- •1.1 Гістарыяграфія, крыніцы.
- •1.2 Перыядызацыя Другой сусветнай вайны.
- •2.1 Міжнародная дзейнасць Германіі ў 30-х гг. XX ст.
- •2.2 Антыкамінтэрнаўскі пакт. Фарміраванне блока агрэсіўных дзяржаў
- •2.3 Абвастрэнее супярэчнасцей паміж вядучымі краінамі свету. Мюнхенскае пагадненне. Савецка-германскія дагаворы.
- •2.4 Пачатак Другой сусветнай вайны. Пашырэнне ссср.
- •2.5 Уз’яднанне Заходняй і Усходняй Беларусі .
- •Прыкладная тэматыка рэфератаў
- •3.1 Мэты Германіі ў вайне супраць Савецкага Саюза. Характар і асаблівасці вайны.
- •3.2 Першыя абарончыя баі ў Беларусі. Арганізацыя абароны краіны.
- •3.3 Арганізацыя абароны краіны. Прычыны няўдач Чырвонай Арміі летам-восенню 1941 г.
- •3.4 Стварэнне антыгітлераўскай кааліцыі
- •3.5 Баявыя дзеянні на франтах (Маскоўская бітва. Пералом у вайне: Сталінградская і Курская бітвы).
- •Прыкладная тэматыка рэфератаў
- •4.1 Ваенна-эканамічныя і палітычныя пераўтварэнні акупацыйных улад на захопленых тэрыторыях.
- •4.2 Беларускі калабарацыянізм.
- •Прыкладная тэматыка рэфэратаў
- •Тэма 5. Партызанская і падпольная барацьба супраць германскіх агрэсараў на захопленай тэрыторыі беларусі
- •5.1 Партызанская барацьба на тэрыторыі Беларусі.
- •5.2 Падпольны рух.
- •5.3 Дзейнасць ваенных фарміраванняў Арміі Краёвай і Арганізацыі ўкраінскіх нацыяналістаў.
- •5.4 Савецкі тыл.
- •Прыкладная тэматыка рэфэратаў
- •Тэма 6. Вызваленне беларусі ад германскіх захопнікаў
- •6.1 Пачатак вызвалення Беларусі. Першыя аднаўленчыя мерапрыемствы.
- •6.2 Беларуская наступальная аперацыя «Баграціён»
- •Прыкладная тэматыка рэфератаў
- •7.1 Адкрыццё другога фронту. Заключныя аперацыі Чырвонай Арміі ў Еўропе. Заканчэнне Вялікай Айчыннай вайны.
- •7.2 Капітуляцыя Японіі. Заканчэнне Другой сусветнай вайны.
- •2 Верасня 1945 г. Японія падпісала Акт аб безагаворачнай капітуляцыі. Другая сусветная вайна закончылася перамогай антыфашысцкай кааліцыі.
- •7.3 Удзел воінаў-беларусаў на франтах Вялікай Айчыннай вайны, у складзе саюзных армій і Еўрапейскім руху Супраціўлення
- •7.4 Беларусь – адна з краін-заснавальніц аан. Страты беларускага народа ў вайне.
- •7.5 Крыніцы перамогі, вынікі і ўрокі Другой сусветнай вайны і Вялікай Айчыннай вайны.
- •Прыкладная тэматыка рэфератаў
- •Паняцці і тэрміны
- •Асноўная літаратура
- •Дадатковая літаратура
- •Тэсты для самакантролю
Прыкладная тэматыка рэфератаў
1. СССР і краіны Заходняй Еўропы ў грамадзянскай вайне ў Іспаніі.
2. Мюнхенскае пагадненне.
3. “Дзіўная” вайна ў Еўропе.
4. Пакт “Молатава-Рыбентропа”. Сакрэтны пратакол.
5. Войска Польскае ў барацьбе супраць германскай агрэсіі.
6. Наш край (горад, вёска) увосень 1939 г.
7. Народны Сход Заходняй Беларусі: выбары, дзейнасць, рашэнні.
8. Савецка-фінская вайна ў ацэнках гісторыкаў.
9. Мерапрыемствы па ўмацаванню абароназдольнасці СССР.
10. Узброеныя сілы СССР. Заходняя Асобая ваенная акруга.
ТЭМА 3. ПАЧАТАК ВЯЛІКАЙ АЙЧЫННАЙ ВАЙНЫ
3.1 Мэты Германіі ў вайне супраць Савецкага Саюза. Характар і асаблівасці вайны.
22 чэрвеня ў 3 гадзіны 30 хвілін нямецкая армія ўварвалася на працягу ўсёй мяжы ад Балтыйскага да Чорнага мора на тэрыторыю СССР. Савецкаму паслу ў Берліне В.Дэканозаву і наркому па замежных справах В.Молатаву былі перададзены дакументы, у якіх вайна аб’яўлялася «прэвентыўнай», мэта яе – «пазбавіць сусветную цывілізацыю ад небяспекі бальшавізму». Такім чынам нацыскае кіраўніцтва Германіі спрабавала абгрунтаваць свой напад на СССР.
Непасрэдная падрыхтоўка да нападу на Савецкі Саюз была распачатая адразу пасля захопу еўрапейскіх краін. Галоўным дакументам з’яўлялася дырэктыва №21, вядомая як план «Барабароса», падпісаная А.Гітлерам 18 снежня 1940 г. Гэты стратэгічны план дэталёва распрацоўваўся гітлераўскім ваенным камандаваннем і ўяўляў сабой комплекс ваенных, палітычных і эканамічных мерапрыемстваў.
У ваеннай частцы прадугледжвалася ў ходзе «маланкавай вайны» разграміць узброеныя сілы Савецкага Саюза. Галоўны ўдар вермахт нанасіў на Беларусі, дзе дзейнічала група армій «Цэнтр». Група армій «Поўнач» павінна была ліквідаваць часці Чырвонай Арміі ў Прыбалтыцы і захапіць Ленінград. Група армій «Поўдзень» павінна была акружыць і ліквідаваць савецкія войскі на правым беразе Дняпра каля Кіева. У першыя дні вайны планавалася разграміць галоўныя сілы Чырвонай Арміі. У далейшым, да 15 жніўня трэбы было дасягнуць Масквы, а на поўдні авалодаць Данецкім басейнам і да 1 кастрычніка завяршыць аперацыю супраць СССР. Савецкі Саюз заганяўся ў азіяцкую частку, за лінію Астрахань-Волга-Архангельск і страчваў галоўныя прамысловыя раёны. Уральскія прадпрыемствы разбураліся пад час масіраваных налётаў люфтвафэ.
У палітычным сэнсе вайна супраць СССР – гэта перш за ўсё ідэалагічная вайна. У гэтай вайне сутыкнулася дзве радыкальныя ідэалогіі, якія стаялі на краях палітычнай палітры – камуністычная і нацыская. Камуністычная ідэалогія ўспрымалася нацыстамі як вораг яшчэ з 1920-х – пачатку 1930-х гг., калі менавіта камуністы былі галоўнымі палітычнымі канкурэнтамі нацыянал-сацыялістаў пад час германскіх парламенцкіх выбараў. Камуністычная ідэалогія прапаноўвала свой від будучага грамадства, і прынцыпы яго будаўніцтва карэнным чынам супярэчылі тэорыям, распрацаваным нацыстамі. Менавіта з гэтай нагоды яе носьбіты падлягалі фізічнаму вынішчэнню, а дзяржавы, якія будавалі сваё жыццё на падставе камуністычнай ідэалогіі, павінны былі знікнуць з палітычнай карты свету.
У дадатак да ідэалогіі, была прывязаная тэорыя расавай непаўнавагі славянскага насельніцтва. Менавіта за кошт славянскай тэрыторыі, у выніку так званага «націску на ўсход», Гітлер прапаноўваў пашырыць для трэцяга Рэйху «жыццёвую прастору» германскай нацыі. Нацыстамі ставіліся пад сумленне здольнасці славян ствараць уласныя дзяржавы на падставе таго, што менавіта ў СССР кіруе «савецкі яўрэйска-бальшавісцкі рэжым». З гэтай нагоды вайна адрознівалася ад германа-французскай, германа-нарвежскай накіраванасцю на татальнае знішчэнне ўсіх носьбітаў варожай ідэалогіі, прадстаўнікоў «шкодных нацый», а так сама ўсіх, хто не выкажа пакорнасці заваёўнікам.
У гаспадарчым сэнсе рыхтавалася татальная эксплуатацыя мясцовых рэсурсаў усіх відаў на карысць Германіі, пры гэтым мерапрыемствы насілі характар прамога рабаўніцтва.
З боку СССР вайна насіла справядлівы, вызваленчы характар за будучыню краіны і яе народаў. Менавіта такі характар айчыннай вайны падкрэсліў у сваім выступленні 3 ліпеня 1941 г. па радыё лідар краіны І.Сталін.
Да пачатку вайны Германія цалкам адмабілізавала свае ўзброеныя сілы. У чэрвені 1941 г. у склад германскага вермахта ўваходзіла 214 дывізій, з якіх 152 дывізіі і 2 брыгады былі сканцэнтраваны супраць СССР. Акрамя нямецкіх ваенных злучэнняў каля граніц Савецкага Саюза былі разгорнутыя 29 дывізій і 16 брыгад саюзнікаў Германіі – Фінляндыі, Венгрыі, Італіі і Румыніі. Усе злучэнні адпавядалі штатнаму раскладу ваеннага часу. Да нападу на СССР былі створаны аператыўныя групоўкі з 190 дывізій. Агульная колькасць асабовага складу каля граніц Савецкага Саюза складала 3,5 млн. чалавек.
Савецкі Саюз да чэрвеня 1941 г. меў 303 дывізіі і 22 брыгады, з якіх 166 дывізій і 9 брыгад знаходзіліся ў заходніх ваенных акругах. Агульная штатная колькасць узброеных сіл СССР напярэдадні вайны была каля 5,3 млн. чалавек, з якіх у заходніх ваенных акругах былі дыслацыраваныя 2,9 млн. чалавек.