- •Глава 1. НЕОПРЕДЕЛЁННЫЙ ИНТЕГРАЛ
- •1.1. Понятие неопределенного интеграла и его свойства
- •1.2. Непосредственное интегрирование
- •1.3. Интегрирование способом подстановки
- •1.5. Интегрирование функций, содержащих квадратный трёхчлен
- •1.6. Интегрирование рациональных дробей
- •1.7. Интегрирование тригонометрических функций
- •1.8. Интегрирование иррациональных функций
- •Глава 2. ОПРЕДЕЛЁННЫЙ ИНТЕГРАЛ
- •2.1. Приёмы вычисления определённого интеграла
- •2.2.1. Геометрические приложения определенного интеграла
- •Площадь криволинейной трапеции
- •Длина дуги кривой
- •Объём тела вращения
- •Площадь поверхности вращения
- •2.2.2. Физические приложения определенного интеграла
- •Масса стержня
- •Работа при протекании различных процессов
- •Путь, пройденный телом
- •Координаты центра тяжести плоской фигуры
- •Сила давления жидкости
- •2.3. Несобственные интегралы
- •Разноуровневые задания
- •Задания репродуктивного уровня
- •Задания реконструктивного уровня
- •Задания творческого уровня
- •Расчетно-графическая работа
- •Тестовые задания
- •Критерии оценки знаний и умений по разделу «Интегральное исчисление функции одной действительной переменной»
- •Ответы
- •Библиографический список
1.3. Интегрирование способом подстановки
Во многих случаях удается введением новой переменной свести данный интеграл ∫ f (x)dx к новому интегралу, который может быть
вычислен непосредственно или легко вычисляется другим способом. Замена переменной в неопределённом интеграле производится с
помощью подстановок двух типов:
1) x = ϕ(t), где t − новая переменная; ϕ(t) − непрерывно дифференцируемая функция. В этом случае формула замены
переменной имеет вид |
∫ f (x)dx = |
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ f (ϕ(t))ϕ (t)dt . |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Функцию ϕ(t) стараются выбрать таким образом, чтобы правая |
||||||||||||||||||||||||
часть формулы приобрела более удобный для интегрирования вид. |
|
|||||||||||||||||||||||
2) t =ψ (x), |
где t |
− новая переменная. Тогда формула замены |
||||||||||||||||||||||
переменной приобретает вид |
′ |
|
|
|
(t)dt . |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ f (ψ (x))ψ (x)dx = ∫ f |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Такого рода преобразование |
называют |
|
подведением |
под знак |
||||||||||||||||||||
дифференциала. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
И |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Д |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
Примеры решения задач |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Проинтегрировать: |
|
|
|
А |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
1) ∫ sin 2xdx ; |
|
|
2) ∫ |
б |
dx ; |
|
3) ∫ |
|
|
xdx |
|
; |
4) |
∫ |
exdx |
; |
||||||||
5x − 3 |
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
9 + e2x |
|||||||||||||||||||
cos 3 |
|
|
|
|
иdx |
|
|
|
|
1+ x4 |
|
|
|
|
|
|||||||||
x |
dx ; 6) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
5) ∫ 3 |
|
|
∫ |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
x2 |
|
1+ x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Решение: 1) Данный интеграл окажется табличным, если под |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
С |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
знаком дифференциала будет стоять аргумент 2x подынтегральной функции sin 2x . Так как d(2x)= 2dx , то
∫sin 2xdx = 12 ∫ sin 2xd(2x) = − 12 cos 2x + C .
2)Так как d(5x − 3) = 5dx , то
∫5x − 3dx = 1 ∫ (5x − 3)1/ 2 d(5x − 3) = 2(5x − 3)3/ 2 + C . 5 15
3)Замечаем, что (x2 )= 2xdx . Тогдаd
10
|
|
|
|
|
|
|
|
|
xdx |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
d |
(x2 ) |
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
= |
∫ |
|
|
= |
|
ln |
x |
+ 1+ x |
4 |
|
+ C . |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1+ x4 |
|
1+ (x2 )2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
4) Поскольку d(ex ) = exdx , имеем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
exdx |
|
= ∫ |
|
d(ex ) |
= |
1 |
arctg |
ex |
+ C . |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 + e2x |
|
|
9 + e2x |
3 |
3 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
5) Используем подстановку t = 3 |
|
. Следовательно, |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
t = 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
cos 3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
cost |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
∫ |
dx = |
|
x = t |
3 |
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
3t |
2 |
dt = |
3∫ costdt = 3sin t + C = |
|||||||||||||||||||||||||
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t2 |
|
|
||||||||||||||||||||||||
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
dx = 3t2dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=3sin 3x + C .
6)Применим подстановку t = 1x , имеем
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Иdt |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = t dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tdt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
= − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
= −∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= −∫ |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
x 1 |
+ x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
Д1+ t |
|
1 |
+ t |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+ t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+ x |
|
= |
|
|
|
|
|
|
б |
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
+ С = −ln |
|
1 + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
= −ln |
|
t + |
|
|
|
|
|
|
|
|
1+ |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
1+ t2 |
|
|
|
|
|
+ C = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
С |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
= −ln |
|
1+ 1 |
+ x2 |
|
+ C и= ln |
x |
|
|
|
|
+ C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+ |
|
|
|
|
1+ x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Задачи для самостоятельной работы |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Проинтегрировать: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
25. ∫ cos5xdx . |
|
|
|
|
|
|
|
26. |
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
27. |
∫ (12x − 5)7 dx . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
∫ sin |
|
|
|
|
3x dx . |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
28. ∫ |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
29. ∫ |
|
|
dx |
|
. |
|
|
|
|
|
|
30. ∫ e4−3xdx . |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
6x + 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11− 4x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|||||||||||||||
31. ∫ 65x+2 dx . |
|
|
|
|
|
|
|
32. |
∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
33. |
∫ |
|
|
|
|
|
|
. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
16 + |
25x2 |
|
|
|
|
25 − |
9x2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
35. |
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
36. |
∫ |
|
|
|
|
ex |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
||||||||||||||||||||||
34. |
∫ x x |
2 |
|
− 7dx . |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(ex − 5)3 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 1− x3 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
37. |
∫ |
|
xdx |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
38. |
∫ |
|
|
|
2x +1 |
|
dx . |
|
39. ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
6x − 5 |
|
|
|
dx . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 + x − 3 |
|
3x2 |
|
− 5x |
+ 4 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x2 + 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
40. |
∫ |
|
|
ex |
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
41. ∫ tgxdx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
42. |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(6 + 3 |
|
|
|
|
)4 3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2ex + 7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
43. |
∫ |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
44. |
|
ln5 x |
|
dx . |
|
|
45. |
∫ x |
2 1− x3 |
dx . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x ln x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
46. |
∫ sin x cos2 xdx . |
47. |
∫ |
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
48. |
∫ |
|
|
|
|
5tgx |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
3 sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
xdx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1− 4arcsin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
49. |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
50. |
∫ |
51. |
∫ |
|
|
arctgx |
dx . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
7 ctg |
4 |
x sin |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
1− x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+ x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
52. ∫ |
|
|
|
|
cos xdx . |
53. |
∫ e4 cos x−1 sin xdx . |
54. |
|
|
|
|
|
cos x |
|
|
|
|
|
dx . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1− 2sin x |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
+ sin2 x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
И |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
55. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
56. |
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
x |
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
57. |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
sin2 x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
+ 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x +1 |
|
|
|
Дdx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
ex −1dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
58. |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
59. ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+ |
|
x + 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
(подстановка |
|
ex −1 = t2 ). |
|
|
|
|
А(подстановка x + 5 = t |
2 |
). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.4. Интегр рование по частям |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
− дифференцируемые функции, то |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Если u = ϕ(x) и v |
=ψ (x) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ udv = uv − ∫ vdu . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(1.1) |
|||||||||||||||||||||||||
|
Формула (1.1)Сназывается формулой интегрирования по частям. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Она |
|
даёт |
|
|
|
|
возможность |
свести |
|
|
|
|
|
|
вычисление интеграла |
|
|
∫ udv к |
вычислению интеграла ∫ vdu , который оказывается более простым. При нахождении интегралов типа
∫ P(x) eaxdx , ∫ P(x)sin axdx , ∫ P(x)cos axdx
за u следует принять многочлен P(x), а за dv − соответственно выражения eaxdx , sin axdx , cosaxdx ; при отыскании интегралов вида
∫P(x)ln xdx , ∫ P(x)arcsin xdx , ∫ P(x)arccos xdx ,
∫P(x)arctgxdx , ∫ P(x)arcctgxdx
12
за u принимаются соответственно функции |
ln x , arcsin x , arccos x , |
|||||||||||||||||||||||||||||
arctgx , arcctgx , а за dv − выражение P(x)dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Примеры решения задач |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
Проинтегрировать: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3) ∫ x2e4xdx ; |
||||||||||
|
1) ∫ (4x3 + 6x − 7)ln xdx ; |
|
2) ∫ (x − 3)cos xdx ; |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
4) ∫ x arctg x dx ; 5) ∫ e− x sin xdx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
Решение: 1) Воспользуемся формулой интегрирования по |
|||||||||||||||||||||||||||||
частям, имеем |
|
|
|
|
|
|
|
u = ln x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
du = dx |
|
|
|
И |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
2 |
|
|
|||||||||||
∫ (4x |
+ 6x − 7)ln xdx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= (x |
4 |
+ 3x |
− |
7x)ln x − |
||||||||||||||
|
dv = (4x3 + 6x − 7)dx |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
v = x4 + 3x2 |
Д |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− 7x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
x |
4 |
+ 3x |
2 |
− 7x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
3x |
2 |
|
|
|
|
|
|||
− ∫ |
|
|
|
|
|
dx = (x |
4 |
+ 3x |
2 |
− 7x)ln x − |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
− 7x |
|
+ C . |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А |
|
4 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u = x − 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
2) ∫ (x − 3)cos xdx = |
|
|
du |
= dx |
= (x − 3)sin x − ∫ sin xdx = |
||||||||||||||||||||||||
|
|
dv = cos xdx |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
С |
|
|
v = sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
= (x − 3)sin x + cos x + C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
иu = x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
3) ∫ x2e4xdx = |
du = 2xdx |
|
= 1 x2e4x − 1 |
∫ xe4xdx . |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
dv = e |
4x |
dx |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=4
Кпоследнему интегралу снова применим формулу интегрирования по частям.4xv e
|
u = x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
∫ xe4xdx = |
du = dx |
= |
1 xe4x − |
1 |
∫ e4xdx = |
1 xe4x − |
|
1 |
e4x . |
||||
dv = e4xdx |
|||||||||||||
4 |
16 |
||||||||||||
|
|
1 |
|
4x |
|
4 |
|
4 |
|
||||
|
v = |
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13
Подставляя найденное выражение в первоначальное выражение, имеем
|
2 |
|
4x |
|
|
1 |
|
2 |
|
4x |
|
1 |
1 |
|
|
4x |
|
1 |
|
|
|
4x |
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
4x |
|
|
1 |
|
4x |
|
1 |
|
|
|
|
4x |
|
|||||||||||||
∫ x |
|
e |
|
dx = |
|
|
|
x |
|
e |
|
− |
|
|
|
|
|
xe |
|
|
− |
|
|
|
|
|
e |
|
+ C = |
|
x |
|
e |
|
− |
|
xe |
|
|
|
+ |
|
|
|
e |
|
+ C . |
||||||||||||
|
|
4 |
|
|
2 |
|
|
|
|
16 |
|
|
4 |
|
|
8 |
|
|
|
32 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u = arcctgx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
du = − |
|
dx |
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
4) ∫ xarcctgxdx = |
|
|
1+ x2 |
|
|
= |
|
arcctgx + |
∫ |
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
1+ x2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dv = xdx |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
v |
= |
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
+1− |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
= |
|
|
|
arcctgx + |
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
= |
|
|
|
|
arcctgx + |
|
|
∫ dx − ∫ |
|
|
|
|
|
= |
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
1 |
+ x2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
1+ x2 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
= |
x2 |
arcctgx + |
1 |
x − |
|
1 |
|
arctgx + C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u = e−x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
−x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
du = −e−xdx |
А |
|
|
|
|
|
−x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
5) |
∫ e |
|
sin xdx = |
dv = sin xdx |
= −e |
|
|
|
cos xИ− ∫ e cos xdx . |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б |
− x |
|
Д |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
v |
|
= −cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
К последнему интегралу снова применяем формулу |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
интегрирования по частям. |
|
u = e− x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
С |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
du = −e |
|
dx |
= e− x sin x + ∫ e− x sin xdx . |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ e− x cos xdx = |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
иdv = cos xdx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
v = sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
Таким образом, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ e− x sin xdx = −e− x cos x − (e− x sin x + ∫ e− x sin xdx)= |
|
|
|
|
=−e− x cos x − e− x sin x − ∫ e− x sin xdx .
Вправой части последнего соотношения стоит искомый интеграл
∫e− x sin xdx . Перенося его в левую часть, получим
2∫ e− x sin xdx = −e− x cos x − e− x sin x .
Откуда
∫ e− x sin xdx = − e2− x (cos x + sin x)+ C .
14