- •Методыка выкладання літаратуры як навуковая дысцыпліна, яе месца сярод дысцыплін літаратуразнаўчага і педагагічнага цыклаў.
- •Беларуская літаратура як вучэбны прадмет. Адукацыйны стандарт вучэбнага прадмета “Беларуская літаратура”.
- •1. Мэта вывучэння прадмета
- •2. Задачы вывучэння прадмета
- •3. Змест адукацыі па вучэбным прадмеце “беларуская літаратура”
- •4. Патрабаванні да ўзроўню падрыхтоўкі вучняў
- •Этапы станаўлення і развіцця методыкі выкладання беларускай літаратуры.
- •Якуб Колас
- •Іван Іванавіч Замоцін
- •Канцэпцыя літаратурнай адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь: асноўныя палажэнні. Канцэпцыя вучэбнага прадмета “Беларуская літаратура”.
- •1. Уводзіны
- •2. Зыходныя метадалагічныя перадумовы і прынцыпы пабудовы зместу вучэбнага прадмета
- •3. Дыдактычныя асновы, прынцыпы і крытэрыі адбору ў канструяванні зместу літаратурнай адукацыі
- •4. Мэты вучэбнага прадмета
- •5. Агульная характарыстыка і асаблівасці пабудовы зместу літаратурнай адукацыі па ступенях навучання
- •6. Састаў і структура вучэбна-метадычнага комплексу
- •Школьныя праграмы па беларускай літаратуры, асаблівасці іх пабудовы. Агульная характарыстыка.
- •Характарыстыка школьных падручнікаў па беларускай літаратуры. Параўнальны аспект (на прыкладзе 1 – 2 паралеляў).
- •Агульнадыдактычныя прынцыпы выкладання літаратуры. Прынцыпы літаратуразнаўчага аналізу.
- •Прынцыпы літаратуразнаўчага аналізу на ўроках літаратуры
- •Метады і прыёмы выкладання літаратуры. Разнастайныя прынцыпы класіфікацыі метадаў.
- •Тыпы і віды ўрокаў літаратуры, іх класіфікацыя. Адыход ад традыцыйнай структуры ў сучаснай практыцы выкладання (нетрадыцыйныя ўрокі, сучасныя адукацыйныя тэхналогіі).
- •Арганізацыйныя патрабаванні да ўрока
- •Дыдактычныя патрабаванні да ўрока
- •Гігіенічныя патрабаванні да ўрока
- •Метадычныя патрабаванні да ўрока
- •Літаратуразнаўчыя патрабаванні да ўрока
- •Патрабаванні да сучаснага ўрока літаратуры:
- •На кожным уроку павінны быць вытрыманы агульнаадукацыйныя прынцыпы:
- •Класіфікацыя ўрокаў у залежнасці ад падыходаў:
- •1. Найбольшае распаўсюджванне атрымала класіфікацыя, якая адлюстроўвае этапы вывучэння літаратурнага твора (в. Галубкоў):
- •2. Вылучаецца тып урокаў у залежнасці ад роду, жанру твора:
- •3. Тып уроку абумоўліваецца спосабам яго правядзення, формай падачы матэрыялу:
- •Традыцыйная структура ўрока:
- •Нетрадыцыйныя ўрокі па літаратуры
- •Vі клас
- •Этапы работы над праектам
- •Лінія параўнання
- •Вучань як чытач. Асаблівасці ўспрымання школьнікамі мастацкіх твораў на розных узроставых ступенях.
- •Декрет № 15 от 17 июля 2008 г.
- •Падрыхтоўка вучняў да першага знаёмства з мастацкім творам (змест і методыка правядзення ўступных заняткаў). Чытанне мастацкага твора.
- •Вывучэнне чытацкага ўспрымання твора вучнямі.
- •Аналіз мастацкага твора. Прынцыпы аналізу.
- •Шляхі аналізу мастацкага твора ў школе.
- •Заключныя (абагульняючыя) заняткі ў сістэме вывучэння літаратурнага твора.
- •Вывучэнне вуснай народнай творчасці ў школе.
- •Спецыфіка вывучэння лірычных твораў у сярэдніх і старшых класах.
- •Сучасная методыка назапасіла багаты арсенал шляхоў, форм, метадаў і прыёмаў работы па вывучэнні лірычных твораў. Выпрацавана схема парадку працы над лірычным творам.
- •Вывучэнне эпічных твораў: шляхі і прыёмы аналізу.
- •Асаблівасці ўрокаў па вывучэнню драматычных твораў. Улік спецыфікі драматычнага роду і драматычных жанраў.
- •Урокі па вывучэнні аглядавых і манаграфічных тэм у гісторыка-літаратурным курсе старшых класаў, іх асаблівасці і методыка правядзення.
- •Урокі па вывучэнні жыццёвага і творчага шляху пісьменніка, іх спецыфіка ў сярэдніх і старшых класах.
- •Тэорыя літаратуры ў школьным вывучэнні.
- •Агульны стан вуснага маўлення ў школе і сістэма работы па яе развіцці на ўроках літаратуры.
- •Інструкцыя аб парадку фарміравання культуры вуснай і пісьмовай мовы ў агульнаадукацыйных установах Рэспублікі Беларусь
- •Глава 1 агульныя палажэнні
- •Глава 2 патрабаванні да правядзення навучальных і кантрольных работ, якія праводзяцца ў пісьмовай форме
- •Прыкладны аб’ём пісьмовага выказвання па вучэбным прадмеце ”Замежная мова“ вызначаецца згодна з дадаткам 7.
- •Глава 3 прыкладная колькасць і прызначэнне вучнёўскіх сшыткаў
- •Глава 4 парадак афармлення I вядзення сшыткаў, афармлення экзаменацыйных работ
- •(Подпіс) у.В.Пракаповіч глава 5 парадак праверкі навучальных, кантрольных, экзаменацыйных работ і работ над памылкамі
- •Глава 6 патрабаванні да афармлення рэферата
- •Глава 7 патрабаванні да афармлення класнага журнала
- •Кантрольная работа ”… “ Дыктант ”…“
- •Дыктант
- •§ 14, Стар. 24 – 25
- •§ 15, 16, Стар. 34 – 39
- •Паўтарэнне. Правапіс о, а, э. Пр. 116
- •Глава 8 патрабаванні да вядзення і афармлення дзённіка
- •67. У агульнаадукацыйных установах выкарыстоўваюцца дзённікі адзінага ўзору, рэкамендаваныя Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь. Дзённік вучань пачынае весці з трэцяга класа.
- •68. Усе запісы ў дзённіках павінны весціся з захаваннем наступных патрабаванняў:
- •Узоры афармлення надпiсу на вокладцы сшытка
- •Прыкладны аб’ём навучальных пераказаў, сачыненняў, слоўнікавых дыктантаў на і ступені агульнай сярэдняй адукацыі
- •Колькасць кантрольных работ на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі, іх віды і прыкладны аб’ём
- •Колькасць кантрольных работ на II і III ступені агульнай сярэдняй адукацыі, іх віды
- •Прыкладны аб’ём кантрольных работ на II і III ступені агульнай сярэдняй адукацыі
- •Колькасць арфаграм і пунктаграм у тэкстах кантрольных работ па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Руская мова“, ”Родная мова нацыянальнай меншасці“
- •Прыкладны аб’ём пісьмовага выказвання па вучэбным прадмеце ”Замежная мова“
- •Аб’ём навучальнага і экзаменацыйнага рэфератаў, узор іх афармлення
- •Урокі па развіцці пісьмовага маўлення вучняў. Методыка навучання сачыненням у школе.
- •Развіццё маўлення лагічнага тыпу
- •Алгарытм працы над рэфератам
- •Алгарытм напісання даклада
- •Унутрыпрадметныя сувязі
- •Міжпрадметныя сувязі
- •Пазакласная праца па літаратуры – арганічная частка навучальна-выхаваўчага працэсу ў школе.
- •Урокі пазакласнага чытання, іх змест і методыка правядзення.
- •Літаратурнае краязнаўства ў школе як культуралагічная праблема.
- •Факультатыўныя заняткі па літаратуры: мэта, структура, формы навучання.
- •1. Уводныя.
- •2. Паглыбляючыя.
- •3. Развіваючыя курсы.
- •Педагагічная мэтазгоднасць выкарыстання тсн на ўроках літаратуры. Методыка прымянення нагляднасці.
- •Дамашняе заданне па літаратуры. Улік і ацэнка ведаў і ўменняў пры вывучэнні літаратуры.
- •Ацэнка вынікаў вучэбнай дзейнасці вучняў па вучэбным прадмеце “Беларуская літаратура”
- •Ацэнка вуснага і пісьмовага выказвання
- •Ацэнка выразнага чытання на памяць
- •Ацэнка тэхнікі чытання (для V—VIII класаў)*
- •Апісанне характару памылак
- •Планаванне навучальнай працы настаўніка літаратуры. Віды планаў.
- •Этапы планавання ўрока і падрыхтоўкі да яго
- •Памятка ўрок
- •Тэхналагічная карта ўрока
- •Род і жанр літаратурнага твора
- •Асноўныя стадыі развіцця беларускай літаратуры і культуры
- •Асноўныя стадыі развіцця літаратуры і мастацкія сістэмы
- •Адукацыйныя мэты і задачы:
- •Развіццёвыя мэты і задачы:
- •Выхаваўчыя мэты і задачы:
- •Віды вусных і пісьмовых работ па літаратуры:
- •Асноўныя патрабаванні да эсэ
Ацэнка вынікаў вучэбнай дзейнасці вучняў па вучэбным прадмеце “Беларуская літаратура”
Плануемыя вынікі навучання ў прадметна-дзейснай форме вызначаны вучэбнымі праграмамі ў адпаведнасці з патрабаваннямі адукацыйнага стандарта па вучэбным прадмеце “Беларуская літаратура”. Падрыхтоўка вучняў прадугледжвае фарміраванне:
—тэарэтыка-літаратурных і гісторыка-літаратурных ведаў;
— чытацкіх уменняў;
— сістэмы эмацыянальна-каштоўнасных адносін;
— вопыту літаратурна-творчай дзейнасці.
Вынікі вучэбнай дзейнасці вучняў па беларускай літаратуры ацэньваюцца па наступных параметрах:
— змястоўнасць і глыбіня вуснага і пісьмовага выказвання, якія адлюстроўваюць якасць успрымання і разумення мастацкага твора, сфарміраванасць аналітычных і маўленчых уменняў, здольнасць выкарыстоўваць іх на практыцы, самастойнасць ацэнак падзей і характараў у мастацкіх творах, іх аргументаванасць;
— выразнасць чытання на памяць;
— тэхніка чытання незнаёмага тэксту.
Паўрочны кантроль вынікаў вучэбнай дзейнасці вучняў ажыццяўляецца ў вуснай і пісьмовай формах ці ў іх спалучэнні шляхам правядзення індывідуальнага, групавога, франтальнага апытанняў з выкарыстаннем пытанняў і заданняў, змешчаных у падручніках, вучэбных, вучэбна-метадычных дапаможніках, а таксама іншых спосабаў кантролю.
Працуючы над тэкстам мастацкага твора згодна з пытаннямі і заданнямі падручніка, настаўнік выпраўляе сэнсавыя, а таксама маўленчыя і граматычныя памылкі ў адказе вучня. Аналітычныя пытанні падручніка могуць быць прапанаваны для пісьмовага адказу пасля абмеркавання іх на папярэдніх уроках.
Пры ацэньванні вынікаў вучэбнай дзейнасці вучняў улічваюцца іх узроставыя асаблівасці і магчымасці.
Тэматычны кантроль вынікаў вучэбнай дзейнасці вучняў ажыццяўляецца ў вуснай і пісьмовай формах ці ў іх спалучэнні.
Пры ацэнцы вусных адказаў і пісьмовых работ вучняў (разгорнуты адказ на пытанне, пераказ, апавед пра героя і інш.) улічваюцца:
— разуменне ўзаемасувязі падзей, учынкаў, характараў персанажаў і важнейшых сродкаў іх паказу (у адпаведнасці з патрабаваннямі праграмы);
— правільнасць і матываванасць адбору эпізодаў, малюнкаў, дэталяў для вырашэння пастаўленай настаўнікам задачы;
— кампазіцыйная стройнасць і логіка пабудовы адказу;
— моўная пісьменнасць, культура вымаўлення (захаванне арфаэпічных і акцэнталагічных норм; правільнае інтанаванне).
Заахвочваецца самастойнасць думкі вучняў, аргументаванасць і пераканаўчасць довадаў, арыгінальнасць падыходаў да вырашэння задачы, эмацыянальнасць адказу, выразнасць і вобразнасць мовы.
Ацэнкай вусных адказаў і пісьмовых работ па літаратуры неабходна заахвочваць глыбокае, індывідуальна-асобаснае ўспрыманне літаратуры як мастацтва слова.
Ацэнка вуснага і пісьмовага выказвання
|
Адзнака ў балах |
Паказчыкі ацэнкі вынікаў вучэбнай дзейнасці |
|
1 |
Тэкст літаратурнага твора прачытаны часткова. Вучань мае вельмі прыблізнае ўяўленне пра яго змест. Пастаўленыя пытанні не асэнсоўваюцца. Відавочная абмежаванасць слоўнікавага запасу, неразвітасць мовы, наяўнасць шматлікіх граматычных, лексічных, арфаэпічных памылак (больш за 8). |
|
2 |
Тэкст прачытаны фрагментарна, спасцігнуты на элементарным узроўні. Навыкі пераказу тэксту адсутнічаюць. Мова неразвітая, са шматлікімі маўленчымі памылкамі (7—8). |
|
3 |
Твор прачытаны, эмацыянальна ўспрыняты, але ўзнаўленне зместу неўсвядомленае, фрагментарнае: вучань не бачыць сувязі паміж эпізодам і характарам героя, не разумее агульнага пафасу твора. Мова невыразная, з вялікай колькасцю маўленчых памылак (6—7). |
|
4 |
Літаратурны твор эмацыянальна перажываецца, эмацыянальна ацэньваецца на ўзроўні "падабаецца – не падабаецца". Вучэбны матэрыял узнаўляецца неўсвядомлена. Мова аднастайная, са значнай колькасцю памылак (5—6). |
|
5 |
Твор эмацыянальна перажываецца і асэнсоўваецца са спробай ацаніць характары і сітуацыі па маральных крытэрыях. Цікавасць да маральнага аспекту ўчынкаў і паводзін герояў. Спроба спасцігнуць вобразны лад твора, аўтарскія адносіны да герояў і падзей пры адсутнасці аналітычных уменняў. Змест твора пераказваецца ўсвядомлена. Мова невыразная, з памылкамі (4—5). |
|
6 |
Дастаткова поўнае разуменне і асэнсаванне літаратурнага твора на фоне эмацыянальнага перажывання сітуацыі са спробай абгрунтаванай ацэнкі падзей і характараў па маральных крытэрыях. Сустракаюцца 3—4 маўленчыя памылкі. |
|
7 |
Валоданне тэкстам, эмацыянальна-маральныя ацэнкі характараў і сітуацый з улікам кампазіцыйнай будовы твора (роля пейзажу, партрэта, моўнай характарыстыкі і інш.). Дапускаюцца 2—3 маўленчыя памылкі. |
|
8 |
Разуменне праблематыкі літаратурнага твора. Свабоднае валоданне тэкстам, ужыванне цытат з яго для падмацавання сваіх меркаванняў. Самастойнасць ацэнкі стандартных сітуацый па маральных крытэрыях з улікам кампазіцыйнай будовы твора (асэнсаванне ідэйна-кампазіцыйнай ролі эпізоду). Дапускаюцца 1—2 маўленчыя памылкі. |
|
9 |
Уменне аналізаваць характар літаратурнага героя ў святле пастаўленай аўтарам праблемы, з улікам жанравай і стылёвай спецыфікі мастацкага твора. Самастойнасць у ацэнцы нестандартных сітуацый, характараў, абгрунтаванасць меркаванняў. Дапускаюцца 1—2 маўленчыя памылкі, якія выпраўляюцца самім вучнем. |
|
10 |
Уменне аналізаваць літаратурны твор, выяўляць яго праблематыку, ідэйны сэнс; уменне праводзіць літаратурныя аналогіі і супастаўленні. Уменне бачыць сувязь паміж характарамі ў вобразнай сістэме твора, паміж сістэмай вобразаў і кампазіцыйнай пабудовай твора з мэтай высвятлення аўтарскай канцэпцыі жыцця і асобы. Адсутнасць маўленчых памылак. Творчы падыход пры выкананні задання. |