- •Методыка выкладання літаратуры як навуковая дысцыпліна, яе месца сярод дысцыплін літаратуразнаўчага і педагагічнага цыклаў.
- •Беларуская літаратура як вучэбны прадмет. Адукацыйны стандарт вучэбнага прадмета “Беларуская літаратура”.
- •1. Мэта вывучэння прадмета
- •2. Задачы вывучэння прадмета
- •3. Змест адукацыі па вучэбным прадмеце “беларуская літаратура”
- •4. Патрабаванні да ўзроўню падрыхтоўкі вучняў
- •Этапы станаўлення і развіцця методыкі выкладання беларускай літаратуры.
- •Якуб Колас
- •Іван Іванавіч Замоцін
- •Канцэпцыя літаратурнай адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь: асноўныя палажэнні. Канцэпцыя вучэбнага прадмета “Беларуская літаратура”.
- •1. Уводзіны
- •2. Зыходныя метадалагічныя перадумовы і прынцыпы пабудовы зместу вучэбнага прадмета
- •3. Дыдактычныя асновы, прынцыпы і крытэрыі адбору ў канструяванні зместу літаратурнай адукацыі
- •4. Мэты вучэбнага прадмета
- •5. Агульная характарыстыка і асаблівасці пабудовы зместу літаратурнай адукацыі па ступенях навучання
- •6. Састаў і структура вучэбна-метадычнага комплексу
- •Школьныя праграмы па беларускай літаратуры, асаблівасці іх пабудовы. Агульная характарыстыка.
- •Характарыстыка школьных падручнікаў па беларускай літаратуры. Параўнальны аспект (на прыкладзе 1 – 2 паралеляў).
- •Агульнадыдактычныя прынцыпы выкладання літаратуры. Прынцыпы літаратуразнаўчага аналізу.
- •Прынцыпы літаратуразнаўчага аналізу на ўроках літаратуры
- •Метады і прыёмы выкладання літаратуры. Разнастайныя прынцыпы класіфікацыі метадаў.
- •Тыпы і віды ўрокаў літаратуры, іх класіфікацыя. Адыход ад традыцыйнай структуры ў сучаснай практыцы выкладання (нетрадыцыйныя ўрокі, сучасныя адукацыйныя тэхналогіі).
- •Арганізацыйныя патрабаванні да ўрока
- •Дыдактычныя патрабаванні да ўрока
- •Гігіенічныя патрабаванні да ўрока
- •Метадычныя патрабаванні да ўрока
- •Літаратуразнаўчыя патрабаванні да ўрока
- •Патрабаванні да сучаснага ўрока літаратуры:
- •На кожным уроку павінны быць вытрыманы агульнаадукацыйныя прынцыпы:
- •Класіфікацыя ўрокаў у залежнасці ад падыходаў:
- •1. Найбольшае распаўсюджванне атрымала класіфікацыя, якая адлюстроўвае этапы вывучэння літаратурнага твора (в. Галубкоў):
- •2. Вылучаецца тып урокаў у залежнасці ад роду, жанру твора:
- •3. Тып уроку абумоўліваецца спосабам яго правядзення, формай падачы матэрыялу:
- •Традыцыйная структура ўрока:
- •Нетрадыцыйныя ўрокі па літаратуры
- •Vі клас
- •Этапы работы над праектам
- •Лінія параўнання
- •Вучань як чытач. Асаблівасці ўспрымання школьнікамі мастацкіх твораў на розных узроставых ступенях.
- •Декрет № 15 от 17 июля 2008 г.
- •Падрыхтоўка вучняў да першага знаёмства з мастацкім творам (змест і методыка правядзення ўступных заняткаў). Чытанне мастацкага твора.
- •Вывучэнне чытацкага ўспрымання твора вучнямі.
- •Аналіз мастацкага твора. Прынцыпы аналізу.
- •Шляхі аналізу мастацкага твора ў школе.
- •Заключныя (абагульняючыя) заняткі ў сістэме вывучэння літаратурнага твора.
- •Вывучэнне вуснай народнай творчасці ў школе.
- •Спецыфіка вывучэння лірычных твораў у сярэдніх і старшых класах.
- •Сучасная методыка назапасіла багаты арсенал шляхоў, форм, метадаў і прыёмаў работы па вывучэнні лірычных твораў. Выпрацавана схема парадку працы над лірычным творам.
- •Вывучэнне эпічных твораў: шляхі і прыёмы аналізу.
- •Асаблівасці ўрокаў па вывучэнню драматычных твораў. Улік спецыфікі драматычнага роду і драматычных жанраў.
- •Урокі па вывучэнні аглядавых і манаграфічных тэм у гісторыка-літаратурным курсе старшых класаў, іх асаблівасці і методыка правядзення.
- •Урокі па вывучэнні жыццёвага і творчага шляху пісьменніка, іх спецыфіка ў сярэдніх і старшых класах.
- •Тэорыя літаратуры ў школьным вывучэнні.
- •Агульны стан вуснага маўлення ў школе і сістэма работы па яе развіцці на ўроках літаратуры.
- •Інструкцыя аб парадку фарміравання культуры вуснай і пісьмовай мовы ў агульнаадукацыйных установах Рэспублікі Беларусь
- •Глава 1 агульныя палажэнні
- •Глава 2 патрабаванні да правядзення навучальных і кантрольных работ, якія праводзяцца ў пісьмовай форме
- •Прыкладны аб’ём пісьмовага выказвання па вучэбным прадмеце ”Замежная мова“ вызначаецца згодна з дадаткам 7.
- •Глава 3 прыкладная колькасць і прызначэнне вучнёўскіх сшыткаў
- •Глава 4 парадак афармлення I вядзення сшыткаў, афармлення экзаменацыйных работ
- •(Подпіс) у.В.Пракаповіч глава 5 парадак праверкі навучальных, кантрольных, экзаменацыйных работ і работ над памылкамі
- •Глава 6 патрабаванні да афармлення рэферата
- •Глава 7 патрабаванні да афармлення класнага журнала
- •Кантрольная работа ”… “ Дыктант ”…“
- •Дыктант
- •§ 14, Стар. 24 – 25
- •§ 15, 16, Стар. 34 – 39
- •Паўтарэнне. Правапіс о, а, э. Пр. 116
- •Глава 8 патрабаванні да вядзення і афармлення дзённіка
- •67. У агульнаадукацыйных установах выкарыстоўваюцца дзённікі адзінага ўзору, рэкамендаваныя Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь. Дзённік вучань пачынае весці з трэцяга класа.
- •68. Усе запісы ў дзённіках павінны весціся з захаваннем наступных патрабаванняў:
- •Узоры афармлення надпiсу на вокладцы сшытка
- •Прыкладны аб’ём навучальных пераказаў, сачыненняў, слоўнікавых дыктантаў на і ступені агульнай сярэдняй адукацыі
- •Колькасць кантрольных работ на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі, іх віды і прыкладны аб’ём
- •Колькасць кантрольных работ на II і III ступені агульнай сярэдняй адукацыі, іх віды
- •Прыкладны аб’ём кантрольных работ на II і III ступені агульнай сярэдняй адукацыі
- •Колькасць арфаграм і пунктаграм у тэкстах кантрольных работ па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Руская мова“, ”Родная мова нацыянальнай меншасці“
- •Прыкладны аб’ём пісьмовага выказвання па вучэбным прадмеце ”Замежная мова“
- •Аб’ём навучальнага і экзаменацыйнага рэфератаў, узор іх афармлення
- •Урокі па развіцці пісьмовага маўлення вучняў. Методыка навучання сачыненням у школе.
- •Развіццё маўлення лагічнага тыпу
- •Алгарытм працы над рэфератам
- •Алгарытм напісання даклада
- •Унутрыпрадметныя сувязі
- •Міжпрадметныя сувязі
- •Пазакласная праца па літаратуры – арганічная частка навучальна-выхаваўчага працэсу ў школе.
- •Урокі пазакласнага чытання, іх змест і методыка правядзення.
- •Літаратурнае краязнаўства ў школе як культуралагічная праблема.
- •Факультатыўныя заняткі па літаратуры: мэта, структура, формы навучання.
- •1. Уводныя.
- •2. Паглыбляючыя.
- •3. Развіваючыя курсы.
- •Педагагічная мэтазгоднасць выкарыстання тсн на ўроках літаратуры. Методыка прымянення нагляднасці.
- •Дамашняе заданне па літаратуры. Улік і ацэнка ведаў і ўменняў пры вывучэнні літаратуры.
- •Ацэнка вынікаў вучэбнай дзейнасці вучняў па вучэбным прадмеце “Беларуская літаратура”
- •Ацэнка вуснага і пісьмовага выказвання
- •Ацэнка выразнага чытання на памяць
- •Ацэнка тэхнікі чытання (для V—VIII класаў)*
- •Апісанне характару памылак
- •Планаванне навучальнай працы настаўніка літаратуры. Віды планаў.
- •Этапы планавання ўрока і падрыхтоўкі да яго
- •Памятка ўрок
- •Тэхналагічная карта ўрока
- •Род і жанр літаратурнага твора
- •Асноўныя стадыі развіцця беларускай літаратуры і культуры
- •Асноўныя стадыі развіцця літаратуры і мастацкія сістэмы
- •Адукацыйныя мэты і задачы:
- •Развіццёвыя мэты і задачы:
- •Выхаваўчыя мэты і задачы:
- •Віды вусных і пісьмовых работ па літаратуры:
- •Асноўныя патрабаванні да эсэ
Алгарытм напісання даклада
1. Выбар тэмы, вызначэнне мэты, задач, аб’екта і прадмета даследавання.
2. Падбор і вывучэнне асноўных крыніц па тэме (як і пры напісанні рэферата, рэкамендуецца выкарыстаць не менш за 10 — 12 крыніц).
3. Складанне бібліяграфіі.
4. Апрацоўка і сістэматызацыя матэрыялу. Падрыхтоўка высноў і абагульненняў.
5. Распрацоўка плана даклада.
6. Напісанне ўступа, асноўнай часткі, заключэння.
7. Рэдагаванне.
8. Публічнае выступленне з вынікамі даследавання.
Звычайна даклады ацэньваюцца па наступных асноўных крытэрыях:
— актуальнасць тэмы і зместу, тэарэтычны ўзровень, глыбіня і паўната аналізу фактараў, з’яў, праблем, якія адносяцца да тэмы;
— навуковая абгрунтаванасць і ступень рэалізацыі пастаўленай мэты даследавання;
— завершанасць і поўнасць рашэння ўсіх задач, пастаўленых аўтарам у працы;
— арыгінальнасць падыходаў да вырашэння задач;
— уменне карыстацца спецыяльнай літаратурай, інфармацыйная насычанасць;
— навуковасць выкладу матэрыялу, здольнасць да самастойнай навукова-даследчай працы;
— глыбіня тэарэтычнага аналізу, уменне разабрацца ў асноўных праблемах вылучанай тэмы;
— кампазіцыйная стройнасць і логіка пабудовы даклада;
— пісьменнасць; выразнасць і вобразнасць мовы;
— пераканаўчасць, аргументаванасць, практычная значнасць і тэарэтычная абгрунтаванасць высноў, зробленых у дакладзе;
— сфарміраванасць аналітычных і маўленчых уменняў;
— якасць афармлення работы.
Унутрыпрадметныя сувязі
Асэнсаванасць і трываласць ведаў вучняў залежыць ад узаемасувязі састаўных элементаў курса беларускай літаратуры. У.с. дапамагаюць развіваць асацыятыўнае мысленне, супастаўляць творы па розных аспектах, бачыць у іх падобнае і адрознае, спрыяюць развіццю творчых здольнасцей, камунікатыўнай культуры, дапамагаюць больш трывала і асэнсавана засвойваць веды, аптымізуюць вучэбны працэс. У.с. – арганічныя сувязі трох элементаў літаратуры: мастацкія творы, асновы літаратуразнаўства (тэорыя літаратуры), гісторыя літаратуры.
-
Творчасць класікаў нацыянальнай літаратуры (асобныя іх творы) неаднаразова вывучаецца з 5 па заключны клас (Колас, Купала, Багдановіч, Гарэцкі і інш.). У кожным наступным класе неабходна абапірацца на раней вывучанае, паглыбляць інтэлектуальнае і эмацыянальнае асэнсаванне раней засвоенага.
-
Супастаўленне твораў нацыянальнай літаратуры па вобразах герояў, тэматыцы, праблематыцы, родах і жанрах (вобраз музыкі ў творах Купалы, Коласа, Багдановіча; Тэма калектывізацыі ў творах Зарэцкага, Мележа і Быкава; праблема бацькоў і дзяцей у творах Купалы, Быкава, Шамякіна, Дударава, Карамазава і інш.).
-
Біяграфіі класікаў (Жыццёвы і творчы шлях, Жыццёвы і творчы шлях (з абагульненнем раней вывучанага).
-
Увядзенне пачатковых паняццяў па тэорыі літаратуры і іх паглыбленне на наступных этапах літаратурнай адукацыі (сродкі мастацкай выразнасці, вершаскладанне, мастацкія напрамкі і г.д.).
Міжпрадметныя сувязі
У працэсе вывучэння беларускай літаратуры выкарыстоўваюцца веды па іншых прадметах. М.с. адыгрываюць значную ролю ў сістэматызацыі, паглыбленні і замацаванні ведаў, фармаванні ў навучэнцаў навуковага светаразумення, асноў гуманістычнага светапогляду, спрыяючы таксама пашырэнню далягляду навучэнцаў і развіццю ў іх устойлівых пазнавальных інтарэсаў. “Міжпрадметныя сувязі – неабходная ўмова для фарміравання цэласнай, дакладнай сістэмы ведаў” (Я.А. Коменскі). М.с. таксама разглядаюцца як спосаб рацыяналізацыі працэсу навучання, эканоміі сіл і часу настаўнікаў і школьнікаў, спосабам больш трывалага засваення ведаў пра прадметах. Асноўная задача ўсталявання м.с. – уздым на якасна новы ўзровень ведаў, уменняў і навыкаў вучняў.
Аспекты м.с.:
1) агульнапедагагічны – м.с. як умова і сродак комплекснага падыходу да навучання і выхавання;
2) уласнаметадычны – м.с. як умова і сродак інтэнсіфікацыі навучання школьнікаў канкрэтнаму вучэбнаму прадмету.
Тыпы м.с.:
1) змястоўныя (змястоўна-інфармацыйныя) – сувязі па фактах, паняццях, ідэях, законах, якія складаюць змест роднасных прадметаў (тэорыя літаратуры, этапы развіцця мастацтва);
2) аперацыйныя – сувязі па фарміруемых навыках, уменнях, мысленчых аперацыях (на аснове агульных спосабаў пазнавальнай дзейнасці вучняў). Усталяванне агульных патрабаванняў да прыёмаў і форм работы вучняў праз мэтанакіраванае фарміраванне гнастычных уменняў (пазнаваўчай, мысленчай, творчай дзейнасці), камунікатыўных уменняў (маўленчая дзейнасць – патрабаванні да вуснага адказу) і г.д.;
3) метадычныя – м.с. на аснове агульных метадаў навучання і выхавання;
4) арганізацыйныя (агульнасць арганізацыйных форм навучання) – сувязі па характары ўзаемадзеяння настаўніка і вучняў у выбары аптымальных форм навучання.
У дыдактыцы адрозніваюцца сінхронныя і асінхронныя сувязі. Сінхронныя прадугледжваюць выкарыстанне адначасова вывучаюцца фактаў, з’яў, якія вывучаюцца ў курсах роднасных дысцыплін.
Але значна часцей у школьнай практыцы прыходзіцца мець справу з асінхроннымі м.с. Яны могуць быць перспектыўнымі, калі настаўнік, рыхтуючыся да вывучэння літаратурнай тэмы, уяўляе яе далейшае развіццё ў іншых вучэбных прадметах. Калі настаўнік абапіраецца на тое, што вядома навучэнцам з іншых прадметаў, ён звяртаецца да рэтраспектыўных сувязяў. Так, напрыклад, пры вывучэнні беларускай літаратуры выкарыстоўваюцца літаратуразнаўчыя веды, атрыманыя ў курсе рускай літаратуры.
У працэсе вывучэння беларускай літаратуры ў нацыянальнай школе настаўнік выкарыстае першым чынам веды і ўменні навучэнцаў па іншых гуманітарных прадметах: рускай літаратуры, беларускай, рускай і замежнаму мовам, гісторыі і іншым дысцыплінам а таксама па дысцыплінам эстэтычнага цыклу: музыка, выяўленчае мастацтва.
Ажыццяўленне сувязяў з рускай літаратурай прадугледжвае зварот да кантактных сувязяў (сяброўства пісьменнікаў, выяўленне “мясцовых” матываў у творчасці пісьменніка, успрыманне спадчыны беларускіх класікаў у нацыянальным асяроддзі, гісторыя перакладу іх твораў на рускую мову, водгукі дзеячаў рускай культуры аб творчасці беларускіх пісьменнікаў). Іншым аспектам сувязяў з рускай літаратурай з’яўляецца выяўленне тыпалагічна агульных тэм, ідэй, матываў. У рускай літаратуры трэба знайсці падобныя зразумелыя навучэнцам з’явы, якія ў сілу асацыятыўных законаў стануць апорнымі кропкамі для шырэйшага погляду на беларускую літаратуру. Тыпалагічныя супастаўленні патрабуюць ад настаўніка беларускай літаратуры больш сур’ёзнай падрыхтоўкі, перспектыўнага бачання, умення і жадання ўзгадняць сваю працу з выкладчыкам рускай літаратуры. Падобнае выкарыстанне м.с. дазваляе, не павялічваючы колькасці ўрокаў, не абцяжарваючы навучэнцаў дадатковай інфармацыяй, падвесці іх да глыбейшага разумення заканамернасцяў у развіцці мастацтва і грамадства, замацаваць тэарэтычныя паняцці і даць магчымасць адчуць непаўторнасць індывідуальнасці кожнага пісьменніка, нацыянальнай своеасаблівасці і арыгінальнасці кожнай літаратуры.
Арганічная і сувязь вывучэння беларускай мовы з вывучэннем беларускай літаратуры. Мастацкія тэксты дапамагаюць навучэнцам засвоіць стылістычнае багацце беларускай мовы, знаёмяць з кантэкстуальным ужываннем слоў. У школе сувязь беларускай мовы і беларускай літаратуры набывае адмысловае значэнне, бо беларуская літаратура можа з’яўляцца тут не толькі аб’ектам вывучэння, але і сродкам навучання беларускай мове. Ажыццяўленне сувязяў паміж беларускай мовай і літаратурай значна палягчаецца тым, што абодва прадмета вядуцца адным настаўнікам. Гэтая акалічнасць дазваляе суадносіць не толькі веды, але і навыкі, уменні навучэнцаў, а таксама каардынаваць метадычныя прыёмы. Такім чынам, можна вылучыць наступныя віды м.с. паміж урокамі беларускай літаратуры і мовы: 1) фарміраванне і замацаванне ведаў і ўменняў школьнікаў па функцыянальнай стылістыцы, неабходных для правільнай арганізацыі іх маўленчай дзейнасці ў розных жанрах вусных і пісьмовых выказваннях; 2) навучанне школьнікаў агульным для дадзеных прадметаў відам вуснай і пісьмовай маўленчай дзейнасці; 3) фарміраванне паняццяў аб вобразна-выяўленчых родках і іх ідэйна-мастацкіх функцыях у канкрэтным творы; 4) на ўроках беларускай мовы адбываецца папярэдняе знаёмства з выкарыстанай на ўроках літаратуры лексікай, з яе катэгарыяльнай характарыстыкай, стылістычнай дыферэнцыяцыяй, з рознымі значэннямі слоў, настаўнік павінен навучыцца актывізаваць і замацоўваць граматычны матэрыял у злучэнні з новай лексікай; 5) на ўроках мовы літаратурныя тэксты могуць быць скарыстаныя ў якасці матэрыялу для назіранняў над моўнымі з’явамі, замацаванні граматычных правілаў; 6) урокі мовы дапамагаюць авалодаць некаторымі навыкамі, выпрацаваным на ўроках літаратуры (навучанне выразнаму чытанню немагчыма без асэнсавання сінтаксічнай структуры сказа), адказы на пытанні, складанне плану, пераказванне зместу і аналіз мастацкага твора адначасова замацоўваюць і вызначаныя веды па граматыцы.
Кожны мастацкі твор выяўляе асаблівасці той гістарычнай эпохі, у якую ён быў створаны, ці пра якую распавядае. Мастацкія тэксты – своеасаблівая крыніца інфармацыі аб гістарычным мінулым беларускага народа, пісьменнік з’яўляецца сведкам той эпохі, у якую ён жыў. Без вызначанага запасу ведаў па гісторыі нельга правільна ацаніць і вытлумачыць творчасць пісьменніка на ўроках беларускай літаратуры. Гісторык можа прапанаваць навучэнцам прачытаць кнігі беларускіх пісьменнікаў на гістарычныя тэмы. Рэалізацыя сувязі паміж урокамі літаратуры і гісторыі пакажа навучэнцам, што перадавыя, гістарычна абумоўленыя ідэі не ведаюць нацыянальных меж. М.с.: 1) характарыстыка эпохі, у якую пісаўся твор (Шамякін, Быкаў, Гарэцкі, Колас і г.д., літаратура ў старшых класах); 2) характарыстыка эпохі, адлюстраванай у творы (“Слова пра паход Ігаравы”, “Пахвала Вітаўту” і інш.). М.с. паміж літаратурай і прадметамі грамадазнаўчага цыклу абмяжоўваюцца галоўным чынам самымі агульнымі тэматычнымі збліжэннямі: эпоха ці падзея, адлюстраваная ў творчасці пісьменніка ці ў канкрэтным творы, – і яе характарыстыка ў курсе гісторыі ці грамадазнаўства, прычым характарыстыка звычайна на ўзроўні сацыяльна-эканамічнай фармацыі (эпохі феадалізму, капіталізму, сацыялізму і г.д.), барацьбы класаў, сацыяльна-эканамічнага становішча народа.
Апора на веды па геаграфіі дазволіць навучэнцам лягчэй прадставіць ландшафты, апісаныя ў творах. Разлічваючы на навыкі, атрыманыя на ўроках геаграфіі, настаўнік можа даручыць старшакласнікам стварыць літаратурныя карты і т. п. Прачытаныя на ўроках беларускай літаратуры творы аб прыродзе, жывёлах пашыраюць веды вучняў і могуць быць выкарыстаны на ўроках геаграфіі.
М.с. з урокамі выяўленчага мастацтва і музыкі. Настаўнік музыкі дапаможа настаўніку падабраць песні для завучвання, вывучыць з дзецьмі іх мелодыю, падабраць рамансы і песні на словы паэтаў, творы якіх вывучаюцца ў курсе беларускай літаратуры, музычна аформіць літаратурныя вечары і іншыя пазакласныя мерапрыемствы. Урокі музыкі спрыяюць мімавольнаму запамінанню беларускай лексікі, актывізуюць яе, развіваюць пачуццё мовы, выпрацоўваюць правільную інтанацыю, замацоўваюць арфаэпічныя навыкі. Настаўнік павінен памятаць, што заняткі музыкай абвастраюць не толькі музычная чутка, але і чутка наогул, без чаго неймаверна добрае засваенне мовы. Урок музыкі дае магчымасць павялічыць час актыўнага маўлення для ўсіх навучэнцаў (ж у працу ўключаюцца нават навучэнцы з недастатковым веданнем беларускай мовы), павышае цікавасць да вывучэння беларускай мовы, развівае эстэтычнае пачуццё. Развучванне песень на беларускай мове мае і пазнавальнае значэнне: школьнікі атрымоўваюць інфармацыю аб аўтарах песень, пашыраюць веды па беларускай вакальнай культуры, папаўняюць круг фонавых звестак, патрэбных для ўспрымання беларускай літаратуры. Урокі літаратуры часам суправаджаюцца праслухоўваннем музычных твораў, якія выклікаюць у школьнікаў вызначаныя асацыяцыі, павышаюць эмацыйны настрой і палягчаюць засваенне тэкстаў.
На ўроках беларускай літаратуры можна абапірацца і на навыкі, набытыя навучэнцамі на ўроках выяўленчага мастацтва. Настаўнік выяўленчага мастацтва можа падказаць настаўніку, хто з навучэнцаў здольны зрабіць ілюстрацыі да які вывучаецца твора, яго кансультацыі дапамогуць падабраць тэматычна блізкія жанравыя карціны, партрэты пісьменнікаў, ілюстрацыі да твораў і правільна іх пракаментаваць.
Выкарыстанне твораў мастацтва пры навучанні літаратуры нельга абмяжоўваць рамкамі выканання дыдактычнага прынцыпу нагляднасці, што вядзе да разгляду іх як звычайнага нагляднага дапаможніка, ілюстратара зместу, вобразаў твора. Творы мастацтва пажадана разглядаць, па-першае, як самастойныя аб’екты вывучэння, па-другое, як сродкі выхавання асобы і фарміравання мастацкай культуры вучня, па-трэцяе, помніць, што яны маюць свой уласны змест, сваю адметную “мову”. Выяўленчае мастацтва ў дадзеным выпадку будзе выконваць не толькі і нават не столькі дапаможныя дыдактычныя задачы, колькі дэманстраваць сваю адметную ідэйна-эстэтычную каштоўнасць, стане не сузалежнай, а досыць самастойнай крыніцай ведаў і пачуццяў у той жа ступені, як і літаратурны твор. Неабходнасць звароту да твораў жывапісу, графікі, скульптуры і музыкі пры вывучэнні літаратуры абумоўлена: па-першае, відавочнай наяўнасцю міжпрадметных сувязяў; па-другое, задачамі павышэння культуры мастацкага мыслення, выпрацоўкі навыкаў творчай працы вучняў; па-трэцяе, вялікай сілай уздзеяння мастацтва на асобу, яго выключнай роляй у ідэйным і маральна-эстэтычным выхаванні; па-чацвёртае, неабходнасцю удасканальвання візуальнага мыслення школьнікаў, іх уменняў і здольнасцяў бачыць і адчуваць свет ва ўсёй разнастайнасці фарбаў, колераў, форм, ліній і гукаў і ўспрымаць яго не толькі розумам, але і сэрцам. Твор мастацтва можа ўзмацніць ідэйна-эстэтычнае ўздзеянне ўрока на свядомасць вучняў, стаць дадатковай крыніцай папаўнення іх ведаў і выхавання пачуццяў, дадатковым каналам інфармацыі. Выкарыстанне твораў мастацтва ў такім выпадку спрыяе павышэнню навучальна-выхаваўчай эфектыўнасці урока, папаўненню ведаў вучняў, развіццю іх інтэлекту і мастацкіх здольнасцей.
Сістэматычнае выкарыстанне твораў мастацтва дапамагае вучням больш глыбока адчуць істотныя асаблівасці літаратуры як віду мастацтва, агульнае, што набліжае яе да жывапісу, музыкі, скульптуры, архітэктуры і інш., і што прынцыпова іх адрознівае, зразумець спецыфіку самой літаратуры. Выкарыстанне жывапісу, графікі, скульптуры і музыкі пры вывучэнні літаратуры дае магчымасць настаўніку раскрыць агульныя заканамернасці, уласцівыя літаратуры і іншым відам мастацтва. Вучні пачынаюць разумець, што на адпаведных этапах грамадскага развіцця ўвагу многіх пісьменнікаў і мастакоў прыцягвалі адны і тыя ж з’явы жыцця.