10.Паліт крызіс рп у 2 пал хvіі – 1 пал хvііі ст. Барацьба магнацкіх груповак.

Шляхта прызнавала існуючы ў краіне лад апты-мальным і супраціўлялася любым рэформам. Палітпраграмы літвінскай шляхты зводзілася да патрабавання “нічога новага”. Гарантам нязменнасці ладу РП лічылася права “liberum veto”. “Залатая вольнасць” абарачвалася самавольствам, беспарадкамі, анархіяй, асабліва ў часы бескаралеўя.З аслабленнем цэнтр-най ўлады узмацнялася магутнасць буйнейшых магнатаў. Для вядзення войнаў урад РП займаў буйныя сумы ў магнатаў. Не маючы сродкаў для іх пакрыцця ён раздаваў дзярж.землі. У выніку утвары-ліся вялікія латыфундыі Радзівілаў, Сапег, Вішнявецкіх, Агінскіх, Тышкеві-чаў. Магнаты ператварыліся ва ўдзельных князёў, мелі прыватнае войска з дапамогай якога велі паміж сабой барацьбу за ўладу у дзяржаве. У 17 і 18ст. магнатэрыя-кіравала дзяржавай. У маі 1655 Радзівіл прапанаваў курарюсту Брандэрбурга пратэктарат над ВКЛ, а ў жніўні у час польска-шведскай вайны, перайшоў у бок шведаў і падпісаў дагавор аб уніі ВКЛ са Швецыяй. У наступным годзе ён здрадзіў шведам і стаў генерал-губернатарам герцагства Прусіі. Кароль падтрымліваў Сапегаў і Агінскіх. У перш.пал.80-х перамаглі Сапегі. Яны атрымалі ад караля высок.пасады ў дзяржаве. Умацаваўчы сваё становішча Сапегі сталі выступаць супраць караля. У 1696 ураўнаваць сваі правы з польскай шляхтай.Памёр кароль РП. Выбары караля-палітбарацьбой. У 1697 Аўгут2 заняў карал-кую і княж-ую пасаду.. Канфлікт паміж Сапегамі і часткай шляхты ВКЛ на чале з Глінскім і Вішнявецкімі набыў хар-р грамадзян.вайны. Ў 1700 адбылася бітва. Атрады шляхты разграмілі войска Сапегаў. Сапегі пакінулі краіну і шукалі заступніцтва ў шведскага караля Карла7.Крызісныя з’явы ў грамадска-паліт.жыцці РП абвастрылі нявырашанасць рэлігійнага пытання.

Спроба рэформ у РП у 2 палове ХVІІІ ст. Падзелы РП.

У сяр.18ст.РП паліт.крызісу. У пач.60-х у РП вагу мела сям’я Чарпарыйскіх.План рэформаў: ліквідавана права “Ліберум вета”, створана “канферэнцыя караля з міністрамі”- ажыццяўляў выканаўчую ўладу, захады па ўпарад-каванню фінанс.сістэмы, дзяржавы, скасаваны ўнутр.мытні. Расія і Прусія не жадалі ўзмацнення РП пратэст рэформы. У 1732 правасл-ыя і пратэстанты былі пазбаўлены права абірацца на соймы, у трыбунале, у 1764прынята пастанова аб смерці, хто перайдзе з каталіцтва ў іншае веравызванне. У кастрычніку 1767 пачаў працу сойм, у парадку якога стаяла пытанне аб ураўнаванні ў правах дысі-дэнтаў і вяртанне да рэформенных парадкаў. Прыняты “Кардынальныя правы”-вярталі былыя парадкі і прывілеі. Дысідэнты былі ўраўнаваныя ў правах з католікамі. У пач.1768 на Украіне імі была створана канфедэрацыя, якую ўзначаліў Юзаф Пуласкі. Яны выступалі супраць караля, змагаліся за панаванне каталіцтва ў РП, за незалежнасць і цэласнасць краіны. Ваен.дзеянні. Праз год канфедэраты перамаглі аб’яднаныя сілы карал-кай і царскай армій пад Бераставіцай, Слонімам.23 верасня 1772 войска канфедэратаў балі разбіты пад Сталовічамі. Фрыдрых2 пачаў рабіць загады на падзел РП. 5 жніўня 1772 у Пецярбургу была падпісана канвенцыя, згодна з якой акрэсліваліся ўмовы і межы падзелу. Прусіі-паўночна-зах.частка Польшчы, Аўстрыі-поўдзень Польшчы і Галіцыю, Расіі-землі на ўсход ад Дняпра і Дзвіны. Пасля первага падзелу РП яшчэ не перастала існа-ваць як самастойная дзяржава. У 1775 было зроблена спроба стварыць у РП камітэт міністраў. Была сфарміравана Пастаянная рада. Вял.ролю ў жыцці краіны адыграў Чатырохгадо-вы сойм(1788). Сойм абвясціў сябе канфедэрацыяй, што дазваляла моцы права “ліберум вета” (у 1790).У студзені 1791 сойм прыняў “Кардыяльныя правы” абвяшчалася пануючае становішча каталіцк.царквы. “Закон аб гарадах” 21 красавіка 1791 за мяшчанамі было прызнана права набыцця зямель.маёнткаў, абіраць органы самакіравання. “Канстытуцыя РП 3 мая”-дзярж.дакумент, які рэгуляваў арганізацыю дзярж.улады, права і абавязкі грамадзян. Канстэтуцыя складалася з прэамбулы і 11 раздзелаў. РП-пераўт-варалася ў канстытуцыйную манархію.Рэлігія-каталіцізм. Падзел улады:заканадаўчую, выканаўчую і судовую. 23 студзеня 1793 у Пецярбургу падпісана канвенцыя-2-й падзел. Прусіі адышлі Вялкіпольчша, Мазовія, Гданьск і Тарунь; Расія атрымала частку Беларусі да лініі Друя-Пінск, а таксама Заходнюю Украіну і Падолію. Падзел РП выклікаў абурэнне і рост патрыятычн.настрояў слаёў насельніцтва. Паўстанне-план-захапіць Кракаў.Праведзены арэшты, пакарання, расфарміраванне арміі РП. Частка войскаў рушыла з Мазовіі ў бок Кракава-і заняты атрадам Касцюшкі. 24 сакавіка 1794 на кракаўс-кім рынку быў абвешчаны Акт(ўтваралася Вышэйш.нац-ная рада)паўстання грамадзян, жыхароў Кракаўскага ваяводс-тва. Створаны рэвалюцыйныя суды. Т.Касцюшка-стаў кіраўніком. Паўстанне ў ВКЛ у маі 1794 дасягнула найвышэйшага ўздыму. 6 чэрвеня бітва ля Шчакаціны скончылася параженнем Касцюшкі. Але паўстанне пашыралася. У сярэдзіне лета рускія пачалі выціскаць атрады з Б-сі. 12 жніўня была ўзята Вільня. Паўстанцы адышлі ў бок Нёмана. 10 кастрычніка пад Мацеявічамі Ферзен нанёс паражэнне паўстанцам. Няўдача паўстання прадвызначала ліквідаванне РП. 24 кастрычніка 1795-3-й падзел. Прусія-Мазовію і частку Літвы да Нёмана, Аўстрыя-паўднёвую і цэнтр.Польшчу з Крака-вам, Сандамірыі, Люблінам і Холмам, Расія – Зах.Беларусь, Літва, Курляндыя, частка Валыні. 1796-1797-адміністрацыйная рэформа. Створаны губерні: Беларуская (Полацкае і Магілёўскае намесніц-твы) з гебурнскім горадам Віцебскам; Мінская з Мінскам; Літоўская (Слонімкая і Віленская губерні) з горадам Вільняй.