алматы қаласында "Ағашты күту", "Бақ өсіруде" қандай іс-шаралар жасалынып жатыр
- •1.Берілген сөздердің мағынасын түсіндіріп, сөйлем құраңыз.
- •2.Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып жазыңыз.
- •4.Сөйлемді жалғастырыңыз.
- •Өз өлкеңді таны
- •1.Мәтінді оқыңыз. Әңгімелеңіз.
- •3. Досыңызбен сұхбат құрыңыз.
- •4.Мәтінді мәнерлеп оқыңыз.
- •5.Төмендегі мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіріңіз.
- •Қазақстанның тарихи орындары
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •3. Жоғарыдағы синоним сөздермен сөз тіркестерін құраңыз.
- •4. Жақшадағы сөздерді синонимдерімен ауыстырып айтыңыз:
- •Иә, Түркістанның төңірегінен (тас заманының) ескерткіштері табылғаны туралы естігенмін.
- •9. Берілген сөйлемдердің мағынасын талдаңыз.
- •10. Жаттығуларда берілген шағын мәтіннің идеясын айтыңыз.
- •12. Мемлекеттік, елдік, бірлік туралы мақал-мәтелдер, нақыл сөздер, афоризмдер жазыңыз.
- •13. Көшпенділер өркениеті туралы пікіріңізді, түсінігіңізді айтыңыз.
- •2. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •2. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •3. Мына екі қатардан синоним сөздерді теріп жазыңыз.
- •4. Жақша ішіндегі сөздерді синонимдерімен ауыстырып айтыңыз.
- •8. Сөйлемдерді мәтінге сәйкес аяқтаңыз.
- •9. Қарсыласыңыз немесе келісіңіз.
- •10. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіз.
- •Ақын м.Шахановтың “Жеңілген жеңімпаз … ” өлеңін оқып, түсінігіңізді баяндаңыз. Қазақстанның білім беру жүйесі
- •1. Берілген сөздер мен сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз.
- •2. Жақша ішіндегі сөздердің синонимдік баламасын табыңыз.
- •3. Сөйлемдегі сөздерді қарама-қарсы мағыналы сөздермен ауыстырыңыз.
- •Болон декларациясының негізгі қағидалары
- •5. Тапсырмалар:
- •6. Болон декларациясының артықшылығын мына сызба арқылы айтып беріңіз. Білім беру жүйесіндегі тың серпіліс
- •Бүгінгі маман келбеті
- •Қазақстанның жарқын болашағы – білімді ұрпағында
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз
- •3. Жоғарыдағы сөз тіркестерімен жай сөйлем құрастырыңыз.
- •5. Тапсырмалар
- •7. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •8. Сөз тіркестерінің мағыналарына көңіл аударыңыз
- •Жоғарыдағы сөз тіркестерімен жай сөйлем құрастырыңыз.
- •1) Сөйлемнен жай және тәуелді септеліп тұрған сөздерді табыңыз.
- •Қазақстан жаһандану дӘуірінде
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •3. Сөйлемдерді оқыңыз. Қарамен берілген сөздерге мағынасы жақын сөздерді белгілеңіз.
- •ҚазАқстан – Азия барысы
- •Жаңа сөздер.
- •Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •Жоғарыдағы жаңа сөздермен бірнеше сөз тіркестерін құрастырыңыз.
- •Мәтін мазмұны бойынша сұхбат құрыңыз.
- •Мәтін мазмұны бойынша төмендегі құрмалас сөйлемдерді аяқтаңыз.
- •Сөйлемдердегі ойды таратып айтыңыз.
- •Мәтіннен туынды зат есім мен туынды сын есімдерді тауып, олардың жасалу жолдарын түсіндіріңіз.
- •Мына сұрақтарды талқылаңыз.
- •10. «Мен өзім 2030 жылғы Қазақстанды қалай елестетемін?» деген тақырыпта ауызша ақпарат дайындаңыз.
Қазақстанның табиғи саябақтары, қорықтары, оларды қорғау
Оқыңыз
Дүние жүзінің әр түрлі елдерінде құрылған қорықтардың қорғау тәртібі, атқаратын қызметі мен негізгі бағыты әр түрлі. Сондықтан қорғауға алынған жерлерді қорықтар, қорықшалар, резерваттар, ұлттық парктер, табиғат ескерткіштері деп бөледі. Қазір дүние жүзінің 124 елінде 2600-ден артық ірі қорық бар екен. Олардың ішіндегі ең үлкені Гренландия ұлттық паркі. Оның жер көлемі 7 млн. гектар. Біздің республикамызда жалпы 784,1 мың гектар жерді алып жатқан 7 қорық бар. 50-дей аңшылық қорықша, 42 зоологиялық және 24 ботаникалық бақтар мен қорықша, 3 табиғат ескерткіштері бар.
Қорық – ерекше қорғауды қажет ететін тұқымы құрып бара жатқан өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін табиғи күйінде сақтайтын жер. Мысалы, Барсакелмес қорығы – құланды, Қорғалжын қорығы – қоқиқазды, Үстірт қорығы – дала қойын, Алматы қорығы - Тянь-Шань шыршасын сақтап, көбейту мақсатында құрылған.
Көптеген ғалымдардың еңбектерінде VІ-VП ғасырларда қазақ жерінде ерекше қорғалатын жерлер болғанын жазады. Мысалы, В.В.Бартольд еңбектерінде "Жер жанаты - Жетісу" аталған мекенде өмір сүрген үйсін тайпалары шұрайлы, көк шалғынды, бау-бақшалы салқын жерлерді қорыққа айналдырып, ретсіз мал жаймағандығын, мезгілсіз аң ауламағандығын жазған. Бұдан бабаларымыз ерте кезде-ақ келешек ұрпақ үшін туған табиғаттың әсем жерлерін аялай білгенін байқаймыз.
Ал Ұлттық парктердің қорықтардан айырмасы бар. Ұлттық парктерде өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетін әрі бағалы түрін сақтаумен қатар, адамдардың мәдени демалысын ұйымдастыратын, туризммен шұғылдануға мүмкіндік жасайтын орындар бар.
Қазақстанда алғаш рет ұлттық парк Баянауыл таулы орман алқабында ұйымдастырылды. Мұнда 40-қа тарта аңдардың, 50-ден аса құстардың түрлері қорғалады. Олардың көпшілігі "Қызыл кітапқа" енген.
Табиғат ескерткіштері деп сирек, құрып бара жатқан, желдің, судың әрекетінен мүжіліп, бұзылып жатқан ғылыми, тарихи және мәдени жағынан құнды табиғат обьектілерін айтады.
Табиғат ескерткіштерін қорғау – бұл жанды табиғатқа тән затты қорғау деген сөз. Табиғат ескерткіштері дүние жүзінің көптеген елдерінде бар. Қазақстанда қазір 24 табиғат ескерткіші бар. Олардың ішіндегі аса маңыздыларына "Жетісу маржаны", "Шың түрген" шыршасы, Павлодардағы "Жыл құстары" табиғат ескерткіштерін жатқызуға болады.
Тапсырмалар:
Мәтінді мәнерлеп оқыңыздар.
Мәтінге жоспар құрыңыздар.
Мәтінді тақырыпшаларға бөліңіздер.
1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
Қандай жерлер ерекше қорғауға жатады?
"Қорықтың" қандай айырмашылығы бар?
"Ұлттық парк" дегеніміз не?
"Табиғат ескерткіштері" дегеніміз не?
Өздеріңіз тұратын жерлерде қандай саябақтар мен қорықтар бар?
2. Мәтінен шылауларды табыңдар. Шылаулардың мағыналық ерекшеліктері мен қызметін ауызша айтыңыз.
3. Сөйлемді толықтырыңыз.
Қорғауға алынған жерлерді …
Біздің республикамызда …
Қорық - ерекше қорғауды қажет ететін …
В.В.Бартольд еңбектерінде "Жер жанаты – Жетісу" аталған мекенде өмір сүрген үйсін тайпалары …
Табиғат ескерткіштерін қорғау …
4. Алматы қаласында "Ағашты күту", "Бақ өсіруде" қандай іс-шаралар жасалынып жатыр
5. Баспасөз беттеріне әртүрлі ұйымдар, мемлекеттік органдардың табиғатты қорғауға байланысты қабылдаған қаулылары туралы мәліметтерді жазып, әңгімелеңіз.
6. Мына сұрақты пайдаланып, сұхбат құрыңыз.
Айналаңызды, қоршаған ортаңызды қалай қорғайсыз?
Құстар мен аңдардың қандай пайдасы бар? Мінездеме беріңіз.
Хайуанаттардың қанша жасайтыны туралы не білесіздер?
Олардың өмір сүру ортасы туралы әңгімелеп беріңіздер.
Құстарға және аңдарға қандай қамқорлық жасадаңыздар?
Жан-жануарлар, құстар туралы қандай ертегі, аңыз-әңгіме білесіздер?
Төмендегі мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіріңіз.
Атаңнан мал қалғанша, тал қалсын.
Ер - елдің көркі,
Орман-тоғай - жердің көркі.
Бір тал кессең, он тал ек.
Бағбан болсаң - бақ өсір,
Балама деп тағы өсір.
Дала көркі - мал,
Өзен көркі - тал.
Орман - ел дәулеті, жер сәулеті.
Тыңдайық!
Мәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіз.
1.Әңгіме қандай бақ туралы болып отыр
2. Бұл бақ қашан құрылған
3. Алматының қай бөлігінде орналасқан
4.Онда қандай өсімдіктер өседі
5.Сіз бақ өсіресіз бе?
6.Бағбан нені білуі керек?
7.Қандай өсімдіктерді көбірек өсіресіз?
ҚАЗАҚСТАННЫҢ КӨРІКТІ ЖЕРЛЕРІ