55.Әлеуметтік-психологиялық басқару әдісі.

Әлеуметтік-психологиялық әдіс-бұл қоғамдық жекелеген мәні бар,өнегелі құндылықтарды қалыптастыратын әлеуметтік-психологиялық факторларды пайдалануға негізделген басқарудағы ықпал ету тәсілі.Бұл тәсіл келесідей топтарға бөлінеді: 1.Басқару обьектісінің әлеуметтік-психологиялық сипатые ескеру. 2.Міндеттемелерді пайдалану, келісімшарт, игіліктерді бөлудің тәртібін белгілеу арқылы құрылатын әлеуметтік реттеу әдісі. 3.Әлеуметтік ынталандыру-әлеуметтік психологиялық жағдай жасау. Психологиялық-әлеуметтік әдісті ұйымдастыру-экономикалық тұрғыдан қарастырылады, ұйымға тікелей әсер етеді-көндіру. Негізгі обьектісі-қызметкерлердің өзара қарым-қатынасы,олардың еңбек пен ортаға қарым-қатынасы.Ұйымға әсер ететін психологиялық ықпал етуі:1.адам әрқашанда аз жұмыс жасап,көп пайда табады. 2.Мадақтау көп,жаза аз болса.3.Еңбектегі ізгілендіру.4.Топтарды іріктеу және жинақтау. 5.Психологиялық ынталандыру.6.Кәсіби оқыту-үйрену.

Әлеуметтік әдіс-кең спектр түрлері. 1.Әлеуметтік нормалау-ішкі тәртіп ережесі. 2,Ұйым жарғысы.3.Әртүрлі кодекс. 4.Өндірістік әдеп ережелері.5.Тәртіпке шақыру формалары.

56.Бақылаудың адамдарға теріс әсерін нақты мысалда көрсету.Жоспарланған нәтижелерді нақты іске асырылғанымен ӛлшеу процесі. Басқару практикасында ӛзіндік бақылау технологиясы бар.Бақылау технологиясы: Бақылау концепциясын таңдау; Бақылау нормалары; Бақылау көлемі мен аумағы. Б. үш түрі бар: 1. Алдын –ала б. негігзі құралы белгілі бір ереже, процедура, жүріс-тұрыс сызықтарын ӛңдеу. Ұйымда бұл б.түрі үш облыста қолд: адамзаттық, материалдық, қаржылық ресурстар. Адамзаттық б. оның іскерлік , кәсіби білімін талдау есебін жүрг; материалдық шикізат не қызмет сапасын б.; қаржылық р. қашан, қанша, қандай құралдарда қажеттілік туындауын б (қолма қол не емес).бұл процесте әртүрлі кезеңдердегі стандарты ауытқуларды анықтауға болады. Оның екі түрі бар: диагностикалық және терапевттік. Диагностикалық – ұйымда белгілі бір істің дұрыс еместігін кӛрсетеін ескертуші сигнал, эталон, ӛлшемдер. Терапевттік- нормативтерден ауытқуларды анықтап ғана қоймай жӛндеу шараларын жасау. 2. Аралық б. жұмыс процесінде ж.асыр. оның объектісі  қызметкерлер. Бұндай б. белгіленген жоспарлар мен инструкция ауытқуын жояды. А.б. жүргізу үшін басқару аппаратына кері байланыс керек. 3. Қорытынды б. болашақтағы қателікті жою. Кері байланыс жұмысы орындалып болған сон қолд. Екі қызметі бар: Басшыға ақпаратты ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Нәтижені салыстырады. Туындағын мәселелер туралы ақпарат алуға, болашақта құтылу жолдарының жаңа жоспарын жасайды. Ынталандыруға ықпал етеді. Нәтиже деңгейіне байл ынталық кӛтермелеу қол жеткен нәтижені бағалауға көмек береді. 

57.Ғылыми басқару әдістері.

Басқару әдісі дегеніміз басқарушы субъектінің белгілі бір нәтижелерге қол жеткізу үшін басқару объектісіне ықпал етуге қолданылатын құралдар мен әдістер жиынтығы. Ғылыми әдіс түрлеріне келесідей әдіс түрлері жатады: тарихи; үлгілеу; эксперименттік; математикалық; әлеуметтік зерттеу әдіс түрлері.

Кез келген кәсіпорындарда басқару әдістерінің ғылыми әдістен басқа да жіктемесі болады. Мазмұнына қарай: экономикалық; ұйымдастырушылық-әкімшілік; әлеуметтік-психологиялық.

Мотивациясына қарай: материалдық; моральдық; мәжбүрлеу. Ұйымдастыру түрлері бойынша: жалпы; жекешелік; уәкілдік; алқалық. Қолдану саласы бойынша: жалпы түрдегі; аймақтық.

Басқарудың э.ә. – кәсіпорын қызметкерлерінің қажетті бағытта әрекет етуіне және алға қойылған міндеттерді шешуге талпыныстарын оятатын экономикалық жағдайларды тудыру жолымен ықпал ету тәсілдерінің жиынтығы.Басқаруда э.ә. жүйесі артықшылыққа ие (жоспарлау, қаржыландыру, баға белгілеу, экономикалық ынталандыру, бағдарламалар) болатын себебі, ол ӛндірістік ұжымның және әрбір жеке тұлғаның материалдық мүдделері арқылы шаруашылықты жүргізудегі нарықтық жүйе талаптарын орындауға деген олардың ынтасын оятады.

Б.ұйымдастырушылық ә. – нақты мақсаттарға қол жеткізудің ұйымдастырушылық жағына ықпал ету жүйесі б.т. бір жұмысты орындау ұйымдастырудың әрқилы жағдайларында, оны ұйымдастырудың әртүрлі типтерінде мүмкін бол