13 Будова слоўніковага артыкула ў тлумач. Бел.Мов 5 тамах.

Слова, якое тлумачыцца ў слоўніку, называецца рэестравым

(загаловачным) словам. Рэестравае слова разам з усімі звесткамі

пра яго складае слоўнікавы артыкул. Загаловачнае слова падаецца

ў пачатковай форме: назоўнік, лічэбнік, займеннік – у назоўным

склоне адзіночнага ліку, прыметнік, дзеепрыметнік – у назоўным

склоне адзіночнага ліку мужчынскага роду, дзеяслоў – у неазна-

чальнай форме.

Найчасцей размяшчэнне слоў у слоўніку бывае алфавітным

або гнездавым.

У залежнасці ад тыпу слоўніка, прызначэння і структуры ў

слоўнікавым артыкуле могуць падавацца: сэнсавая, граматычная і

стылістычная характарыстыка слова; пераклад слова на іншую мову

(мовы); этымалогія (паходжанне) слова; ілюстрацыйны матэрыял;

тэрміналагічныя і фразеалагічныя словазлучэнні.

Сэнсавую характарыстыку слова складае яго тлумачэнне, якое

можа праводзіцца:

1. Апісальна, або шляхам лагічнага вызначэння, напрыклад:

2. Падборам сінонімаў, напрыклад: УЗНЭРВАВАЦЦА, –не-

рвуюся, –нервуешся, –нервуецца; зак., разм. Усхвалявацца, разнер-

вавацца (ТСБМ, Ч-1, с.645).

3. Устанаўленнем словаўтваральных адносін, напрыклад: ВУЛ-

ЛЙВЫ. Прым. да вулей /СЦБМ, с.27/.

Усе значэнні мнагазначнага слова падаюцца ў адным слоўні-

кавым артыкуле і пазначаюцца арабскімі лічбамі; словы-амонімы –

у розных артыкулах.

Граматычная і стылістычная характарыстыкі даюцца шляхам

выкарыстання розных памет.

У граматычную характарыстыку ўваходзяць: назвы часцін

мовы

У стылістычную – паметы, якія паказваюць абмежаванае ўжы-

ванне слоў

Пераклад на іншую мову даецца ў перакладных слоўніках,

ілюстрацыйны матэрыял залежыць ад тыпу слоўніка,

14 Энцыклапедычные слоўнікі іх віды і хара-тыка.

/ нцыклапедычныя выданні падзяляюцца на энцыклапедыі

(у іх артыкулы маюць вялікія памеры) і энцыклапедычныя слоўнікі

(у іх аб’ём артыкулаў невялікі.

/ нцыклапедычныя слоўнікі тлумачаць не словы, а паняцці,

абазначаныя гэтымі словамі; у сціслай форме ў іх выкладзены наву-

ковыя веды пра прадметы, з’явы, падзеі; звесткі пра гістарычных асоб,

дзеячаў навукі, культуры, асобныя гарады і краіны, іх прыродныя

багацці і выдатныя мясціны. Загаловачнымі словамі ў энцыклапе-

дычных слоўніках з’яўляюцца назоўнікі (уласныя і агульныя) або

спалучэнні назоўнікаў з прыметнікамі і лічэбнікамі. Яны размяшча-

юцца ў алфавітным парадку або паводле тэматычнага прынцыпу (па

галінах ведаў). Слоўнікавыя артыкулы ў слоўніках такога тыпу не

даюць граматычнай і стылістычнай характарыстык, а таксама тэр-

міналагічных і фразеалагічных спалучэнняў. Указваецца толькі

паходжанне запазычаных тэрмінаў і пазначана месца націску на за-

галовачных словах. Ілюстрацыямі ў слоўніках гэтага тыпу служаць

малюнкі, табліцы, рэпрадукцыі, карты, схемы, фотаздымкі.

Паводле характару інфармацыі энцыклапедычныя слоўнікі пад-

зяляюцца на універсальныя, галіновыя, спецыяльныя і рэгіянальныя.