- •Беларусазнаўства
- •Беларусазнаўства
- •Уводзіны. Прадмет беларусазнаўства
- •Праблемы беларусазнаўства
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •2. Беларусы. Міжнацыянальныя адносіны на беларусі
- •2. 1. Этнiчныя адметнасцi беларусаў
- •Асаблівасцi беларускага нацыянальнага характару
- •2. 2. Беларускія тапанімічныя назвы. Імёны і прозвішчы
- •2. 3. Старажытная мемуарная літаратура і сведчанні падарожнікаў аб беларусах і іх зямлі
- •2. 4. Дэмаграфічныя катаклізмы на зямлі беларусаў: войны і людзі
- •Агульная колькасць насельніцтва Беларусі
- •Палітычныя прычыны
- •Сацыяльна-эканамічныя прычыны
- •Нацыянальны склад насельніцтва Беларусі (паводле даных перапісаў, %)
- •Пяці заходніх губерняў у 1897 годзе, %
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •3. Нацыянальная самасвядомасць беларусаў
- •3. 1 Нацыянальная самасвядомасць і яе адзнакі
- •3. 2. Фарміраванне нацыянальнай самасвядомасці
- •3. 3. Утварэнне беларускай літаратурнай мовы. Самасвядомасць і беларуская мова і літаратура
- •Этапы фарміравання беларускай літаратурнай мовы
- •3. 4. Нацыянальнае адраджэнне 1900 – 1920 гг
- •3. 5. Механізмы разбурэння нацыянальнай самасвядомасці беларусаў ва ўмовах таталітарызму 1930 – 1980 гг.
- •3. 6. Пытанні нацыянальнай свядомасці беларусаў на сучасным этапе
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэматыка рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •4. Сувязі беларусі з суседнімі краінамі.
- •4. 1. Геапалітычныя ўмовы жыццядзейнасці беларускага народа
- •4. 2. Перакройванне этнічных зямель беларусаў у хх ст.
- •4. 3. Віленскі край і яго лёс
- •4. 4. Беларусы за мяжою
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •5. Своеасаблівасці нацыянальнага побыту
- •5.1. Жыллё беларуса. Паселішчы
- •5. 2. Традыцыйныя заняткі, рамёствы і промыслы беларусаў
- •5. 3. Традыцыйнае адзенне беларусаў
- •5.4. Айчынны фальклор
- •Розніца паміж з вычаем і абрадам
- •Віды свят.
- •Групы беларускіх свят і абрадаў.
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •6. Веравызнанні народаў беларусі
- •6. 1. Дахрысцiянскiя вераваннi нашых продкаў
- •6. 2. Хрысцiянства I iншыя рэлiгii як формы грамадскай свядомасцi розных народаў на Беларусі
- •6. 3. Сучасны рэлiгiйны стан на Беларусi
- •Пытаннi для самападрыхтоўкi
- •Тэмы рэфератаў
- •Лiтаратура
- •Тэст да тэмы
- •7. Развіццё айчыннай грамадскай думкі
- •7. 1. Помнікі айчыннай грамадскай думкі сярэднявечча
- •7. 2. Развіццё нацыянальнай культуры і грамадскай думкі ў эпоху Адраджэння
- •7. 3. Асветніцтва на Беларусі
- •7. 4. Айчынная нацыянальна-дэмакратычная думка
- •7. 5. Сучасны стан грамадазнаўства на Беларусі
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •8. Славутасці беларусі
- •8. 1. Славутасці старажытнай Беларусі і часоў Вялікага княства Літоўскага
- •8. 2. Рупліўцы нацыянальнага адраджэння
- •8. 3. Зоркі айчыннага спорту
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •9. Мастацтва беларусі
- •9. 1. Нацыянальнае дойлiдства
- •9. 2. Выяўленчае мастацтва
- •9. 3. Нацыянальны тэатр і музыка
- •9. 4. Дэкаратыўна - прыкладное мастацтва
- •Разьба па дрэве
- •Ганчарства
- •Вырабы з саломы, лазы, бяросты
- •9. 5. Кнігадрукаванне
- •Эпоха Адраджэння і еўрапейскае кнігадрукаванне
- •Летапіс Аўраамкі і Мсціжскае Евангелле
- •Мялецій Сматрыцкі
- •Лаўрэнцій Зізаній
- •Іван Фёдараў
- •Куцеінская друкарня
- •Магілёўская друкарня
- •Супрасльская друкарня
- •9. 6. Музейная справа на Беларусі
- •9. 7. Помнікі культуры горада, дзе размяшчаецца навучальная ўстанова
- •Баранавічы Троіцкі касцел
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •10. 1. Пісьменнасць на Беларусі як аснова развіцця нацыянальнай школы
- •10. 2. Народная педагогіка ў сістэме нацыянальнай асветы
- •10. 3. Канфесійная адукацыя. Роля брацкіх школ у развіцці асветы на Беларусі ў XVI – XVII стст.
- •10. 4. Свецкая адукацыя на Беларусі ў дакастрычніцкі перыяд. Адукацыйная камісія (1773 – 1794)
- •Дзейнасць Адукацыйнай камісіі ўключала:
- •10. 5. Адраджэнне нацыянальнай школы ў перыяд беларусізацыі (1910 – 1920)
- •10. 6. Сучасны стан нацыянальнай адукацыі
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •11. Прыродныя ўмовы і экалагічная сітуацыя на беларусі
- •11. 1. Прыродныя ўмовы Беларусі. Своеасаблівасці яе рэгіёнаў (Цэнтральная Беларусь, Паазер'е, Падняпроўе, Панямонне, Заходняе I Усходняе Палессе)
- •11. 2. Багацці айчынных нетраў
- •1. 3. Праблемы экалогii на Беларусi
- •I. Стан атмасферы
- •II. Засаленне глебы
- •III. Транспарт – крынiца выкiдаў
- •IV. Стан водных крынiц
- •V. Радыяцыя
- •Барацьба з радыяцыяй
- •VI. Сельская гаспадарка і экалогiя
- •12. Станаўленне беларускай дзяржаўнасці
- •12. 1. Праблема беларускай дзяржаўнасці ў гістарычнай навуцы
- •12. 2. Вытокі беларускай дзяржаўнасці
- •12. 3. Погляды вучоных на праблему дзяржаўнасці Вялікага княства Літоўскага. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец xvііі ст. – 1917 г. )
- •Устаўная грамата да народаў Беларусі (21. 02. 1918 г. )
- •Устаўная грамата Рады Беларускай Народнай Рэспублікі
- •12. 5. Беларусь у складзе ссср: суверэнітэт уяўны ці рэальны?
- •12. 6. Аднаўленне дзяржаўнай незалежнасці пасля распаду ссср. Беларусь на міжнароднай арэне
- •13. Атрыбуты нацыянальнага суверэнітэту
- •13. 1 Органы дзяржаўнай улады ў Рэспубліцы Беларусь. Да гicтоpыі айчыннай Канстытуцыі
- •Структура Урада Рэспублікі Беларусь (арт. 106 Канстытуцыі; Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 3 мая 1997 г. ):
- •Судовую ўладу ў Рэспубліцы Беларусь ажыццяўляюць суды
- •Структура Kaнстытуцыі рб 1994 г. Са змяненнямі I дапаўненнямі, прынятымі на рэспубліканскім рэферэндуме 24 лістапада 1996 г.
- •13. 2. Дзяржаўны герб. Геральдыка Беларусі
- •Прынцыпы дзяржаўнай сімволікі:
- •Старажытны герб Мінска
- •Герб “Пагоня”
- •Дзяржаўны герб бсср (гісторыя)
- •Сучасны Дзяржаўны герб (пасля 1995г. )
- •13. 3. Да гісторыі дзяржаўнага сцяга. Дзяржаўны гімн
- •13. 4. Узнагароды Беларусі
- •13. 5. Нацыянальнае войска. Памятныя старонкі айчыннай вайсковай славы
- •13. 6. Беларускія грошы і паштовая марка
- •Паштовая марка
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •1. Закон “Аб мовах у Беларускай сср”
- •2. Закон аб культуры
- •3. Закон “Аб адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь”
- •Слоўнік тэрміналагічных выразаў і асноўных паняццяў
- •Беларусазнаўства
Пытанні для самападрыхтоўкі
Азначэнне паняцця “самасвядомасць”.
Даць паняцце нацыянальнай самасвядомасці: фактары фарміравання, асноўныя рысы.
Асноўныя рысы беларускага этнасу.
Раскрыць працэс фарміравання самасвядомасці беларусаў.
Даць азначэнне беларускай літаратурнай мове.
Уплыў беларускай мовы на самасвядомасць беларусаў.
Ахарактарызаваць становішча беларускай мовы ў Полацкім княстве (ІХ – ХІІ стст. ).
“Залаты век” у развіцці беларускай мовы і культуры ў ВКЛ (ХІІ – XVІ стст. )
Каго з дзеячаў беларускай культуры і чаму называюць заснавальнікамі сучаснай беларускай літаратурнай мовы?
Прычыны заняпаду беларускай мовы і культуры ў часы ўлады Рэчы Паспалітай (XVІ – XVІІІ стст. )
Фарміраванне нацыянальнай самасвядомасці беларускага народа ў перыяд Расійскай імперыі (XVІІІ – ХХ стст. ).
Даць характарыстыку працэсу нацыянальнага адраджэння 20-ых гг. ХХ ст.
У чым сутнасць палітыкі беларусізацыі 20-ых гг. ХХ ст. ?
Вызначыць спецыфіку беларускай самасвядомасці на сучасным этапе.
Тэматыка рэфератаў
З гісторыі выдання беларускага “Буквара”.
Газета “Наша ніва” і яе роля ў нацыянальным адраджэнні ў пачатку ХХ ст.
Дзеячы нацыянальнага адраджэння: В. Ластоўскі, У. Ігнатоўскі, Б. Тарашкевіч, Я. Карскі, І. Буйніцкі, М. Гарэцкі, Я. Купала, Я. Колас і інш.
“Беларусы” Я. Карскага – выдатная праца беларускага філолага і этнографа.
Рэформа беларускага правапісу 1933 г.: накіраванасць, змены, вынікі.
Праблемы фарміравання нацыянальнай свядомасці беларусаў і шляхі іх вырашэння ў сучасных умовах.
Літаратура
Закон БССР “Аб мовах у Беларускай ССР”. Мн., 1990 г.
Белы А. Беларусы: Кароткі агляд развіцця нацыянальнай свядомасці // Беларуская мова і літаратура ў школе. 1991 г. № 6.
Кароль А. Беларусізацыя – палітыка нацыянальнага адраджэн-ня//Крыжовы шлях. Мн., 1993 г.
Ліс А. Беларуская ідэя і адраджэнне славян// Полымя. 1993 г. № 4
Лыч Л. Беларуская нацыя і мова. Мн., 1991 г.
Тэст да тэмы
1. Нацыянальная самасвядомасць развіваецца: а) з часоў эпохі старажытнасці; б) з часоў эпохі Адраджэння; в) з ХІХ ст.
2. Да якога часу беларусы не мелі магчымасці называцца афіцыйна беларусамі: а) да XVІ ст.; б) да ХХ ст.; в) да канца XVІІІ ст. ?
3. Як называецца самы ранні старажытны рукапісны помнік ХІ ст., створаны на беларускіх землях; помнік, які захаваўся: а) Тураўскае Евангелле; б) Слова аб палку Ігаравым; в) Жыціе Ефрасінні Полацкай; г) Жыціе Аўраамія Смаленскага.
4. Назваць перыяд фарміравання новай беларускай літаратурнай мовы: а) XVІ ст.; б) XVІІІ – пачатак ХІХ ст.; в) ХХ ст.; г) ХІУ ст.
5. Вызначыць фактары, якія паўплывалі на працэс нацыянальнага адраджэння 1900 – 1920 гг.: а) паляпшэнне эканамічнага становішча; б) вайна 1914 г.; в) рэвалюцыйна-класавая барацьба; г) Маніфест Мікалая ІІ.
6. Першае беларускае дзяржаўнае аб’яднанне мела назву: а) Полацкае княства; б) Вялікае княства Літоўскае; в) БНР; г) БССР.
7. Дзяржаўнай мовай ВКЛ была: а) беларуская; б) польская; в) руская; г) літоўская.
8. Канстытуцыя БССР 1927 г. на тэрыторыі БССР мовай міжнародных зносін вызначала: а) рускую; б) беларускую; в) польскую; г) яўрэйскую мову.
9. Першая легальная беларускамоўная газета 1906 г. мела назву: а) Наша ніва; б) Наша доля; в) Суполка; г) Загляне сонца і ў наша ваконца.
10. Калі была зафіксавана назва “беларусцы”: а) у Х ст.; б) у XVІ ст.; в) у ХІХ ст. ?
11. Што ўплывае на развіццё нацыянальнай самасвядомасці: а) культурны ўзровень развіцця нацыі; б) палітыка; в) людзі; г) надвор'е; д) развіццё мовы?
12. Выхад “Словаря белорусского наречия” І. Насовіча з'яўляецца: а) чацвёртым этапам фарміраваня беларускай літаратурнай мовы; б) першым; в) пятым.
13. Пяру А. Ельскага належыць: а) “Слоўнік жабрачае гаворкі на Белай Русі”; б) “З жыцця беларуса”; в) “Што трэба ведаць кожнаму беларусу”; г) “Пра беларускую гаворку”.
14. Афіцыйны курс на ажыццяўленне беларусізацыі быў узяты: а) у 1918 г.; б) у 1920 г.; в) у 1924 г.
15. Беларусізацыя – гэта: а) развіццё беларускай культуры; б) індустрыялізацыя; в) перавод справаводства на беларускую мову; г) карэнізацыя.
16. Беларусізацыю разгортвалі: а) Я. Лёсік; б) Ф. Скарына; в) М. Грамыка; г) В. Ластоўскі; д) С. Полацкі; е) Дз. Жылуновіч; ж) Л. Зізаній.
17. Якая палітыка прыйшла на змену беларусізацыі: а) паланізацыя; б) контрбеларусізацыя; в) дэмакратызацыя?
18. Да механізмаў разбурэння нацыянальнай самасвядомасці беларусаў з 1930 да 1980-ых гг. адносяцца: а) абвяшчэнне класавага зместу літаратуры і мастацтва; б) ідэалагізацыя ўсёй сістэмы адукацыі; в) замацаванне ў афіцыйных дакументах дзяржаўнасці беларускай мовы; г) самастойнае развіццё беларускай нацыі; д) фабрыкаванне крымінальных спраў па тыпу “Справа арганізацыі “Саюз вызвалення Беларусі”; е) замена беларускіх чыноўнікаў рускімі.
19. Які працэс пачынаецца на Беларусі ў 1960-ыя гады: а) контрбеларусізацыя; б) беларусізацыя; в) дэнацыяналізацыя; г) нацыянальнае адраджэнне?
20. Што ўказвае на развіццё нацыянальнай самасвядомасці беларусаў на сучасным этапе: а) эканамічнае становішча; б) Міжнародная навуковая канферэнцыя 1993 г. (Маладзечна); в) экалагічныя праблемы; г) прыняцце Закона “Аб мовах”(1990 г. )?
21. У якім раздзеле Закона “Аб мовах” разглядаюцца пытанні мовы культуры, адукацыі, навукі: а) у першым; б) у трэцім; в) у заключэнні?