Сістэма стыля беларускай літаратурнай мовы. Асаблівасці размоунага, мастацкага і публіцыстычнага

Слова «сгыль» - 1) сукупнасць прыкмет, якія характарызуюць мастацтва пэуга часу i напрамку з боку ідэйнага зместу i мастацкай формы ; 2) моуныя сродкі, характэрныя для якога-небудзь пісьменніка; 3) метад, характэрный якой-небудзь работы, дзейнасці (стыль «брас»); 4) манера паводзіць cябе, гаварыць, дзякаваць (модны стыль адзення).

Стыль- грамадска усвядомленная і функцыянальна абумоуленная унутранная сукупнасць прыемау, ужывання, адбору і спалучэння сродкау мауленчых зносін у сферы той ці іншай нацыянальнай мовы.

Традыцыйна выдзяляюцца пяць стыляу: гутарковы (размоуны), мастацкі, публіцыстычны, афіцыйна-справавы, навуковы.

Гутарковы стыль функцыянуе пераважна у вусным мауленні.Задача - абмен думкамі інфармацыяй у сямейных, сяброускіх зносінах. Вызначаецца сваей непасрэднасцю, эмацыянальнасцю, адсутнасцю строгай лагічнасці. Хар: прастамоуныя словы, фразіалагізмы, непадзельныя сказы, розныя невербальныя сродкі: жэсты, міміка.

Публіцыстычны стыль- выкарыстоуваецца у грамадскім жыцці краіны і палітыцы, стыль газет, часопісау, радые, тэлебачыння. Задача: інфармацыйнае удзеянне на людзей, тлумачэнне грамадска-палітычных пытанняу. Хар: страснасцю, палымяннасцю, дахлівасцю, натуральнасцю, пабуджальныя і клічныя сказы, пауторы, разгаворныя звароты.

Афіцыйна-справавы – функцыяніруе у афіцыйных адносінах, дыпламатычнай сферы. Задача: рэгуляваць, рэгламентаваць афіцыйныя зносіны. Хар: стандартызацыя, спецыяльная лексіка, адсутнасць эмацыянальнасці.

Навуковы- абслугоувае сферу навукі, тэхнікі і навучэння, гэта стыль навуковых прац, манаграфій, дысертацый, падручнікау. Вызначаецца лагічнай паслядоунасцю разважанняу, яснасцю выказвання, доказнасцю, ілюстрацыяй, інфармацыяй, насычанасцю.

Мастацкі- абслугоувае дух-сферу жыцця грамадства. Праз апавяданні, аповесці, раманы, вершы, казкі, быліны. Хар: мастацкая вобразнасць, эмацыянальнасць, ацэначнасць. Выкаоыстоуваюцца разнастайныя стылістычныя фігру, мастацкія эпітэты.

НАВУКОВЫ СТЫЛЬ І ЯГО ФУНКЦЫЯНАЛЬНА-КАМУНІКАТЫУНЫЯ ХАРАКТЫРЫСТЫКІ. СІСТЭМА МОУНЫХ СРОДКАУ НАВУКОВАГА СТЫЛЮ.

Навуковы стыль мае некальки падстыляу:

Навуковы, навукова-папулярны, навукова—вучэбны, навукова-тэхнічны, навукова-палемічны.

Навуковы- хар. акадэмізм, сухасць, навукоы стыль хар. своеасаблівасцей толькі яму уласцівай, экспрасіунасцю, доказнасцью.

У навукова-вучэбным падстыле часта сустракаецца зварот да чытача у форме дзеясловау будучана часу абвсенага ладу. (разгледзім – прапорцыю, выкарыстаем уласцівасць).

Характар навуковата выкладу мяняецца у працах навукова-пулярных i навукова-палемічных падстыляу.

Аснову усіх стыляу мовы складаюць нейтральныя словы (міжстылівая лексіка). – гаварыць, вялікі, дождж.

Даволі шырока у навуковым выкладзе ужываюцца словы цi ульна-навуковага выкарыстання (тыпу аналіз, гіпотэза, мадэль, праграма, элемент, апрацоука, апе­рацыя).

Імкненне дасягнуць гранічнай яснасці, дакладнасці навуковага выкладу абумоулівае выкарыстаннс утласна тэрмінау i номенау, якія складаюць самую спецыфічную групу лексікі навуковых тэкстау.

Тэрмін - гэга слова або тэрміналагічнае словазлучэнне, якое уваходзіць у тэрміналагічную лексіку пэунай галіны навукі, культу­ры, вытворчасці, абазначае спецыяльнае паняцце i мае дакладнае лагічнае значэнне.

Наменклатура - гэта сукупнасць уласных назвау канкрэтных аб'ектау.

Выдзяляюць у навуковых тэкстах такі адметны пласт, як тэрміны-сімвалы формульныя абазначэнни, скарачэнні, абрэвіятуры, графікі, схемы, малюнкі.