Практыкум па беларускай мове (Кныш Л.С., Барысенка В.У., Казакевіч Т.Г

–Памяшканне зусім непрыстасаванае.

–Так, дакладна, зусім маленькае, ды і столь нізкая.

–…

–Музыка гучала абсалютна папсовая.

–Ой, ды зусім безгустоўна падабраная.

–…

2. Вы размаўляеце з сябрам, які аформіў дакументы на навуковую канферэнцыю ў Кітай, а цяпер лічыць свой выбар няўдалым. Запярэчце сябру і пераканайце яго ў тым, што ѐн зрабіў правільны выбар. (У

вашых аргументах карыстайцеся рознымі сродкамі)

– Ведаеш, я ўжо расчараваны. Так далѐка ляцець, а ў Пекіне буду тры дні –

нічога не пабачу, толькі стамлюся.

–…

–Ды і кітайскай я не ведаю, буду там, як….

–…

–А гэтая ежа экзатычная...

–…

–Кажуць, у Пекіне няма чым дыхаць.

–…

3.Запярэчце ў адказ на рэпліку, выкарыстоўваючы антанімічныя сродкі.

–У вѐску прыедзем позна, па вуліцы будзем ісці міма чорных вокнаў.

–…

–Чаму я заўсѐды выконваю самую чорную працу?

–…

–Гэтая чорная паласа ў маім жыцці ніколі не скончыцца.

–…

211

4. Ваша задача – пераканаўча адстойваць сваю пазіцыю ў дыскусіі,

выкарыстоўваючы ўсе магчымыя аргументы. Абапірайцеся на веды,

жыццѐвы вопыт, прыклады з мастацтва.

С і т у а ц ы я. Вы прымаеце ўдзел у дыскусіі на тэму «Мода. За і супраць» Удзельнік дыскусіі 1 – абаронца моды.

Ён праяўляе ініцыятыву, актыўна рэагуе на выступленні апанентаў,

адкрыта выказвае свае эмоцыі (здзіўленне, захапленне, ухваленне).

Удзельнік дыскусіі 2 – праціўнік моды.

Ён падтрымлівае і ўзмацняе палемічны характар дыскусіі, пераканаўча пярэчыць апаненту, не хаваючы сваіх эмоцый (неўхвалення, абурэння,

здзіўлення), прыводзіць важкія аргументы на карысць сваіх поглядаў.

Удзельнік дыскусіі 3 – прыхільнік кампраміснай пазіцыі.

Ён зніжае палемічны характар дыскусіі, праяўляе стрыманасць,

згладжвае супярэчнасці пазіцый, стараецца надаць дыскусіі канструктыўны характар, выказвае як станоўчыя, так і адмоўныя эмоцыі (задавальненне,

асцярога, шкадаванне).

5. Вы набылі ў абутковай краме туфлі па зніжцы. Праз тыдзень адарвалася засцежка. Вам не хочуць іх замяніць і не аддаюць назад грошы. Вы хочаце дамагчыся выканання правоў спажыўцоў. Змадэлюйце дыялогі пакупніка і прадаўца, пакупніка і дырэктара магазіна з аргументамі і контраргументамі.

1.Ветліва папрасіце замяніць вам абутак.

2.Запатрабуйце замены абутку.

3.Выкажыце ў ветлівай форме прэтэнзіі дырэктару магазіна адносна кепскага абслугоўвання кліентаў.

4.Выкажыце дырэктару магазіна пагрозу абараняць свае правы ў адпаведнай інстанцыі.

6.Дайце параду. Ваш сябар пачынае сваю педагагічную дзейнасць. Ён напісаў вам пра выпадак, які адбыўся на адным з адкрытых урокаў.

212

... Хвілін за дзесяць да канца ўроку адзін вучань перастаў працаваць і пачаў пісаць эсэмэску ў сваім тэлефоне. Зразумела, настаўнік зрабіў яму заўвагу,

якая мне падалася непедагагічнай. У цябе вялікі досвед працы з дзецьмі. Як бы ты паступіў у гэтай сітуацыі?

Дайце адказ на пытанне, а таксама пракаментуйце гэтыя варыянты заўваг.

–Што ты робіш? Зараз жа выключы тэлефон!

–Зноў ты пішаш не ў сшытку, а ў тэлефоне!

–Што тэрміновае ў цябе здарылася?

7. Напішыце разважанне на тэму «Валанцѐрскі рух. Прычыны ўзнікнення і кірункі працы». Аб’ѐм тэксту: 150–200 слоў. Пры гэтым вы павінны вызначыць

асаблівасці грамадскай ініцыятывы;

аб‘ектыўныя і суб‘ектыўныя прычыны ўзнікнення ініцыятывы;

кірункі працы разнастайных арганізацый (экалагічных, сацыяльных,

культурных);

ацаніць

ступень запатрабаванасці ў грамадстве дадзенай ініцыятывы;

выказаць

сваѐ стаўленне да дадзенай грамадскай ініцыятывы.

8.

А. Растлумачце паняцце «гонар»

першакласніку, які правініўся;

студэнтам падчас лекцыі на маральна-этычную тэму.

Б. Растлумачце паняцце «справядлівасць»

першакласніку, які правініўся;

студэнтам падчас лекцыі на маральна-этычную тэму.

213

В. Растлумачце паняцце «бессаромнасць»

першакласніку, які правініўся;

студэнтам падчас лекцыі на маральна-этычную тэму.

9.Вы прадстаўнік грамадскай арганізацыі і маеце магчымасць выступіць з прамовай перад слухачамі на тэму «Дзень без аўтамабіля». Вы павінны :

а) заахвоціць слухачоў стаць членам вашай каманды;

б) змадэляваць магчымыя заўвагі і пытанні аўдыторыі. Адказаць на іх.

10. Вы прадстаўнік грамадскай арганізацыі і маеце магчымасць выступіць

з прамовай перад слухачамі на тэму «Дапаможам дзіцячаму дому!». Вы

павінны :

а) заахвоціць слухачоў стаць членам вашай каманды;

б) змадэляваць магчымыя заўвагі і пытанні аўдыторыі. Адказаць на іх.

11. Вы прадстаўнік грамадскай арганізацыі і маеце магчымасць выступіць

з прамовай перад слухачамі на тэму «Моладзь без наркотыкаў». Вы

павінны:

а) заахвоціць слухачоў стаць членам вашай каманды;

б) змадэляваць магчымыя заўвагі і пытанні аўдыторыі. Адказаць на іх.

12. Вас запрашаюць выступіць перад студэнтамі аднаго з беларускіх ВНУ.

Выберыце адну з тэм:

Эканамічныя стасункі вашай краіны і Рэспублікі Беларусь.

Культурныя сувязі вашай краіны і Беларусі.

Перспектыўныя турыстычныя маршруты ў Беларусі для вашых суайчыннікаў.

Напішыце тэзісы вашага паведамлення. Аб’ектамі супастаўлення

з’яўляюцца

сучаснае становішча;

214

асаблівасці новых тэндэнцый;

прычыны з‘яўлення гэтых тэндэнцый;

перспектывы іх развіцця.

13.Ваш знаѐмы з Кітая (знаѐмая, сябар, калега, знаѐмая сям’я) упершыню едзе ў Беларусь. Вам неабходна даць парады, выказаць папярэджанні,

растлумачыць, што варта рабіць і чаго не варта, што дазваляецца і што катэгарычна забаронена.

14. Вы – дырэктар фірмы. Вы атрымалі службовую запіску ад сакратара.

Азнаѐмцеся з дакументам, правядзіце з падначаленым афіцыйную гутарку.

Падчас размовы неабходна: а) назваць тэму / прадмет размовы;

б) высветліць прычыны (аб’ектыўныя і суб’ектыўныя), што прывялі да канфлікту; в) аб’явіць сваѐ рашэнне.

Паважаная Ірына Пятроўна,

Наш госць з Манголіі просіць перанесці сустрэчу з Вамі на заўтра, 5-га лютага, бо сѐння ѐн яшчэ ў аэрапорце і мае праблему з атрыманнем візы.

Фірма даслала яму электронны варыянт афіцыйнага запрашэння, але не выслала арыгінал. Маючы толькі копію, ѐн не можа атрымаць візу ў аэрапорце.

Адказным за запрашэнне і прыѐм быў Алег Закрэўскі.

15. Змадэлюйце абмеркаванне сацыяльна значнай праблемы: «Беспрацоўе:

хто вінаваты?». Ваша задача — падчас размовы выказаць і адстаяць свой пункт гледжання адносна рашэння закранутага пытання. Час гутаркі – 8 –

10 хвілін (без падрыхтоўкі).

215

Частка ІІІ. РЭДАГАВАННЕ ТЭКСТУ

Прапануюцца арыгінальныя тэксты на розных мовах і іх пераклады на беларускую, выкананыя пры дапамозе электроннага перакладчыка.

Неабходна адрэдагаваць пераклады, пракаментаваць прычыны ўзнікнення памылак.

Т э к с т 1

Речевой этикет современности В современном мире, и тем более в городской культуре

постиндустриального и информационного общества, понятие культуры речевого общения изменяется коренным образом. Скорость изменений,

происходящих в современности, ставит под угрозу сами традиционные основы речевого этикета, основанные представлениях о незыблемости социальной иерархии, религиозных и мифологических верований. Изучение норм речевого этикета в современном мире превращается в практическую цель,

ориентированную на достижение успеха в конкретном акте коммуникации: при необходимости обратить на себя внимание, продемонстрировать уважение,

вызвать доверие у адресата, его симпатию, создать благоприятный климат для общения. Однако роль национального речевого этикета остается важной — знание особенностей иностранной речевой культуры является обязательным признаком свободного владения иностранным языком.

А. В. Костина «Тенденции развития культуры информационного бщества:

анализ современных информационных и постиндустриальных концепций»

Маўленчы этыкет сучасна

216

У сучасным свеце, і тым больш у гарадской культуры постіндустрыяльнага і інфармацыйнага грамадства, паняцце культуры маўленчых зносін змяняецца карэнным чынам. Хуткасць змяненняў, якія адбываюцца ў сучаснасці, ставіць пад пагрозу ставяцца традыцыйныя асновы маўленчага этыкету, заснаваныя уяўленнях пра непахіснасці сацыяльнай іерархіі, рэлігійных і міфалагічных вераванняў. Вывучэнне нормаў маўленчага этыкету ў сучасным свеце ператвараецца ў практычную мэту, арыентаваную на дасягненне поспеху ў канкрэтным акце камунікацыі: пры неабходнасці звярнуць на сябе ўвагу, прадэманстраваць павагу, выклікаць давер у адрасата,

яго сімпатыю, стварыць спрыяльны клімат для зносін. Аднак роля нацыянальнага маўленчага этыкету застаецца важнай - веданне асаблівасцяў замежнай маўленчай культуры з'яўляецца абавязковым прыкметай вольнага валодання замежнай мовай.

Т э к с т 2

Коммуникативные барьеры в деловом общении Причиной затруднений, непонимания, возникновения отрицательных

эмоций в процессе управленческого общения могут быть так называемые коммуникативные барьеры. Коммуникативный барьер — это психологическое препятствие на пути восприятия адекватной информации между партнерами по общению. В процессе делового общения возможно возникновение трех коммуникативных барьеров, условно обозначаемых как барьеры «авторитета», «избегания» и «непонимания». Первые два обеспечивают защиту от источника информации, третий — защиту от самого сообщения. Барьер «авторитета».

Разделив всех людей на авторитетных и неавторитетных, человек доверяет только первым и отказывает в доверии другим. Таким образом, доверие и недоверие персонифицируются и зависят не от особенностей передаваемой информации, а от того, кто говорит. Например, пожилые слабо прислушиваются к советам молодых. Барьер «избегания». Человек избегает неинтересных и тем более эмоционально негативных контактов с

217

собеседником. Барьер «непонимания». Зачастую источник информации заслуживает доверия, авторитетен, однако информация «не доходит» (не слышим, не видим, не понимаем).

А. В. Костина «Тенденции развития культуры информационного бщества:

анализ современных информационных и постиндустриальных концепций»

Камунікатыўныя бар'еры ў дзелавым зносінах Прычынай цяжкасцяў, неразумення, ўзнікнення адмоўных эмоцый у

працэсе кіраўніцкага зносін могуць быць так званыя камунікатыўныя бар'еры.

Камунікатыўны бар'ер — гэта псіхалагічны перашкода на шляху ўспрымання адэкватнай інфармацыі паміж партнѐрамі па зносінам. У працэсе дзелавога зносін магчыма ўзнікненне трох камунікатыўных бар'ераў, умоўна якія пазначаюцца як бар'еры «аўтарытэту», «пазбягання» і «неразумення». Першыя два забяспечваюць абарону ад крыніцы інфармацыі, трэці - абарону ад самога паведамленні. Бар'ер «аўтарытэту». Падзяліўшы ўсіх людзей на аўтарытэтных і неавторитетных, чалавек давярае толькі першым і адмаўляе ў даверы іншым.

Такім чынам, давер і недавер персаніфікуе і залежаць не ад асаблівасцяў перадаваемай інфармацыі, а ад таго, хто гаворыць. Напрыклад, пажылыя слаба прыслухоўваюцца да парад маладых. Бар'ер «пазбягання». Чалавек пазбягае нецікавых і тым больш эмацыйна негатыўных кантактаў з суразмоўцам. Бар'ер

«неразумення». Часцяком крыніца інфармацыі заслугоўвае даверу,

аўтарытэтны, аднак інфармацыя «не даходзіць» (не чуем, не бачым, не разумеем).

Т э к с т 3

6 причин изучить корейский язык Некоторые из моих читателей наверняка возмутятся: «Что это за тема

такая? Ну, понятно, что нужно учить английский или испанский — как-никак

218

основные языки международного общения. Хорошо бы еще учили китайский — ввиду открывающихся перспектив, или итальянский — один из красивых европейских языков — для души. Но корейский здесь причем? Пусть его корейцы и учат!». И будут неправы эти мои читатели! Даже если это и не язык ваших предков, то это вовсе не означает, что он вам без надобности.

Существует, как минимум, 6 веских причин, чтобы изучить корейский:

1.В рейтинге популярности языков корейский занимает 12 строчку, тогда как немецкий, французский, итальянский и другие, более распиаренные языки, находятся в рейтинге позади него.

2.На корейском в общей сложности разговаривает около 80 млн. человек. И

это не только жители Южной Кореи и мрачной КНДР, но и многие представители диаспоры, разбросанные по всему миру.

3.История, культура и традиции Кореи имеют древние и очень интересные корни, но изучить их можно, только владея корейским языком.

4.Южная Корея – страна с мощной экономикой, достаточно охотно предоставляющая условия для жизни и работы иностранцам. И тут уже без знания государственного языка не обойтись.

5.В Беларуси работает несколько корейских компаний. Знание их языка станет мощным преимуществом при трудоустройстве.

6. ВУЗы Южной Кореи имеют хорошую репутацию и охотно принимают иностранных студентов, однако обучение в них проводится на государственном языке.

Ю. Ю. Иванюк «Как выучить корейский язык»

6 прычын вывучыць карэйская мова Некаторыя з маіх чытачоў, напэўна, абурацца: «Што гэта за тэма такая? Ну,

зразумела, што трэба вучыць англійская або іспанскі — як-ніяк асноўныя мовы міжнародных зносін. Добра б яшчэ вучылі кітайскі — на ўвазе адкрываюцца перспектыў — або італьянскі — адзін з прыгожых еўрапейскіх моў — для душы. Але карэйскі тут прычым? Хай яго карэйцы і вучаць!» І будуць няправыя

219

гэтыя мае чытачы! Нават калі гэта і не мова вашых продктаў, то гэта зусім не азначае, што ѐн вам без патрэбы. Існуе, як мінімум, 6 важкіх прычын, каб вывучыць карэйскі:

1. У рэйтынгу папулярнасці моў карэйскі займае 12 радок, тады як нямецкі,

французскі, італьянскі і іншыя, больш распіяренных мовы, знаходзяцца ў рэйтынгу ззаду яго.

2. На карэйскім ў агульнай складанасці размаўляе амаль 80 млн. чалавек. І

гэта не толькі жыхары Паўднѐвай Карэі і змрочнай КНДР, але і шматлікія прадстаўнікі дыяспары, раскіданыя па ўсім свеце.

3.Гісторыя, культура і традыцыі Карэі маюць старажытныя і вельмі цікавыя карані, але вывучыць іх можна, толькі валодаючы карэйскім мовай.

4.Паўднѐвая Карэя — краіна з магутнай эканомікай, досыць ахвотна якая прадстаўляе ўмовы для жыцця і працы замежнікам. І тут ужо без ведання дзяржаўнга мовы не абысціся.

5.У Беларусі працуе некалькі карэйскіх кампаній. Веданне іх мовы стане магутным перавагай пры працаўладкаванні.

6.ВНУ Паўднѐвай Карэі маюць добрую рэпутацыю і ахвотна прымаюць замежных студэнтаў, аднак навучанне ў іх праводзіцца на дзяржаўным мове.

Тэ к с т 4

Do you know the definition of business etiquette?

Business etiquette is about building relationships with other people. Etiquette is not about rules & regulations but is about providing basic social comfort and creating an environment where others feel comfortable and secure, this is possible through better communication.

Social media communication platforms (i.e. Facebook, Linkedin) are evolving rapidly day by day, as the concept of social media etiquette becomes a crucial part of business. Business etiquette consists of two things. Firstly, thoughtful consideration of the interests and feelings of others and secondly, being able to minimise

220