26. Ғылыми – техникалық дамудың бағыттары мен приоритеттерін анықтаңыз.

Ғылыми-техникалық даму – ғылым мен техниканың бірегей, бір-бірімен сабақтаса, біртіндеп дамуы. Ол 16–18 ғ-лардағы мануфактуралық өндірістен, ғылыми-теориялық және техникалық қызметтер өзара жақындасып, тоғыса түскен кезден бастау алады. Бұған дейін материалдық өндіріс негізінен эмпирикалық тәжірибені, кәсіби құпияны қорландырып, машық-тәсілдерді жинақтау есебінен баяу дамып келді. Сонымен біргетабиғат туралы ғыл.-теор. таным аясында да ілгерілеу ниеті байқалды, бірақ ол теологиялық-схоластикалық қасаңдыққа қамалып, өндірістік амалшараларға ұдайы әрі тікелей ықпал ете алмады.

Ғылыми – техникалық дамудың екі нысаны бар. Ол эколюциялық және эволюциялық нысандар. Бірінші нысанда өндіріске енгізілген техника мен технологияны жетілдіру және тарату прцестеті сол бұрынғы ғылыми- техникалық принципке негізделген. Ғылыми – техникалық дамудың революциялық нысны өндірісте жаңа сападағы ғылыми – технкалық прнциптерді пайдалануға негізделген. Бұл процесс қазіргі заман – ғылыми- техникалық даму заманы екендігін көрсетеді.

Философия мен ғылым арасындағы қатынастардың ұзақ тарихы бар. Антикалык дәуірде және орта ғасырларда олардың арасындағы айырма аңғарылмады. Ол кезде ғылым қазіргі кездегімен салыстырғанда әлсіз болды. Ғылымда философияның кағидалары жүретіні казір белгілі жайт. Ол ұстанымдардың дұрыстығына тәжірибелермен көз жеткізіледі. Мысалы, ғылымда философияның дүниенің шексіздігі, материяның тереңдігі, оның бірлігі мен көптүрлілігі туралы ұстанымы түйінделеді. Осы сияқты, математикамен бірлесе отырып та философияның кағидалары тексеріледі. Физикалық тәжірибелер арқылы тек физика ғана емес, сонымен коса оның құрамындағы математика да, философия да тексеріледі. Философияның әдіснамалық функциясы оның ғылымдарға бағыт беруші әсерінен көрінеді. Сонысымен олардың мейлінше тиімді бейнеде дамуына септіғін тигізеді, өзінід дамуындағы киындықтардан өтуіне көмектеседі. Философияның әдіснамалық функциясы белгілі бір мақсатка, мысалы, ғылыми білімді тиімді күрылымдаудың, эстетикалык шығармашылыктың, әлеуметтік практиканың алдына коиылған максаттарға жету үш колданылатын әдістерді іріктеп ала білумен айқындалады. Философияның өзіне тән түйық емес, іргелі зерттеу әдісі, әрекет ұстанымдары туралы сез болады. Ғылыммен айналысу дүниеге белгілі бір кұндылыктық катынастарды өкеледі. Ғылымда ақиқат және оған алып баратын әмпириялык және теориялық өдістер бөрінен де жоғары бағаланады, бұлар ғылым үшін ең қымбат құндылық. Ғалымдар кауымдастығында пікір қайшылықсыздығы, білімнің дөйектішгі теорияльщ жіне төжірибемен негізделуі, сонымен қоса догмаға, беделге сыншыл көзқарас, адалдық, парасаттылық, ерлік және өз түжырымын корғай білу қымбат. Ғалымдардың кейбіреулері "біз ғалымбыз, өдеп біздің ісіміз емес" дегенге саятьш, "ақиқатка кол жеткізумен ісіміз бітеді" деп есептейтін көзкарасты үстанады. Бұған карсы шығатындар "ғалымдар коғамның жагдайына карай өздерінің белсенділігін көрсетуі керек" дегенге сілтейді. Өзінің ғылымдағы мамандығына сілтеме жасай отырып, өлдебір жауыздың колына жаппай қирататын, адамдардың санасын баскару аркылы олардың ісіне бақылаусыз араласуға мұмкіндік әперетін қаруды салқынкандылықпен үстата салуға бола ма? Ғылымды ізгілендіру және ғылым этикасы. Аса ірі ғалымдар Н.Бор, В.Гейзенберг: "Ғылымды тек ақикат ендіретін кәсіпорьш" — деп карау кате, "Оны қоғамдық байланыстарға кеңінен қосу керек" деп санаған екен. Соңғы кезде бұл ұстанымды жақтаушылар кебеюде. Оның мәні мынада: ғалымдар өздері ашкан жаңалығына қатысты жауапкершілікті толык болмаса да мүмкін дөрежеде өз мойнына алуы керек. Жауапкершілік этикалық категория болғандықтан, олар этиканы сактауы тиіс. Адамдар кауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін бірдеңе жасау үшін ғалым өзгелермен катынас туралы жүз мөрте ойлануы керек. Ал шешім қабылдағаннан кейін жауапкершіліктен тайсактауға болмайды. Нағыз ғалым этикалық, тең эстетикальщ және имандылык құндылықтардан шет қалмайды. Ол толығымен олардың жетістіктерін қабылдайды. Ғалым үшін акиқат дегеніміз — игіліктің және ізгіліктің белгісі. Таным тек адамның санасымен жүзеге асырылады. Сана, білім және таным арасында ажырамас бірлік бар. Таным үдерісі көптүрлі және өзара байланысқан формаларда жүзеге асырылады. Олар — жұтаң, практикалык, аңыздык, діни, көркем-бейнелі, ғылыми және философиялык таным. Танымның екі деңгейі бар: сезімдік және рационалды,. Таным қызметі органдар арқылы ақпарат алудан, ойлау арқылы ақпаратты қорытудан, қоғамдық практикада колданудан түрады.