Табыс қайдан келеді?

Табысқа қабілеттілер, еңбекқорлар ғана жетеді. Табыс, пайда табу – үлкен өнер, зор еңбек. Себебі, табыс жасау халықтың тұрмыс дәрежесін көтереді.

Табыс оңайлықпен келеді деп ойламаңыз. Кез-келген өндіруші еңбектенгенде, біріншіден, пайдалы өнім шығаруды ойлайды, екіншіден, табыс әкелуді ойлайды.

Табыс тек өндірісте болады. Ал өндіріс берген өнімді сату үшін сатушылар шығады. Сатушыға да пайда керек. Өндіруші сату үшін де табысының кішкене бөлшегін бөледі. Өндіруші өзінің тауарының өткендігін ойлайды. Табыс келешек үшін керек.

1 – тапсырма

Мәтінді мазмұндаңыз.

2 – тапсырма

Мына сөйлемдердегі табыс сөзінің мағынасын түсіндіріңіз:

Әдебиет, мәдениет салаларында бұрын болып көрмеген ғажайып табыстарға (успех) қол жетті.

Мына құжатты ағаңа табыс ет (отдать).

Екеуміз тіл табыса аламыз (найти общий язык) деп ойлаймын.

3 - тапсырма

«Табыс» және «пайда» сөздерінің мағыналарын салыстырыңыз.

1. Табыс - өнеркәсіп немесе жеке адамның қызметтері үшін берілетін ақшалай немесе материалдық ресурстар.

2. Пайда – таза табыс түрі, өндіріс шығыны мен табыстың айырмашылығы.

Табыс және пайда сөзімен тіркесетін сөздер: табыс табу, табыс әкелу, табыс алу, пайда көру, пайда алу, табысын беру.

қандай табыс?	қандай пайда?
валюталық табыс	жоспарлы пайда
жылдық табыс	күткен пайда
мемлекеттік табыс	салыққа дейінгі пайда
ақшалай табыс	салықтан кейінгі пайда
ұлттық табыс	жарияланған пайда

4 – тапсырма

Орыс тіліне аударып, мағынасын түсіндіріңіз.

Пайдақор, пайдакүнем, пайдасыз, пайдалы.

Жаңа сөздермен таныс болыңыз!

көтерме сауда – оптовая торговля

көтерме баға – оптовая цена

тұтынушы – потребитель

жабдықтаушы – поставщик

кәсіпкер – предприниматель

өтпелі кезең – переходный период

сапа – качество

үстеме баға – наценка

5 – тапсырма

Мына сөздермен сөйлем құраңыз:

Кәсіпкер, тұтынушы, ашық сауда, сапа, жабдықтаушы, өтпелі кезең.

6 – тапсырма

Экономикалық сөздіктен мына сөздердің аудармасын тауып жазыңыз.

прибыль –

скидка –

чистый доход -

ссуда –

товарооборот –

продавец –

покупатель –

публика –

7 – тапсырма

Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойыңыз:

Асқар … фирмаға келе жатыр. Мен саған … жолығамын. Республика Сарайында … концерт болды. Ағам … оқуға түсті. Інім … кәсіпкер болып жұмыс істейді.

8 – тапсырма

Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерін орысшаға аударыңыз.

делдал – брокерлік қызмет -

маман – сауда –саттық –

қаржы – бағалы қағаз –

сатып алу – тауар өндіруші -

өткізу – тұтынушы –

Материалды бекітуге арналған жаттығулар

1-жаттығу

Берілген сөздердегі көп нүктенің орнына тиісті дыбыстарды қойып оқыңыз.

...абілетт...лер, е...бек...орлар, ...лкен, ...нер, е...бек, халы..., т...рмыс, д...реже, к...теру, о...айлы...пен, ...нд...руш..., е...бектену, б...р...нш...ден, ...н...м, шы...ару, ек...нш...ден, табыс ...келу, ...нд...р...с, ...н...м, сату ...ш...н, шы...ады, ...нд...руш..., к...шкене б...лшег...н б...лу, ...з та...арының ...ткендігін ойлау.

2-жаттығу

Мына сөздерге тиісті грамматикалық тұлғаларды жалғап оқыңыз, оларға сұрақ қойыңыз.

Табыс... қабілетті..., еңбекқор... ғана жете.... Табыс, пайда таб... – үлкен өнер, зор еңбек. Табыс жасау халықт... тұрмыс дәреже... көтере.... Табыс оңайлық... келмей.... Кез-келген өндіру... еңбектенгенде, бірінші..., пайда... өнім шығару... ойлай..., екінші..., табыс әкелу... ойлай.... Табыс өндіріс... бола.... Дайын өнім... сату үшін сатушы... шыға.... Сатушы... да пайда керек. Өндіру... сату үшін де табысы... кішкене бөлшег... бөле.... Өндіру... өз... тауары... өткендігі... ойлай... .

3-жаттығу

Мына сөйлемдердегі көп нүктенің орнына керекті сөздерді қойып жазыңыз.

Табысқа ... , ...ғана жетеді. Табыс, пайда ... – ... өнер, ... еңбек. Себебі, табыс жасау халықтың ... көтереді. Табыс ... келмейді. Кез-келген ... еңбектенгенде, біріншіден, пайдалы ө... шығаруды ойлайды, екіншіден, ... әкелуді ойлайды. Табыс ... болады. Өнімді сату үшін ... шығады. Сатушыға да ... керек. Өндіруші сату үшін табысының кішкене ... бөледі. Өндіруші ... өтуін ойлайды. Табыс ... үшін керек.

4-жаттығу

1-жаттығуда берілген сөздерді қатыстырып сөйлем құраңыз.

5-жаттығу

Мына сөз тіркестерін қазақшаға аударыңыз.

Добиваться успехов, трудолюбивые люди, большое искусство, огромный труд,повышает уровень жизни, любой производитель, выпускать товар, зарабатывать большие деньги, имеет огромное значение, для будущего поколения.

6 – жаттығу

Мына сөйлемдерді орысшаға аударыңыз.

Табысқа еңбекқор адамдар ғана жетеді. Табыс, пайда табу – үлкен өнер, зор еңбек. Өйткені, табыс халықтың тұрмыс деңгейін көтереді. Табыс оңайлықпен келмейді. Кез-келген өндіруші еңбек еткенде, ең алдымен, пайдалы өнім шығаруды ойлайды, содан кейін, табыс табуды мақсат етеді. Табыс тек өндірісте болады. Табыстың болашақ үшін маңызы зор.

15-сабақ.

КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТ.

Кәсіпкерлік. Келіссөздер жүргізейік.

Жаңа сөздермен таныс болыңыз!

кәсіпкер – предприниматель

кәсіпкерлік қызмет – предпринимательская деятельность

нарықтық экономика – рыночная экономика

кәсіпкерлік - предпринимательство

салық төлеуші - налогоплательщик

заңды тұлға – юридическое лицо

жеке кәсіпорын – частное предприятие

құжат - документ

тіркеу бөлімі – отдел регистрации

Мәтін