- •Беларусазнаўства
- •Беларусазнаўства
- •Уводзіны. Прадмет беларусазнаўства
- •Праблемы беларусазнаўства
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •2. Беларусы. Міжнацыянальныя адносіны на беларусі
- •2. 1. Этнiчныя адметнасцi беларусаў
- •Асаблівасцi беларускага нацыянальнага характару
- •2. 2. Беларускія тапанімічныя назвы. Імёны і прозвішчы
- •2. 3. Старажытная мемуарная літаратура і сведчанні падарожнікаў аб беларусах і іх зямлі
- •2. 4. Дэмаграфічныя катаклізмы на зямлі беларусаў: войны і людзі
- •Агульная колькасць насельніцтва Беларусі
- •Палітычныя прычыны
- •Сацыяльна-эканамічныя прычыны
- •Нацыянальны склад насельніцтва Беларусі (паводле даных перапісаў, %)
- •Пяці заходніх губерняў у 1897 годзе, %
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •3. Нацыянальная самасвядомасць беларусаў
- •3. 1 Нацыянальная самасвядомасць і яе адзнакі
- •3. 2. Фарміраванне нацыянальнай самасвядомасці
- •3. 3. Утварэнне беларускай літаратурнай мовы. Самасвядомасць і беларуская мова і літаратура
- •Этапы фарміравання беларускай літаратурнай мовы
- •3. 4. Нацыянальнае адраджэнне 1900 – 1920 гг
- •3. 5. Механізмы разбурэння нацыянальнай самасвядомасці беларусаў ва ўмовах таталітарызму 1930 – 1980 гг.
- •3. 6. Пытанні нацыянальнай свядомасці беларусаў на сучасным этапе
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэматыка рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •4. Сувязі беларусі з суседнімі краінамі.
- •4. 1. Геапалітычныя ўмовы жыццядзейнасці беларускага народа
- •4. 2. Перакройванне этнічных зямель беларусаў у хх ст.
- •4. 3. Віленскі край і яго лёс
- •4. 4. Беларусы за мяжою
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •5. Своеасаблівасці нацыянальнага побыту
- •5.1. Жыллё беларуса. Паселішчы
- •5. 2. Традыцыйныя заняткі, рамёствы і промыслы беларусаў
- •5. 3. Традыцыйнае адзенне беларусаў
- •5.4. Айчынны фальклор
- •Розніца паміж з вычаем і абрадам
- •Віды свят.
- •Групы беларускіх свят і абрадаў.
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •6. Веравызнанні народаў беларусі
- •6. 1. Дахрысцiянскiя вераваннi нашых продкаў
- •6. 2. Хрысцiянства I iншыя рэлiгii як формы грамадскай свядомасцi розных народаў на Беларусі
- •6. 3. Сучасны рэлiгiйны стан на Беларусi
- •Пытаннi для самападрыхтоўкi
- •Тэмы рэфератаў
- •Лiтаратура
- •Тэст да тэмы
- •7. Развіццё айчыннай грамадскай думкі
- •7. 1. Помнікі айчыннай грамадскай думкі сярэднявечча
- •7. 2. Развіццё нацыянальнай культуры і грамадскай думкі ў эпоху Адраджэння
- •7. 3. Асветніцтва на Беларусі
- •7. 4. Айчынная нацыянальна-дэмакратычная думка
- •7. 5. Сучасны стан грамадазнаўства на Беларусі
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •8. Славутасці беларусі
- •8. 1. Славутасці старажытнай Беларусі і часоў Вялікага княства Літоўскага
- •8. 2. Рупліўцы нацыянальнага адраджэння
- •8. 3. Зоркі айчыннага спорту
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •9. Мастацтва беларусі
- •9. 1. Нацыянальнае дойлiдства
- •9. 2. Выяўленчае мастацтва
- •9. 3. Нацыянальны тэатр і музыка
- •9. 4. Дэкаратыўна - прыкладное мастацтва
- •Разьба па дрэве
- •Ганчарства
- •Вырабы з саломы, лазы, бяросты
- •9. 5. Кнігадрукаванне
- •Эпоха Адраджэння і еўрапейскае кнігадрукаванне
- •Летапіс Аўраамкі і Мсціжскае Евангелле
- •Мялецій Сматрыцкі
- •Лаўрэнцій Зізаній
- •Іван Фёдараў
- •Куцеінская друкарня
- •Магілёўская друкарня
- •Супрасльская друкарня
- •9. 6. Музейная справа на Беларусі
- •9. 7. Помнікі культуры горада, дзе размяшчаецца навучальная ўстанова
- •Баранавічы Троіцкі касцел
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •10. 1. Пісьменнасць на Беларусі як аснова развіцця нацыянальнай школы
- •10. 2. Народная педагогіка ў сістэме нацыянальнай асветы
- •10. 3. Канфесійная адукацыя. Роля брацкіх школ у развіцці асветы на Беларусі ў XVI – XVII стст.
- •10. 4. Свецкая адукацыя на Беларусі ў дакастрычніцкі перыяд. Адукацыйная камісія (1773 – 1794)
- •Дзейнасць Адукацыйнай камісіі ўключала:
- •10. 5. Адраджэнне нацыянальнай школы ў перыяд беларусізацыі (1910 – 1920)
- •10. 6. Сучасны стан нацыянальнай адукацыі
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •11. Прыродныя ўмовы і экалагічная сітуацыя на беларусі
- •11. 1. Прыродныя ўмовы Беларусі. Своеасаблівасці яе рэгіёнаў (Цэнтральная Беларусь, Паазер'е, Падняпроўе, Панямонне, Заходняе I Усходняе Палессе)
- •11. 2. Багацці айчынных нетраў
- •1. 3. Праблемы экалогii на Беларусi
- •I. Стан атмасферы
- •II. Засаленне глебы
- •III. Транспарт – крынiца выкiдаў
- •IV. Стан водных крынiц
- •V. Радыяцыя
- •Барацьба з радыяцыяй
- •VI. Сельская гаспадарка і экалогiя
- •12. Станаўленне беларускай дзяржаўнасці
- •12. 1. Праблема беларускай дзяржаўнасці ў гістарычнай навуцы
- •12. 2. Вытокі беларускай дзяржаўнасці
- •12. 3. Погляды вучоных на праблему дзяржаўнасці Вялікага княства Літоўскага. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец xvііі ст. – 1917 г. )
- •Устаўная грамата да народаў Беларусі (21. 02. 1918 г. )
- •Устаўная грамата Рады Беларускай Народнай Рэспублікі
- •12. 5. Беларусь у складзе ссср: суверэнітэт уяўны ці рэальны?
- •12. 6. Аднаўленне дзяржаўнай незалежнасці пасля распаду ссср. Беларусь на міжнароднай арэне
- •13. Атрыбуты нацыянальнага суверэнітэту
- •13. 1 Органы дзяржаўнай улады ў Рэспубліцы Беларусь. Да гicтоpыі айчыннай Канстытуцыі
- •Структура Урада Рэспублікі Беларусь (арт. 106 Канстытуцыі; Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 3 мая 1997 г. ):
- •Судовую ўладу ў Рэспубліцы Беларусь ажыццяўляюць суды
- •Структура Kaнстытуцыі рб 1994 г. Са змяненнямі I дапаўненнямі, прынятымі на рэспубліканскім рэферэндуме 24 лістапада 1996 г.
- •13. 2. Дзяржаўны герб. Геральдыка Беларусі
- •Прынцыпы дзяржаўнай сімволікі:
- •Старажытны герб Мінска
- •Герб “Пагоня”
- •Дзяржаўны герб бсср (гісторыя)
- •Сучасны Дзяржаўны герб (пасля 1995г. )
- •13. 3. Да гісторыі дзяржаўнага сцяга. Дзяржаўны гімн
- •13. 4. Узнагароды Беларусі
- •13. 5. Нацыянальнае войска. Памятныя старонкі айчыннай вайсковай славы
- •13. 6. Беларускія грошы і паштовая марка
- •Паштовая марка
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •1. Закон “Аб мовах у Беларускай сср”
- •2. Закон аб культуры
- •3. Закон “Аб адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь”
- •Слоўнік тэрміналагічных выразаў і асноўных паняццяў
- •Беларусазнаўства
8. 3. Зоркі айчыннага спорту
Беларускі футбол. У 1982 г. ўпершыню да мінчан прыйшло свята – «Дынама» выйграла залатыя чэмпіёнскія медалі. Да гэтага беларускія футбалісты ўсяго двойчы заваёўвалі «бронзу» саюзных чэмпіянатаў. Упершыню гэта адбылося ў 1954 г. Каманда пачала фарміравацца ў 1953 г., калі прыйшлі Юрый Пагальнікаў, Міхаіл Мустыгін, Міхаіл Вяргеенка, Эдуард Малафееў. Настаўнікам быў заслужаны трэнер СССР Міхаіл Базяненкаў. Галоўным набыццём былі варатары Аляксей Пятровіч Хоміч, Юрый Пудышаў.
Да футбольных каманд вышэйшай лігі адносіліся: «Дынама» (Мінск), «Белшына» (Бабруйск), «Днепр» (Магілёў), «Нёман» (Гродна), «Дынама» Брэст).
Лёгкая атлетыка. Прэзідэнтам Беларускай федэрацыі лёгкай атлетыкі ў 1998 г. быў Аляксандр Рудскіх. Дзмітрый Маркаў – лепшы з беларускіх скакуноў з шастом, зараз жыве і працуе ў Аўстраліі (родам з Віцебска). Валерый Багдановіч (бодзібілдзінг – целасклад) – першы беларускі чэмпіён краіны па атлетызму. Іван Ціхан – штурхальнік ядра, Яніна Карольчык – таксама. Апошняя нарадзілася 26. 12. 1976 г. у вёсцы Хрышчановічы Свіслацкага раёна Гродзенскай вобласці; бронзавы прызёр чэмпіяната Еўропы 1998 г. у штурханні ядра, алімпійская чэмпіёнка 2000 г., чэмпіёнка свету 2001 г.
Спрынтэры (бег): Наталля Сазановіч, Наталля Сафроннікава, Ірына Прывалава, Наталля Салагуб.
Гімнастыка. Алена Мухіна – абсалютная чэмпіёнка свету 1978 г. (зараз – інвалід). У гімнастыцы ёсць «пятля і сальта Мухінай». Сальта – гэта двайное сальта з паваротам на 360 градусаў. Сальта робяць усе спартсмены, а пятлю – не. Святлана Хоркіна – праслаўленая гімнастка, шматразовая чэмпіёнка свету, абсалютная чэмпіёнка Еўропы, Алімпійская чэмпіёнка 1996 г. Віктар Дойлідаў – спартыўная гімнастыка.
Фігурнае катанне – Алена Гардзеева (зараз працуе ў спецыялізаваным шоу на Захадзе).
Фрыстайл: Асоль Слівец.
Хакей: Віктар Карачун.
Валейбол: Уладзімір Чарноў.
Баскетбол: Святлана Вольная, Ягор Мешчаракоў.
Плаванне: Аляксандра Герасіменя.
Біятлон: Вадзім Сашурын.
Да найбольш вядомых зорак беларускага спорту адносяцца наступныя алімпійцы: А. Мядзведзь, В. Корбут, М. Іткіна, А. Валчэцкая, Р. Клім, Я. Бялова-Новікава, І. Жалязоўскі, С. Хоркіна, Я. Карольчык і інш.
Рэспубліка Беларусь ганарыцца такімі выдатнымі майстрамі спорту як Аляксандр Мядзведзь, Алена Бялова, Уладзімір Парфяновіч, Вольга Корбут, Леанід Тараненка, Віталь Шчэрба, Аляксандр Курловіч, Ігар Жалязоўскі, Святлана Парамыгіна і іншыя. У алімпійскіх спаборніцтвах нашы спартсмены заваявалі 156 медалёў (з іх: 39 – сярэбраныя, 36 – бронзавыя).
На чэмпіянатах свету нашы землякі былі пераможцамі ў іншых відах спорту: ватэрпол, мастацкая гімнастыка, водныя лыжы, сучаснае пяцібор’е, біятлон, парусны спорт, міжнародныя шашкі. Гандбольная каманда мінскага СКА выйграла Кубак уладальнікаў Кубкаў краін Еўропы, Суперкубак Еўропы, кубак Еўрапейскіх чэмпіёнаў.
У рэспубліцы распрацавана сістэма падрыхтоўкі спартсменаў міжнароднага класа, у якую уваходзяць 353 дзіцяча-юнацкія школы, 131 спецыялізаваная школа алімпійскага рэзерву, 12 школ вышэйшага спартыўнага майстэрства, вучылішчы алімпійскага рэзерву. Працуюць школы вышэйшага спартыўнага майстэрства, якія аб’ядноўваюць 1600 спартсменаў міжнароднага класа. З іх створана нацыянальная каманда Рэспублікі Беларусь – спартыўная эліта дзяржавы.
На 26-ых летніх Алімпійскіх гульнях Рэспубліка Беларусь упершыню была прадстаўлена нацыянальнай камандай.