3. Әлеуметтік психологияның ғылым ретінде қызметтері Әлеуметтік психология пәні
Әлеуметтік-психологиялық құбылыстар мен процестерді ойдан өткізу және үйрену
Әлеуметтік-психологиялық құбылыстар мен процестердің әр түрлі жағдайларда айқындалу заңдылықтарын анықтайды
Әлеуметтік-психологиялық заңдылықтар негізінде қоғамдық, мемлекеттік және басқа саяси, ұлттық процестерді болжайды
Әлеуметтік психологияның құрылымы, яғни оның категориялы жүйесі әлі күнге дейін белгілі емес. Дегенмен, әдебиеттерге талдау жасау әлеуметтік – психологиялық түсініктердің жиынтығын көрсетуге болады:
1. әлеуметтік психология пәні және әдістері;
2. тұлға және қоғам, тұлғаның әлеуметтенуі;
3. элеуметтің қауымдастық пен әлеуметтік топтардың жалпы түсініктері, әлеуметтік топтардың жіктелуі;
4. әлеуметтік топтардың құрылымы және әлеуметтік-психологиялық ұйымдар;
5. әлеуемттік топтағы қарым – қатынас және тұлғааралық қатынас (әлеуметтік байланыс), ұжым психологиясы әлеуметтік қауымдастықтың жоғары форпмасы ретінде;
6. үлкен әлеуметтік топтар психологиясы; бұқаралық әлеуметтік құбылыстар – қоғамдық және топтық қажеттіліктер, сезім, ерік, қоғамдық және топтық сана;
7. коммуникация және коммуникациялық бұқаралық құрал психологиясы;
8. әлеуметтік – психологиялық процестерді басқару;
Әлеуметгік психологияның салалары
Әлеуметтік психология ғылым ретінде түрлі әлеуметтік-психологиялық құбылыстар мен міндеттерді зерттейді және ортақ бірліктен пайда болатың оның генезисін және дамуын анықтайды.
Этностық психология - әлеуметтік психологияның саласы, ол түрлі этностық бірлік өкілдерінің психологиялық сипаттарын зерттейді.
Дін психологиясы - адамдардың діни іс-әрекетін және түрлі діндік бірліктерге мүшелікке кіргендердің психологиясын -зерттейтін әлеуметтік психологияның саласы.
Саяси психология - адамдардың саяси іс-әрекеттерін және қоғамдық-саяси өмірге қатысатын түрлі әлеуметтік психологиялық құбылыстар мен процестерді зерттейтін әлеуметтік психологияның саласы.
Басқару психологиясы - адамдардың негізгі зейінді топтарға және бүкіл қоғамға әсерін, сапалы ерекшеліктерін сақтай отырып, белгілі әлеуметтік-қоғамдық тәртіпке бағынуын қалыптастыратын, дамыту және жетілдіру мақсаты мен мәселелеріне көңіл бөлетін әлеуметтік психологияның саласы.
Әлеуметтік әсер психологиясы - әлеуметтік психологияның әлсіз дамыған саласы, адамдарға әсерлердің ерекшеліктерін, зандылықтарын және олардың түрлі өмір сүру жағдайларындағы іс-әрекетінің құбылыстарын зерттеумен шұғылданады
Қарым - қатынасс психологиясы әлеуметтік топтардың адамдар арасындағы ақпарат алмасуы мен өзара әрекеттестігін айқындайды.
Отбасы психологиясы қоғамда отбасы мүшелерінің арасындағы жан-жақты түрлі ерекшеліктерді зерттеуді мақсат ретінде қояды.
Дау-дамай (конфликт) психологиясы — түрлі дау-дамайлардың психологиялық ерекшеліктерін қарастыратын және оларды тиімді жолдармен шешуге бағьггталған әлеуметтік психологияның мьгқты прогрессивті саласы.
Әлеуметтік психологияның негізгі міндеттері:
Зерттеу құрылымы, механизмдері, әлеуметтік заңдылықтары мен ерекшеліктеріне жататын: адамның қарым-қатынасы өзара ықпал етуі, психологиялық мінездеме әлеуметтік топқа, ұжымға, жеке адам психологиясы.(әлеуметтік құрылымы, қайшылықтары(поблемалары).
Әлеуметтік психологияның зерттейтін мәселелері:
Әлеуметтік психологиялық мінездемелер немесе сипаттамалар,
заңдылықтар,байланысқан іс-әрекеттер процесінің механизмдері, жеке адамның қарым-қатынасы, ақпарат алмасудың ерекшелігі, өзара түсіністік пен қабылдау, қарым-қатынас барысында адамдардың өзара әрекеттесуі. Қарым-қатынас негізінде адамдар бір-біріне өзара ықпал етеді, ақпарат алмасады.
Әлеуметтік психология механизмінің әлеуметтенуі, яғни қоғамдағы адамдарды түсінуіне: еліктеу, сендіру, тарату,жұқтыру, сенімге кіру процестері енеді.
Әлеуметтік психология заңдылықтары қоғамда ортақ анықтарған әлеуметтік құрылымдық жүйе үлкен әлеуметтік топтардың құрылуы. Ол жалпы массалы, әлеуметтік психологиялық топтар.
Оларға: кластық (топтық) және этнопсихологиялық ерекшеліктер, этнопсихология, психология кластары, әлеуметтік психологиялық мамандандырылған топтар және саясат психологиясы жатады.
Топтың әлеуметтік психологиясы . Осыған байланысты әлеуметтік
психологиялық зерттеулерде топ құрамы, топтың білім беру топтық динамикасы және құрылымы, өзара қарым-қатынасы, кіші топтағы рольдік билік және басқару процесі мәселелері қарастырылады.
Жеке адамның әлеуметтік психологиялық ерекшеліктері, механизмдері, индивидтің әлеуметтенуі.
Әлеуметтік психология заңдылықтары қоғамда ортақ анықтарған әлеуметтік құрылымдық жүйе үлкен әлеуметтік топтардың құрылуы. Ол жалпы массалы, әлеуметтік психологиялық топтар.
Оларға: кластық (топтық) және этнопсихологиялық ерекшеліктер, этнопсихология, психология кластары, әлеуметтік психологиялық мамандандырылған топтар және саясат психологиясы жатады.
Топтың әлеуметтік психологиясы . Осыған байланысты әлеуметтік
психологиялық зерттеулерде топ құрамы, топтың білім беру топтық динамикасы және құрылымы, өзара қарым-қатынасы, кіші топтағы рольдік билік және басқару процесі мәселелері қарастырылады.
Жеке адамның әлеуметтік психологиялық ерекшеліктері, механизмдері, индивидтің әлеуметтенуі.
Әлеуметтік психологиялық мінездемелер немесе сипаттамалар,
Сонымен әлеуметтік психология пәні психологиялық заңдылықтар мен
динамикалық құрылым ерекшеліктерінің қоғамдық өзара қатынас процесінде туындайтын және осы тұрғыда негізделген бағыттардың көрсеткіші. Бұл көрсеткіштер мынадай формаларға: әлеуметтік психологиялық процеске, үлкен және кіші топтар құрылымы, жеке адам негіздемесі, қоғамдық өзара әрекеттестік немесе ықпал етуге бағытталған.