12.Бел землі ў складзе Рас імперыі ў к хvііі – пач хіх ст.

Падзелы РП 1772, Усходн частка да Расіі – Падзвінне і падняпроўе Ў склад Пскоўскай і магіл. Спачатку Пскоў цэнтр – Апочка , потым полацк. 1776 створ – Полацкая губ (Бел тэр адзял іх ад Рас)1773 Ў Рас тэр дзеліцца на губ(300-400тыс ч) і паветы(20-30 тыс ч). 1793 – 2 падзел. Новвая губ – Мінская. 1794 створ Вілен і Слонім губ, 1795 – 3 падзел. Новае дзяленне губ: Аўстрыя, Расія, Прусія. 3 млн.чал да Расіі. Крэпасці Дынабург, Полацк, Відзы, Рагачоў. Рэформы 1796-97гг. Адміністр. – створ.губ.: белар (Пол, Магіл намесніцтвы)- 1,5 млн цэнтр Віцебск. Мінская – 800тыс.; Літоўская (Слонімская і Вілен губ) 1,6 млн. 1802г. Бел губ разбіта на Магіл і Віц+Смален=Бел генерал губ-ва; Мінская і Літоўская на Грод і Вілен+Мінская = Літоўскае ген губ. Выканаўчая улада – Губернатар. Прысяга Расіі. 1840 Указ Мікалая 1 забараніў ужываць назву “беларуская”. Бел ген губ ліквід у сяр 19 ст. У 60-я гг. У справаводстве З’яўл назва “Паўн зах край” кожная губ падзял на павет, глаўны – камісар. Паветы дзял на 6 ключоў на чале з войтамі. У сель адмін гал – сотнік (100-200 чал), дзесятнік (10-25 чал). Губ аб’ядн у ген – губ. Ген губ-р – намеснік цара, якому падпарадк некалькі губ-й. Расійскія афіцэры станавіліся камісарамі ў паветах. Пасада Ген-губ і губ-ра займалі выхадцы з Расіі, а пасада у адмін губ0ра маглі і мясцовыя. Пры губ быді канцылярыі (52 чал), ваенная каманда (123ч), войт прызначаўся з заможных сялян, што мелі спец знак улады - арла. У сошніка знак – доўгі кій з булавой на ім, у дзесятніка кій меншы з булавой на канцы. У 30-я гг. Ключы былі ліквід, а замест іх утвар станы, на чале станавы прыстаў. Такі падзел да 1917г. Віцебск да 1924 – акруга, потым раёны, 1938 – вобласць – раёны.

У складзе новай дзяржавы былі саслоўі: дваранства= шляхта. Расія прызнала правы бел літ шляхты. 1785г. Кацярына2 жалавала грамату дваранству. На шляхту распаўс правы рас дваран, але мясцовая шляхта страціла шэраг правоў: выбіраць караля, мець войска, абаронч збудав. Стварэння канфедэрацыі. Шляхта набыла і захавала правы: нерухомая маёмасць, служыць ці не, ствараць павятовыя і губ дваранскія сходы, быць абранымі і кіраваць такімі сходамі, мець не менш 20 сял. 94% шляхты не адпавядала гэтым умовам, РАЗБОР шляхты. Пераводз у разрад аднадворцаў, у горадзе ў разрад грамадзяніна. Падцверджаныя запісваліся ў кнігі. Прысяга на вернасць уладзе.

Сялянства: прыв-уласн (запрыгоненыя), наледжалі шляхце, царкве, гараджанам. Дзярж. – казне. Вольныя.

Гарады. Пазбаўлены магдэб права усе гарады і сталі кіравацца згодна жалаванай грамаце гарадам 1775г. Віцебск 10 тыс ч усе астатнія менш.

13. Экан.развіцце і сац.супярэчнасці у 1й пал. XIX Стан с\х. Крызіс феад-прыг сіст. Памешч землеўлад – буйнапамесн. Многа невял маёнт.Больш і больш таварны хар. Пашыр плошча ворн зямлі-збож культ. Тав-граш аднос садзейн спецыяліз сельс вытворч. Віцебвск-ільнавод-ва. Павял пасев бульбы для вінакур. Тавар хар-танкарун авечкагад, свінагад. Каб павял даход-ць маёнт- малатарні, веялкі, сячкарні. 1848- Гора-Горацкі зям інст.(падр спец кадр).

Сяляне: цяглыя, аброчн, дзярж. перав на паншч- 6-4 дзён у тыдзен. Муж са скатом і інвен, жанч-пешшы. Згоны (гвалты, талокі). + даніна (натур аброк). Дзярж павін- падушны падат, земскі сбор, кватэр павін. Аброчныя – 20-80 руб у год (карова кошт 12) + даніна, дадат, дзярж павін. Пабочн зараб: лесапав, дарогі, ткацт і г.д. Сялянскі рух. Спраб гаспад рэф. Шмат скарг цару- не прын поспех- вёскамі адмаўл ад працы, паншч-ну, падача іскаў ад прыгону+ нет поспеху. Уцёкі. Меры: рэформа Кісялёва – 1839 падпі Мік 1 “Палаж аб кір дзярж маёнт ў Зах губ”-мерапрыемствы: 1. правядз “люстрацый”- апісан кожн дз памесц. 2. ствар апарат для кір дзярж маёнт. Рэф пач са спробы змяніць стан дзярж сялян. Напрамкі: рэф сістэмы кір дзярж сял; пал "апякунства" ў адн да сялян; "люстрацыі дзяржаўных маёмасцей". Замест чаты-рох'яруснай сіст мясц кіравання на Бел ўстан тры адмін ярусы:губерня - акруга - сельская ўправа. дзейніч з крас 1840 г. (выбар форм кір дзярж маёнткамі, правядзенне рэвізій, люстрацый, ахова грамад парадку, пытанні харчовай, медыцын дапамогі і г.д. Акругі дзял на сельскабшчыны, і з іх фармір маёнткі. Сельскія ўправы:Іх органамі былі сельскі сход, сельскае кіраўніцтва. 2.Палітыка "апякунства" над дзярж сял(харч дапамога сял, якую ажыці спец пабуд запас хлебныя магазіны,пытанне аб арганіз пачатк навучання сялян. 3. люстрацыя, мэты: "прывядзенне ў вядомасць" дзярж маёмасцей, нівеліроўку гаспад ўзроўню сял сем'яў шляхам скасавання малазямелля і рэгламент павіннаснага прыгнёту. Пачатак у зах губ 1839 г. праводз ў два этапы: да 1844 г. пры захав фальв-панш сіст, з 1844 г. на аснове паскор перав сялян на аброк. Рэф не змагла прадух працэс выспяв капіталіс адносін у дзярж вёсцы, затрым працэс рассл сялян. мела супрацьлег вынікі. Перавод на аброк спрыяў росту маёмас дыферэнцыяцыі, працэсу першапач накапл капіталу, вызваліў працоўн рукі для капіталістычнай вытв-ці, стымуляваў рост гарадс насел. Прам-ць, трансп, гандль. Горад. Пр-ць, 3 стад: дробнатав вытв, мануф і фабр. Пач існ вольна-наём праца. Найб разв Гродн губ. Асн шляхі зносін-водн (Днепр, Бераз, Нём, Зах Дзвін, Буг), з’яўл перш параходы. Дарогі: Злуч Маск і Піцярб. Буд Пяц-Варш чыгун дар. . Важн роля кірмаш. Штотыдн. Гор нас: дваране, дух-ва, купцы, мяшч, сял.

Развіццё прамысловасці Беларусі у 1 палове ХІХ ст. становічша беларускіх гарадоў.

Прам-ць у Бел – дробнатав і мануфакт ступень развіцця. У сель мясц – памешч – сяляне. Прадпр па перараб с\г сыравіны – вінакурныя, суконныя (танкарунная авечкагадоўля),атняныя, цукровыя, мукамольныя. Даваліся дз пазыкі. Цэнтрам суконнай прам-ці Гродз губ (55 прадпр). 1860-я гг у Бел – 64 сукон пр – 51 тыс рабочых. Вытр ваўняных тканін. 1857 – 7 прадпр – 1444 рабу Гродз губ. Папяр, шклян, чыгунныя, медзеплпвільныя, жалезаапр, цагельн. НОВАЯ з’ява – выкар-не паравых рухавікоў і інш машын. Першымі былі: суконныя фабр у мяст Хомску Кобрын павета і Косаве Слонім павета. На Старынкаўскім (Чэрыкаўскі павет) чыгунапл заводзе і машынабуд заводзе Бенкендорфа працавала 900 рабочых.

ГАРАДЫ. 1п19ст рост гар насельн: перасял яўр з сель мясц. Мяшчане 70-90%, дваране і духав – 6-7%, купцы 2-2,5%. У сяр19ст – 40гарадоў, 300мяст. Буйныя: Віц, Мінск, Магіл, Гродна. Гарадская прам-ць не адыгрывала ролі. Рамяство і гандаль. Унутр гандаль – кірмашы. Абарот больш за 100 тыс руб мелі кірмашы Зэльвенскі ў Гродз губ, Бешанковіцкі ў Віц, Любавіцкі ў Магіл, кантрактавы ў Мін, Троіцкі ў Гомелі. Замежны гандаль. Экспарт:збожжа, лён, пянька,каноплі, лес, лесаматэр-лы, прамысловая тэхніка, галантарэю, прадметы раскошы. Шляхі зносін у 1804-1805 завер будаўн Агінскага і Бярэзінскага каналаў, якія звязвалі Днепр з Зах Двіной, Нёманам і Вмслай. 85 рпыстаней. Грунтовыя шасэйныя дарогі маскоўска-Кіеўская, Маск-рыжская. Маск-Варшаўская шаша. 1860г. шасэйн дарогі – 1100км.