ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАРДЫҢ МАЗМҰНЫ

1 - сабақ.

ЭКОНОМИКА.

Экономикалық заңдар.

Экономикалық ақпарат.

Жаңа сөздермен таныс болыңыз!

экономикалық ақпарат – экономическая информация

экономикалық сауаттылық – экономическая грамотность

экономикалық пайда – экономическая прибыль

экономикалық өсу – экономический рост

экономикалық талдау – экономический анализ

игеру – освоить

үйлену – жениться

басқару – управлять, возглавлять

іскер – деловой, деятельный, деловитый

ұғым – понятие

нәтиже – результат

сауаттылық – грамотность

салыстыру – сравнить

дүниеге (өмірге) келу - родиться

табиғат байлығы – природные ресурсы

ұрпақ – дети, потомки; будущее поколение

бес саусағындай білу – знать как свои пять пальцев

Мәтін

Экономиканы білу пайда

Экономиканы табиғатпен салыстыруға болады. Экономика да, табиғат та объективті. Экономика заңдары табиғат заңдары сияқты объективтік сипат алады. Егер табиғатты түсінбесек, табиғат байлығын игере алмаймыз. Экономика да солай. Егер экономиканы жақсы білсек, ол бізге байлық, пайда әкеледі.

«Экономика» сөзі «үй шаруашылығын басқару өнері» дегенді білдірген. Экономика дегеніміз - өзіміздің тұрмысымыз.

Экономика адам баласы дүниеге келген күннен бастап-ақ оның өміріне араласа бастайды. Жігіт үйленеді, қыз тұрмысқа шығады, кішкентай мемлекет пайда болады. Ал кішкентай мемлекетіңіздің шаруашылығын басқару - үлкен өнер. Сонымен, біздің күнделікті тұрмысымыздың бәрі экономикадан тұрады.

Ұрпаққа не қалдырамын, ұрпағым нені жалғастырады деп ойлау да – экономика.

Өзін мәдениеттімін, білімді әрі іскермін деп ойлайтын әрбір азамат экономика мәселесін бес саусағындай білуі қажет. Жеке адамның, отбасының, бүкіл қоғамның барлық тірлігі экономикадан тұрады. Экономика – адам еңбегінің нәтижесін көрсететін ұғым. Экономикалық білім, экономикалық сауаттылық өте қажет.

1 - тапсырма

Мына сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз:

Экономикалық заңдар, экономикалық өзара көмек, экономикалық реформалар, экономикалық саясат.

2 - тапсырма

Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерінің қазақша баламасын айтыңыз:

Моя основная специальность – экономика;

Заместитель начальника отдела Министерства финансов;

Дать правильный ответ;

Официальное письмо;

Нам надо запланировать это мероприятие;

Нужен опытный специалист;

Известный политик и ученый;

Воспитанный студент;

Талантливый и знающий сотрудник;

Молодой специалист.

Материалды бекітуге арналған жаттығулар

1-жаттығу

Берілген сөздердегі көп нүктенің орнына тиісті дыбыстарды қойып оқыңыз.

Таби...ат, экономика за...дары, сия...ты, т...с...ну, таби...ат байлы...ы, жа...сы б...лу, байлы..., пайда ...келед... , ...й шаруашылы...ын бас...ару ...нер..., т...рмыс, ...м…рге келген к…н, ж…гіт …йленеді, …ыз т…рмыс…а шы…ады, к…шкентай мемлекет, б…зд…ң к…ндел…кт… т…рмысымыз, …рпаққа не …алдырамын, …рпа…ым нені… жал….астырады, м…ениетт…, б…л…мд… , …скер, …рб…р азамат, экономика м…селес…, бес сауса…тай б…лу… …ажет, б…к…л …о…амн, барлы… т…рл…к, еңбект…ң н…тижес…, к…рсетет…н …ғым, эономикалы… б…л…м, экономикалы… сауаттылы…, …те …ажет.

2-жаттығу

Көп нүктенің орнына тиісті грамматикалық тұлғаларды қойып оқыңыз, ол сөздерге сұрақ қойыңыз.

Экономика... табиғат... салыстыру.. болады. Экономика заң...ы табиғат заңдар... сияқты объектив... сипат алады. Егер табиғат... түсінбесе..., табиғат байлығы... игере алмай.... Экономика да солай. Егер экономика... жақсы білсе..., ол біз... байлық, пайда әкеле... . «Экономика» сөз... «үй шаруашылығы... басқару өнер...» деген... білдіре.... Экономика дегені... - өзіміз... тұрмыс... . Экономика адам бала... дүние.. келген күн... бастап-ақ оның өмір...не араласа бастай... Жігіт үйлене.., қыз тұрмысқ... шыға..., кішкентай мемлекет пайда бола... Ал кішкентай мемлекетіңіз... шаруашылығы... басқару - үлкен өнер. Сонымен, біз... күнделікті тұрмыс...дың бәрі экономика... тұра.... Ұрпақ... не қалдыра..., ұрпағ... не.. жалғастырады деп ойлау да – экономика. Өз.. мәдениетті…, білім… әрі іскер… деп ойлайтын әрбір азамат экономика мәселесі… бес саусағын… білу… қажет. Жеке адам…, отбасы…, бүкіл қоғам… барлық тірліг… экономика… тұрады. Экономика… білім, экономика… сауатты… өте қажет

3-жаттығу

Мына сөйлемдердегі көп нүктенің орнына керекті сөздерді қойып жазыңыз.

Экономиканы салыстыруға болады. Экономика заңдары ... ... сияқты объективтік сипат алады. Егер ... түсінбесек, табиғат ... игере алмаймыз. Егер ... жақсы білсек, ол бізге ... , ... әкеледі. «Экономика» сөзі «үй ... басқару өнері» дегенді білдірген. Экономика - өзіміздің ... . Ол адам баласы ... келген күннен бастап оның ... араласа бастайды. Жігіт ..., қыз ..., кішкентай ...пайда болады. Ал ... мемлекетіңіздің ... басқару - үлкен өнер. Сонымен, біздің күнделікті ... бәрі экономикадан тұрады. Ұрпаққа не …, … нені жалғастырады деп ойлау да – экономика. Өзін …, … әрі … деп ойлайтын әрбір азамат экономика мәселесін … білуі қажет. Жеке адамның, … , бүкіл … барлық тірлігі экономикадан тұрады. … – адам еңбегінің … көрсететін ұғым. Экономикалық … , экономикалық … өте қажет.

4-жаттығу

1-жаттығуда берілген сөздерді қатыстырып сөйлем құраңыз.

5-жаттығу

Мына сөз тіркестерін қазақшаға аударыңыз.

Можно сравнить; законы природы; природные ресурсы, богатства; хорошо знать; приносить пользу, выгоду; понимать природу; управлять домашним хозяйством; уметь управлять; появиться на свет; парень женится; девушка выходит замуж; маленькое государство; обыденная жизнь; думать о будущем поколении; считать себя культурным, образованным, грамотным и деловым человеком; жизнь отдельного человека, семьи, всего общества; состоит из экономики.

6 – жаттығу

Мына сөйлемдерді орысшаға аударыңыз.

Экономиканы табиғатпен салыстыруға болады. Экономика заңдары табиғат заңдары сияқты объективті. Егер табиғатты түсінбесек, оның байлығын игере алмаймыз. Экономиканы жақсы білсек, ол бізге байлық, пайда, табыс әкеледі. «Экономика» сөзі «үй шаруашылығын басқару өнері» дегенді білдірген. Экономика - өзіміздің тұрмысымыз. Экономика адам баласы туылғаннан бастап оның өміріне араласа бастайды. Жігіт пен қыз үйленіп, кішкентай мемлекет пайда болады. Ол кішкентай мемлекеттің шаруашылығын басқару - үлкен өнер. Ұрпағыма не қалдырамын, ол нені жалғастырады деп ойлау да – экономика. Өзін мәдениетті, білімді әрі іскермін деп санайтын әрбір азамат экономика мәселесін жетік (в совершенстве) білуі қажет. Жеке адамның, отбасының, бүкіл қоғамның тірлігі экономикадан тұрады. Экономика адам еңбегінің нәтижесін көрсетеді. Өмірде адамға экономикалық білім, экономикалық сауаттылық аса қажет.

7 - жаттығу

Мәтінді дауыс ырғағын сақтай отырып, оқып шығыңыз.

Ұлттық валюталық жүйе

Ұлттық валюталық жүйе // елдің ақша жүйесінің бір құрамдас бөлігі болып табылады. Оның шеңберінде // валюталық ресурстар қалыптасады // және пайдаланылады, // халықаралық төлем айналымы // жүзеге асырылады. Оның құрамына // мынадай элементтер енеді:

ұлттық валюталық бірлік;

валюталық бағам режимі;

валюта айналымдылығының шарттары;

валюталық рынок пен алтын рыногінің жүйелері;

елдің халықаралық есеп айырысу тәртібі;

елдің // алтын-валюталық резервтерін // басқару құрамы мен жүйесі;

елдің валюталық қатынастарын реттейтін ұлттық мекемелер мәртебесі.

Ұлттық валюталық жүйелер // халықаралық құқық нормалары ескеріле отырып, // ұлттық заңдар негізінде // қалыптастырылады. Олардың ерекшеліктері // ел экономикасы дамуының шарттары мен деңгейі, // оның сыртқы экономикалық байланыстары, // әлеуметтік даму міндеттері арқылы анықталады.

8 - жаттығу

“Экономика” сөзін қатыстырып бірнеше сөз тіркесін жазыңыз.

- жаттығу

Берілген сөз тіркестерін пайдаланып, сөйлем құраңыз.

Экономикалық ақпарат, кибернетика, экономикалық дағдарыс, экономикалық заңдар, экономикалық өзара көмек, экономикалық болжам, экономикалық реформалар, экономикалық саясат.

10 - жаттығу

Баспасөз бетінен еліміздегі қазіргі экономикалық жағдай туралы мәліметтер жинастырып, соның негізінде “Бүгінгі Қазақстан экономикасы”атты шағын хабарлама дайындаңыз.

11 - жаттығу

Мына тіркестерге маман ретінде түсініктеме беріңіз.

Отандық экономика, отандық өндіріс, отандық өндіруші, отандық тауар, әлемдік рынок, ішкі рынок, отандық өндірушіні қорғау.

Даналардан қалған сөз

Мына нақыл сөздерді жаттап алыңыз:

Әрбір адамы экономиканы білетін мемлекет күшті

Аристотель

Тегінде, адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озады. Одан басқа нәрселермен оздым ғой демектің бәрі - ақымақшылық

Абай

Жаңа сөздермен таныс болыңыз!

ақпарат – информация

көзқарас – точка зрения

көрсеткіш – показатель

табиғи – натуральный

әлеуметтік – социальный

әлемдік – всемирный, мировой

сақтандыру, қамсыздандыру – страхование

айналым – оборот

аралық – дистанция, промежуток

еркін сауда – свободная торговля

еркін сауда аймағы – зона свободной торговли

құнды зат – ценная вещь

құнсыз тауар – бесценный товар

құнсыздану – обесценивание

тапшылық – дефицит, недостаток

кепілдік – гарантия, поручительство

Арнайы тапсырма!

12 - жаттығу

Газет мақаласын оқып, ондағы экономикалық терминдерді теріп жазыңыз.