4.Фарм-не бел.Нар-ці. Этнічныя працэсы на Бел. Да сяр хvіІст.

Перадумовы і прычыны складвання беларускай народнасці. Народнасць – форма моўнай, тэрытарыяльнай, эканамічнай і культурнай супольнасці людзей, якая ўтвараецца гістарычна ў выніку кансалідацыі, зліцця плямён і папярэднічае ўтварэнню нацыі. ФАКТАРЫ складвання бел.народнасці:  Палітычныя. У межах ВКЛ была ліквідавана сістэма мясцовых княжанняў і створаны інстытут намесніцтваў, арганізавана адзінае дзяржаўнае кіраванне, уведзена адзінае закандаўства, што сведчыла аб складванні сістэмы палітычна-прававой цэнтралізацыі ў краіне.  Сацыяльныя. Далейшае развіццё феадальных адносін, паступовае ўсталяванне прыгоннага права садзейнічалі кансалідацыі шматлікіх катэгорый насельніцтва: у сац.групы: шлязецкае саслоўе, духавенства, прыгонных сялян і мяшчан. Сацыяльныя ўмовы уплывалі на утварэнне бел.наронасці.  Канфесійны. Прыкмета веры станавілася сваеасаблівай прыкметнасці народа, а барацьба за веру з’яўлялась часткамі барацьбы за самабытнасць.  Дзяржаўна-тэарытарыяльнае адзінства рассялення усх.славянскіх насельніцтваў. Ядро этнічнай тэрыторыі бел.народнасці ў асноўных рысах адпавядала арэалам рассялення яе старажытных продкаў-крывічоў, дрыгавічоў, радзімічаў, а таксама каланізацыйныя працэсы. На тэрыторыі Беларусі існаваў даволі кампактны арэял рассялення усх.славянскіх насельніцтваў.  Мова. На аснове старажытнарускай мовы развіваліся спецыфічныя рысы беларускій гаворкі. Фарміраванне асноўных этнічных прыкмет сярэдневяковай беларускай народнасці. Матэрыяльная і духоўная культура новага і усх.славянскага этнасу базіравалася на шэрагу элементаў: *атрыманых ад старажытных часоў; *новаўвядзенні, якія закранулі сямейны і абшчынны побыт, навуку і асвету, фальклор, звычаі і абрады, мастацтва; *элементы, запазычаныя ў суседніх народнасцей. ЭТНІЧНЫЯ ПРЫКМЕТЫ:  Новыя тыпы пасяленнаў: мястэчка, фальварак, засценак, ваколіца. Змянілася планіроўка некалькіх тыпыў пасялення, асабліва вёсак.  Прылады працы: літ.саха, драўляная частаплеценная барана, сухаватка, матыка, серп, цэп.  Для захавання ўраджаю: клеці, свірны, гумны, ёўні, піўніцы.  жорны, ветраныя і вадзяныя плыны.  Адзенне: саматканыя суконныя спадні-цы з клятчастай ці паласатай тканіны, яркія безрукаўкі, світкі, упрыгожаныя кажухі.  Дух-ная культура новага этнасу: быліны аказалі ўплыў на чарадзей-ныя казкі; абрадавая паэзія, купальскія песні (язычн.). Песні суправаджалі бела-русаў ад нараджэння да смерці, гучалі на ўрачыстасцях, у час працы і адпачын-ку. Новы этнічны жанр-гістарычныя песні і паданні. Узнікае народны лялечны тэатр-батлейка, дзе разам са свецкімі сюжэтамі, нар.песнямі і танцамі выкарыстоўваліся і хрысціянскія міфалагічныя тэмы. Новыя муз.інтрументы-скрыпка, цымбалы, ліра, дудка.  Самасвядомасць. У ВКЛ жыхар бел.зямель адрозніваюць сябе ад іншых народаў. Значна пазней беларусы пачалі адрозніваць сябе ад рускіх. Значны час насельніцтва бел.тэрыторыі ВКЛ называла сябе рускімі і сваю мову рускай. Гэта абумовіла тую акалічнасць, што самасвядомасць і саманазва беларусаў фарміравалася пазней за іншыя этнінчыя прыкметы. У 13-15 ст. працягваўся працэс фарміравання новай этнічнай супольнасці-бел.народнасці. Склаліся асноўныя прыкметы гэтай супольнасці: тэрытарыяльнае адзінства, адносная агульнасць мовы, культ, пэўныя гаспадарчыя сувязі, этнічная самасвядомасць і саманазва.