Оқудағы балалардың үйлеріне жазған хаттарынан

Е

С

І

М

Д

І

К

Т

І

Ң

Т

Ү

Р

Л

Е

Р

І

Атам және әже, сіздерге ықыласты сәлемдерімді жолдап қаламын. Өзім сіздердің оң бастамаларыңыздың арқасында сау-саламат бармын. Өткен почтадан жіберген сәлем хатыңызды, азын-аулақ ақшасымен жолығып алдым. Алда разы болсын, мендей нашар балаңызды естен шығармай тұрғаныңызға, ықыласыммен құдайтағаладан тілеймін: сіздердің еңбек қамқоршылығыңызды бізге де қызметімізбен өтеуге жазғай еді деп. Оқыған оқуымыз турасында бұл күнде ұстаздарымыз сонша разы. Жаңада ең жақсы оқыған балалардың есебіне қосып, кенегесіне жазып қойды. Ата, сіз әрқашан ақыл айтушы едіңіз: «балам, алаң болмай ұстаздарыңның айтқанын орнына келтіріп, берген сабақтарын толық үйреніп, білуге тырыс» деп, мен ол сөздеріңізді ұмытқаным жоқ...

(Ы.Алтынсарин)

Ескерту: Әр тапсырма үшін 30 балл. Тапсырма саны -10

11-тапсырма. Берілген мәліметтермен танысып, есте сақтаңыздар.

Есімдіктің түрлері

1 Е С І М Д І К Т І Ң Т Ү Р Л Е Р І . Жіктеу есімдігі (кім? не?) мен, сен, сіз, ол, біз, сендер,сіздер, олар; Жақ жекеше түрі көпше түрі І мен біз, біздер ІІ сен (анайы) сендер (анайы) сіз (сыпайы) сіздер (сыпайы) ІІІ ол олар Мысалы: Ол –қазір топ бастығы .

2. Сілтеу есімдігі (қай?) бұл, сол, осы, осынау, сонау, анау, ана, мына, мынау, әне, міне (анықтауыш) (қай?) Мысалы:Бұл-жазушының байқағыштығын көрсетеді.

3. Сұрау есімдігі кім? не? қай? қандай? қанша? неше? нешеу? нешінші? қайда? қайдан? қалай? қашан? қайдағы? қашанғы? к кімдер? Зат есім + с кімге? т кімі ? ж кім?

4. Өздік есімдігі (өз) к өз + с т ж Мысалы: өз-ің, өз-дер-і, өз-ің-сің;

5. Жалпылау есімдігі бәрі, барлық, бар, барша, бүкіл, күллі, бүтін, түгел, тегіс; Мысалы: Сіздің бар шығармаңыз осы үйден табылады.

6. Болымсыздық есімдігі ештеңе, ештеме, ешкім, ешбір, ешқашан, ешқайдан, ешқайсысы, дәнеңе; Мысалы: Ешбір театрдан кем емес.

7. Белгісіздік есімдігі біреу, кейбіреу, бірдеме, әркім, әлдекім, әлдене, кімде-кім, қайсыбір, кейбір, әрбір, әлдеқашан, әрқашан; Мысалы:Жоғарыдан біреу түсіп келе жатыр.

Блиц-тест

1. «Туған жердің қадірін, шетте жүрсең білерсің» мақалының мәні

а) елді сағынасың

б) елден алыста болсаң, оны сағынасың

с)туған елді сағынбайсың

д) туған елді еске аласың е) дұрыс жауап жоқ

2. Күрделі сан есімді табыңыз

а) бір б) жиырма үш

с) кешке дейін д) ақ жүзді е) екі

3. Отан – оттан да ыстық. Асты сызылған тіркестің мағынасы

а)жақын б) алыс

с) суық д) қажет е)қажет емес

4. «Туған жердің жуасы тәтті» мақалының мағынасы

а) туған жердің әр заты қажет емес

б) туған жерге бару

с) туған жердің әрбір заты саған жақын, ыстық

д) туған жерді сағыну

е) туған жерді еске алу

5. Күрделі зат есімді табыңыз

а) күн ілгері

б) Астана қаласы

с) он сегіз

д) қыпша бел

е) қызыл ала

6. Отбасының тірегі кім?

а) ұл б) қыз

с) ана д) әке е) немере

Әдебиеттер:

1.Ерназарова З.Ш. Қазақ тілі. Алматы. 2005.

2.Исаев С. Қазақ тілі , А, 1993.

3.Бектұрова А.Ш. Қазақ тілі(Ана тілі деңгейінде үйрету құралы), А. «Әділет», 1998, (288б).

4.Қазақ тілі пәні бойынша сабақтардың әдістемелік әзірлемесі Ақтөбе, 2003.

5.Ақтанов К., Айғабылов А. Қазақ тілі А., 1989.

22-24 сабақ: Мамандық әлемінде. Етістік, дара және күрделі, негізгі етістік, көмекші, болымсыз, тұйық етістік

Сабақ мақсаты: Қазақ тіліндегі етістік түрлерімен таныстыру, қайталау және меңгерту. Студенттердің мамандықтарына қатысты сөздік қорларын молайту. Мамандықтарына қатысты терминдердің аудармаларын меңгерту.

Материалдар мен құралдар: қанатты сөздер жинағы, әдебиеттер, тілдік тақырыпқа арналған сызбалар, кестелер, бақылау сұрақтары, блиц-тест, глоссарий.

Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, мәтінмен жұмыс, сөздіктермен жұмыс, проблемалық сұрақтар, кеспемен жұмыс, тірек сызбалармен жұмыс.

Сабақтың түрі: Жаңа технологияларды пайдалана отырып мамандыққа бейімдеп оқыту.

Сабақтың көрнекілігі: магнитофон, кеспе қағаздар

1. Сөздер мен сөз тіркестерінен сөйлем құрау.

Темір бұйымдары, тот басады, бүлінді, бөлшектер, әртүрлі аспаптар, зиян келтіреді, ауыл шаруашылығы, немқұрайды, ылғал әрекеті, қолайсыз ауа-райы, берік баспана.

1- тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерінің аудармасын табу.

1. сталеплавильщик-

2. контрольные измерительные приборы-

3. показатель-

4. ферросплав-

5. известь-

6. углерод-

7. доменное производство-

8. безотходное производство-

9. сырье-

10. чугун-

2-тапсырма. Үнтаспамен жұмыс.

«Қара металлургия » мәтінімен жұмыс. Түсірілген сөздерді орнына қою.

Қара металлургия туралы айту үшін жалпы … ұғымымен танысу керек. Металлургия екі саладан тұрады: қара және түсті. Бұл жүйеге біріккен салалар кен өндіру, өңдеу және одан … алуды іске асырады. Металлургия зауыттары мүмкін болғанынша … көздеріне жақын орналастырылады.

Қара металдар да, түсті металдар да басты конструкциялық материал ретінде кеңінен қолданылады. Металл - машина, үйлер мен … … . Халық шаруашылығының көптеген … металлургиямен бірлеседі. Металлургия өнеркәсібі электр энергиясы, көмір, … , әктас, отқа төзімді … , түсті металдар, ферроқорытпалар алу және болаттың сапасын арттыру үшін …, … құралдарын көп тұтынады. Қара металлургия металдар мен қорытпалар өңдеуде жетекші орын алады. Қара металдарға темір, болат, … жатады. … … негізгі шикізаты - темір кені.

3-тапсырма. Сөйлемдерді аяқтаңыз және толықтырыңыз.

1. Темірді ..., ..., ... болады.

2. Мыс - өте қақталғыш, созылғыш және... ... ... .

3. Металлургия – бұл металдарды алудың өнеркәсіптік ... ... ... .

4. Темірдің аса маңызды құймалары ... және ... болып табылады.

4-тапсырма.Металлургияға қатысты ұғымдармен таныса отырып, сөзжұмбақты шешіңіз.

Сөзжұмбақ

1. Болат өндірген кездегі процестерді ұйымдастырып, қадағалаушы.

2. Құрамында 2,14-2 проценттен төмен көміртегі және біраз кремний, марганец, фосфор, күкірт пен фосфоры бар темір құймасы.

3. 660 С кезінде балқитын күмісше жылтыраған ақ металл.

4. Өте қақталғыш, созылғыш және оңай өңделетін металл.

5. Болатқа иілгіштік, созылғыштық және қаттылық қасиет беретін металл.

Айрықша жол – Құрамында 2,14 проценттен астам көміртегі, сондай-ақ кремний, марганец, біраз мөлшерде күкірт және фосфоры болатын темір құймасы.

5-тапсырма. Салыстырыңыз.

ТммЕМір

МЫС

6-тапсырма. Мамандықтарды жұмбақтау (Студенттер қалаған маман иелерін жұмбақтайды, қалған студенттер табады).

Блиц-тест

1. Жай сөйлемді табыңыз.

а)Болат өндірген кездегі процестер жабық пештерде өтеді

б) Ферроқұйма, әктас, көміртегі қосындылары

с) түстің нәзік реңкі

д) металл сынамасының сырты

2. «Сплавы железа » сөз тіркесінің аудармасын табыңыз.

а) темір қалдықтары

б) темір құймалары

с) темір құрамы

д) темір қызуы

3. Металлургия дегеніміз не?

а) Металдан жасалған заттар

б) Металдарды алудың өнеркәсіптік әдістері туралы ғылым