Рэдактарскае рэцэнзаванне аўтарскага рукапісу. Схема рэд. Ацэнкі(актуальнасць, распрацоўка тэмы, моўна-стылёвая якасць твора).

Рэдактар — адна з самых вядучых фігур у выдавецтве. Характар яго работы патрабуе высокай палітычнай і прафесіянальнай падрыхтоукі, глыбокіх ведаў. Акрамя абавязковай вышэйшай адукацыі ён павінен быць спецыялістам у той галіне ведаў, да якой адносіцца рэдагуемая ім літ., ведаць асновы выдавецкай справы і паліграфіі, валодаць прафесіянальнымі ведамі.

З моманту замацавання за рэдактарам пэўнага рукапісу яго звычайна называюць вядучым рэдактарам. Ён устанаўлівае сувязь з аўтарам, як толькі з апошшм заключаны дагавор на напісанне - літаратурнага твора, аказвае яму дапамогу у творчай рабоце, кансультуе па усіх пытаннях, якія маюць дачыненне да яго работы. Першы чытач і першы крытык рукапісу. Ён першым дае аб ім заключэнне, ацэньвае якасць, правярае ці адпавядае рукапіс умовам дагавору і зацверджанаму пры заключэнш дагавору праспекту. Ступень дапрацоўкі, актуальнасць, распрацоўка тэмы. 1. Крытычная чытка рукапісу, пры якой ацэньваецца тэма і праблемы; 2. Ацэнка фактычнага матэрыялу (сувязь факт. мат-лу з тэмай, праблемай); 3. Ацэнка формы падачы(аналіз кампазіцыі, фукцыян.прызначэння); 4. Моўна-стылёвая праўка.

Рэдактар рэдагуе рукапіс, узгадняе з аутарам праукі, якія уносць у рукапіс. Разам з мастацкім і тэхнічным рэдактарам вырашае пытанне афармлення кнігі.

Ён складае рабочыя аглаўленні рукапісу, у якіх устанаўлівае суадносіны асобных частак тэксту (раздзелы, главы, параграфы). Робіцца гэта для тэхнічнага рэдактара, які будзе размяшчаць шрыфты для загалоўкаў, падзагалоўкаў, іншых асобных элементаў.

Пры неабходнасці рэдактар удзельшчае ў састаўленні навуковага апарату кніг (прадмова, пасляслоўе, заувагі, паказальнік), складае анатацыі на адрэдагаваныя кніп. Ён нясе адказнасць за ідэйна-навуковую якасць адрэдагаваньгх рукапісаў, тэрміны іх падрыхтоўкі да друку, адказвае за дапушчаныя у кнізе памылкі, за перавышэнне нормаў рэдакцыйных правак у карэктурах.

Публіцыстычная спадчына беларускіх пісьменнікаў.

М.Багдановіч – крытык. Багдановіч - крытык і даследчык беларускай літаратуры. Рэцэнзіі, натакі, творчыя партрэты, якія пісаў Багдановіч побач з вершамі, сабраны ў асобную кнігу толькі ў 1968 годзе, калі выдаваўся збор твораў у 2-х тамах. Другі том і склалі проза, публіцыстычныя і літаратурна-крытычныя артыкулы. Як крытык-практык Багдановіч скарыстоўваў амаль усе жанры, якія зараз ўжываюцца пры асэнсаванні літаратуры і мастацтваСМІ – рэцэнзія, анатацыя, водзыў, літаратурны партрэт. У Багдановіча-крытыка лёгкае пяро, даступны шырокаму колу чытачоў стыль. Багдановіч разумеў, што на Беларусі адсутнічае прафесійная крытыка, таму імкнуўся заняць гутэю нішу. Для Багдановіча было важна, каб крытык карыстаўся пачуццем такту, павагі да літаратара. Недапушчальны: катэгарычнасць, паспешлівсць у ацэнках, празменая эмацыйнасць. Творчыя прыкметы: касмапалітызм, імкненне да універсалізму, свабоднае выкарыстанне вобразаў. Аналізуючы літ. творы, Б. вылучаў тыя з іх, у якіх шчырасць, арыгінальнасць спалучаліся з вытанчанасцю, прыгажосцю формы.

Ліратуразнаўчая і крытычная спадчына І. Замоціна. Адзін з пачынальнікаў беларускага літаратуразнаўства. Шэраг работ надрукаваны ў часопісах “Узвышша”, “Полымя”. Даследаваў творчасць Багдановіча, Тургенева, Някрасава, Талстога, Коласа, Купалы, Гартнага, Крапівы і інш. Навуковыя працы прысвечаны гісторыі літаратуры XVIII-XIX і беларускай літаратуры пачатку XX стагоддзяў. Адзін з пачынальнікаў беларускага савецкага літаратуразнаўства. Першая кніга «Ранние романтические веяния в русской литературе» надрукавана ў 1900 г. у Варшаве. Затым былі выдадзены працы «Предание о Вадиме Новгородском в русской литературе» (Варонеж, 1901), «Романтизм двадцатых годов XIX ст. в русской литературе» (Варшава, 1903-1907, т. 1-2), «Литературные эпохи XIX столетия: Очерки по истории русской литературы» (Варшава, 1906, вып. 1-6), «Романтический идеализм в русском обществе и литературе 20-30-х годов XIX ст.» (Санкт-Пецярбург, 1907), «Сороковые и шестидесятые годы» (Варшава, 1911), «Ф.М.Достоевский в русской критике, 1846-1881» (Варшава, 1913, ч. 1), «М.Ю.Лермонтов» (Варшава, 1914), «Единство русской культуры» (Харкаў, 1919). У Менску выйшлі «На переломе: Схема литературных исканий XIX-XX вв.» (1927), «Мастацкая літаратура ў школьным выкладанні. Вып. 1-2» (1927-1928), «А.С.Пушкін: Нарыс жыцця і творчасці» (1937), а таксама некалькі метадычных распрацовак па пытаннях выкладання мовы і літаратуры. Шэраг работ надрукаваны ў 20-30-я гг. у «Працах Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта», у часопісах «Узвышша», «Полымя». Крытыка-біяграфічны нарыс пра М.Багдановіча змешчаны ў 1 томе Збору твораў паэта (Менск, 1927). Даследаваў таксама творчасць І.Тургенева, І.Ганчарова, М.Някрасава, Л.Талстога, А.Серафімовіча, Я.Купалы, Я.Коласа, Ц.Гартнага, П.Глебкі, К.Крапівы і іншых пісьменнікаў.

Крытычная спадчына М.Гарэцкага.

Максім Гарэцкі працаваў і ў галіне крытыкі і літаратуразнаўства, а таксама мовазнаўства. Напісаў першую «Гісторыю беларускае літаратуры» (Вільня, 1920, 4-е выданьне, Менск, 1926). Аўтар літаратурна-крытычнай працы «Маладняк» за пяць гадоў. 1923-1928» (1928), «Хрэстаматыі беларускае літаратуры. XI век - 1905 г.» (Вільня, 1922), «Руска-беларускага слоўніка» (з Г.Гарэцкім, Смаленск, 1918, 2-е выданьне, Вільня, 1920), «Беларуска-расійскага слоўнічка» (3-е выданьне, 1925), «Практычнага маскоўска-беларускага слоўніка» (з М.Байковым, 1924, 2-е выданьне, 1926). Выдаў зборнік «Народныя песьні зь мелодыямі» (запісаныя ад маці, мелодыі запісалі А.Ягораў і М.Аладаў, 1928).

Артыкул “Наш тэатр” (1913) Напіс у форме звар да пісьменнікаў, акц, наст-аў Усхваляв інтан Пошукі адрадж. А вы, жрацы ў Храме Нашага Адрадж, каторы есць і каторых яшчэ народзіць Бог, вы, лепшыя пчолкі з рою младабелрусаў, мастакі і штукаркі тэатра бел-га, в асобенна вучыцеся мове і дбайце аб яе сіле і прыгажосці. Вы, настаўнікі красамоўства і прыгожай гаворкі, тое, што вы скажаце са сцэны, сілаю ўкладз у душу беларуса. Гадуйце нашу надзею – дзетак нашых. Нясіце яду Бедн Народу, што праз цэлыя вякі знае і гаворыць толькі два словы: “Я галодзен!” Карміце яго хлебам, бо ен відзеў адны камяні. Мы забілі сваю мову…Тэатр наш павінен ачысціць, абяліць мову і паказ яе гучнасць. Дык вот трэба, каб са сцэны бел тэатра палілася бел песня

Артыкул “Развагі і думкі” Белар рух, “адрадж белых русічоў” Праблема свяд-ці бел інтэліг Два дзесяткі гадоў таму назад адзін этнограф пісаў, што ў бел няма ўжо “тутэйшай бел інтэліг”… Цяпер мы скажам, што яна ўжо, ужо есць!.. Нямв чаго баяцца, – з аднаго бярозаавага семечка вырасце бярозавы лес на колькі верст…

І белар інтэліг будзе расці і развів – калі? Калі будзе браць жыццевыя сокі ў нар гушчы

А.Адамовіч кідаў выклік “эстэтычна грухой” вельгарыстычнай крытыцы, якая імкнулася дэгуманізаваць мастацтва. Адначасова ен працягваў традыцыі нацыянальнай пісьменніцкай крытыкі. Адамовіч даследваў стыль Чорнага, МележаА.Адамовіч умеў стварыць у крытычных творах атмасферу добразычлівай, тактоўнай,шчырай, інтымнай размовы з чытачом і творцай пра след літаратуры.. А. Беспамылкова пазнаваў антымастацкае , быў бязлітасным да пасрэднасці ў літаратуры.

Большая частка рэцэнзій, артыкулаў, манаграфій А. Пабудаваны ў форме палемікі са сваімі апанентамі, ідэйнымі праціўнікамі (“публіцыстычны”) (“Стыль і творчы напрамак”, “Вучоба пісьменніка і яго ідэйнасць”, “Гісторыя і сучаснасць”). У гэтых тэкстах ен пераконваў, што крытыкі павінны бачыць сябе існуючымі ў часе.

А. –крытык дзін годна супрацьстаяў ілжэмастацтву і псеўдакрытыцы