Жекешелендіру

Жекешелендіру процесі - мемлекет меншігіндегі мүліктерді, кәсіпорындарды тағы басқа нысандарды мемлекет меншігінен шығару әрекеттерінен тұратын жүйе.

Жекешелендіру жүргізген кезде республика экономикасының ерекшеліктерін ескеру керек. Бұл ерекшеліктерге еліміздің шикізаттық қоры, ауырмашина өндірісі, өндірістің сырттан әкелінетін шикізат пен материалдарға байланысты өндірістік қаражат инфрақұрылымдарының әлсіз дамуы т.б. кіреді.

Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру бағдарламасы 1991 қабылданды. 1991 жылы қабылданған «Жекешелендіру туралы» заң жекешелендірудің үш тәсілін қарастырады:

* еңбек ұжымдарының мекемелерді біртіндеп сатып алуы;

* аукцион;

* тендер.

Біздің республикамызда жекешелендіру процесі төмендегідей бағыттарда жүреді:

1) аукцион және тендер арқылы кішігірім мекемелердің кіші жекешелендірілуі;

2) акционерлік қоғамдарға көшіру арқылы орта және үлкен мекемелердің топтық жекешендірілуі;

3) күрделі жобалар барысындағы үлкен және мамандандырылған мекемелерді жеке жобалар арқылы жекешелендіру.

Жекешелендіру бағдарламасында шетел инвесторларына ерекше орын беріледі.

Сонымен, Қазақстандағы жекешелендіру процесі - күрделі әрі ұзақ процесс. Оның мақсаты - еркін кәсіпкерлікті жандандыру ғана емес, экономикалық және әлеуметтік процестердің жаңа талаптарына сай жаңа жүйе құру.

1- тапсырма

Сұрақтарға жауап беріңіз:

Жекешелендіру деген не?

Жекешелендіру бағдарламасы Қазақстанда қашан қабылданды?

Жекешелендірудің қандай тәсілі бар?

Жекешелендірудің мақсаты не?

2 –тапсырма

Мына сөздердің орыс тіліндегі баламасын айтыңыз:

Адамзат, заңды ұйымдар, мемлекеттік меншік, мемлекеттік акционерлік қоғам, мемлекеттен алу.

3 –тапсырма

Төменде берілген сөздермен сөйлем құраңыз:

жекеменшік

кәсіпкер

мемлекеттік меншік

күрделі жүйе

шаруашылықты басқару

меншік қатынастары

аукцион

тендер

кіші жекешелендіру

жекешелендіру бағдарламасы

4- тапсырма

Мына сөздерді жаттап алыңыз:

аймақ – зона, край, территория, район

әлеуметтік – социальный

еркін кәсіпкершілік – свободное предпринимательство

қағида – норма, правило, положение, закон

меншік қатынасы – отношения собственности

оңаша – уединенный, отдельный

сана – сознание, мысль

тәсіл – прием, способ

шикізат – сырье

Материалды бекітуге арналған жаттығулар

1-жаттығу

Берілген сөздердегі көп нүктенің орнына тиісті дыбыстарды қойып оқыңыз

Жекешеленд...ру, мемлекет менш...г...нен шы...ару, ж...рг...зу, ерекшел...ктер, шик...затты... ...ор, ауырмашина өнд...р...с..., сырттан ...кел...нет...н шик...зат, ...нд...р...ст...к ...аражат, инфра...ұрылымдар, жекешеленд...ру ба...дарламасы, ...абылдау, үш т...с...л, е...бек ...жымдары, ба...ыт, тендер ар...ылы, к...ш...г...р...м мекеме, к...ш... жекешеленд...ру, акционерл...к қо...ам, к...рдел... жоба, мамандандырыл...ан мекемелер, к...рдел... әрі ...зақ процесс, ерк...н к...с...пкерл...к, жа...а талаптар, жа...а ж...йе қ...ру.

2-жаттығу

Көп нүктенің орнына тиісті грамматикалық тұлғаларды жазып оқыңыз, ол сөздерге сұрақ қойыңыз.

Жекешелен...у процес... - мемлекет меншігі... шығару әрекет...інен тұратын жүйе. Жекешелендір... жүргізген кезде республика экономикасы... ерекшеліктері... ескеру керек. Бұл ерекше...терге ел...дің шикізат... қор..., ауырмашина өндіріс..., өндіріс... сырт... әкелінетін шикізат пен материалдар... байланысты өндіріс... қаражат инфрақұрылым...ының әлсіз дамуы т.б. жатады.

Қазақстан Республикасы... жекешелендіру бағдарлама... 1991 жыл... қабылда...ды. 1991 жыл... қабылданған «Жекешелендіру туралы» заң... жекешелендіру... үш тәсіл... қарастырыл...ды: еңбек ұжымдары... мекемелер... біртіндеп сатып алуы; аукцион; тендер.

Біз... республика...да өтетін жекешелендіру процес... төмендегі... бағыттар... жүреді:

1) аукцион және тендер арқылы кішігірім мекемелер... кіші жекешелен...ілуі;

2) акционер... қоғам...ға көшір... арқылы орта және үлкен мекеме...дің топ... жекешендір...уі;

3) күрделі жоба... барысындағы үлкен және мамандан...ылған мекемелер... жеке жоба... арқылы жекеше...діру.

Жекешелен...у бағдарлама...ында ерекше орын шетел инвестор...ына беріл...ді.

Сонымен, Қазақстан...ғы жекешелен...у процес... күрделі әрі ұзақ процесс. О... мақсат... еркін кәсіпкер...ті жандан...у ғана емес, экономика... және әлеумет... процестер... жаңа талаптар...на сай жаңа жүйе құру.

3-жаттығу

Мына сөйлемдердегі көп нүктенің орнына керекті сөздерді қойып жазыңыз.

Жекешелендіру ... - мемлекет меншігінен шығару ... тұратын жүйе. ... жүргізген кезде республика ... ерекшеліктерін ескеру керек. Бұл ... еліміздің ... қоры, ... өндірісі, өндірістің ... ... шикізат пен материалдарға байланысты ... қаражат инфрақұрылымдарының ... дамуы т.б. жатады.

Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру ... 1991 қабылданды. 1991 жылы ... «Жекешелендіру туралы» ... жекешелендірудің үш ... қарастырылады: еңбек ұжымдарының мекемелерді біртіндеп ...; ...; ....

Біздің ... жекешелендіру процесі төмендегідей ... жүреді:

1) ... және ... арқылы кішігірім мекемелердің ... жекешелендірілуі;

2) акционерлік қоғамдарға ... арқылы орта және үлкен мекемелердің ... жекешендірілуі;

3) күрделі жобалар барысындағы үлкен және ... мекемелерді ... жобалар арқылы жекешелендіру.

Жекешелендіру ... ерекше орын ... инвесторларына беріледі.

Сонымен, Қазақстандағы ... процесі - күрделі әрі ұзақ процесс. Оның мақсаты еркін кәсіпкерлікті ... ғана емес, ... және ... процестердің жаңа ... сай жаңа ... құру.

4-жаттығу

1-жаттығуда берілген сөздерді қатыстырып сөйлем құраңыз.

5-жаттығу

Мына сөз тіркестерін қазақшаға аударыңыз.

Процесс приватизации, система состоящая из… , во время проведения … , нужно учитывать … , сырьевая база страны, тяжелое машиностроение, привозные материалы, слабое развитие, был принят закон о … , программа приватизации, три способа приватизации, трудовой коллектив, малая приватизация, специализированные предприятия, развитие и совершенствование свободного предпринимательства, долгий и сложный процесс, в соответствии с … , создать новую систему.

6 – жаттығу

Мына сөйлемдерді орысшаға аударыңыз.

Жекешелендіру процесі - мемлекет меншігінен шығару әрекеттерінен тұратын жүйе. Жекешелендіру жүргізген кезде республика экономикасының ерекшеліктерін ескеру керек. Бұл ерекшеліктерге еліміздің шикізаттық қоры, ауырмашина өндірісі, өндірістің сырттан әкелінетін шикізат пен материалдарға байланысты өндірістік қаражат инфрақұрылымдарының әлсіз дамуы т.б. жатады.

Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру бағдарламасы 1991 қабылданды. 1991 жылы қабылданған «Жекешелендіру туралы» заңда жекешелендірудің үш тәсілі қарастырылады: еңбек ұжымдарының мекемелерді біртіндеп сатып алуы; аукцион; тендер.

Біздің республикамызда өтетін жекешелендіру процесі төмендегідей бағыттарда жүреді:

1) аукцион және тендер арқылы кішігірім мекемелердің кіші жекешелендірілуі;

2) акционерлік қоғамдарға көшіру арқылы орта және үлкен мекемелердің топтық жекешендірілуі;

3) күрделі жобалар барысындағы үлкен және мамандырылған мекемелерді жеке жобалар арқылы жекешелендіру.

Жекешелендіру бағдарламаларында ерекше орын шетел инвесторларына беріледі.

Сонымен, Қазақстандағы жекешелендіру процесі күрделі әрі ұзақ процесс. Оның мақсаты еркін кәсіпкершілікті жандандыру ғана емес, экономикалық және әлеуметтік процестердің жаңа талаптарына сай жаңа жүйе құру.

Ситуациялық жаттығулар

1. Сіз – тарихта болған ұлы адамдардың жеке заттары сатуға қойылған үлкен көрме – аукционға келдіңіз. Сатуға Рузвельттің күнделігі, Сталиннің темекі тартатын түтікшесі және Гитлердің көзілдірігі шығарылды. Қайсысын сатып алар едіңіз? Айталық, көзілдірікке қойылған бастапқы баға – 500 АҚШ доллары, күнделік – 450 доллар, темекі түтігі – 600 доллар.

2. Сіз – жеке кәсіпорнын ашқан жас кәсіпкерсіз. Ісіңіз алға басып, біршама байыдыңыз. Газетке шыққан мәшине жөндеу зауытын жеке меншікке сату туралы хабарландыруды көрдіңіз. Аукционныі өтуіне бір ай мерзім бар. Ал оған қатысу үшін өтініш қабылдау уақыты ертең бітеді. Не істейсіз?

3. Сіз мемлекеттік маңызы бар нысан саналатын ірі кәсіпорын сатуға шығарылған аукционға баспасөз өкілі ретінде қатысып отырсыз. Сатып алуға үміткерлер арасынан бағаны қолдан көтеріп отырған адамдарды байқадыңыз. Сіз не істейсіз:

* жайбарақат отыра бересіз;

* аукционды ұйымдастырушыларға ескертесіз;

* фотоаппаратыңыз бен диктофоныңызды сол адамдарға бағыттап, оларды қатаң бақылауға аласыз. Мақсатыңыз – аукционның әділ өтпегендігі туралы шулы мақала жазу болады.

4. Сіз – үкімет басшысысыз. Ұлттық байлығымыздың үлкен бір саласын құрайтын мұнай кені бар жерді сату туралы ұсыныс келіп түсті. Қандай шешім қабылдайсыз:

* үзілді-кесілді қарсы шығасыз;

* бұл мәселені үкіметтің кезекті мәжілісінде талқылауға шығарасыз;

баспасөз бетіне жариялап, халықтың талқылауына ұсынасыз.

8 - сабақ.

МАРКЕТИНГ ҚЫЗМЕТІ.

ЖАРНАМА.

Менеджмент, маркетинг, қаржы. Маркетингтік ақпарат.

Жарнама - сауда тетігі. Қазақ тіліндегі жарнамалар.

Газет бетіндегі жарнамалар.

Жаңа сөздермен таныс болыңыз!

Нарық – рынок

Қазіргі, заманауи – современный

Үш таған - три основы

Бәсеке – конкуренция

Бәсекелес – конкурент

Бәсекеге қабілеттілік - конкурентоспособность

Мәтін