Славянская моуная група

Славяне вылучыліся з індаеурапейскага адзінства прыкладна з 3-2 тыс. н.э.и карысталися мовай, якую мы называем праславянскай або агульнаславянскай.

На аснове праславянскай мовы пачалі фарміравацца 3 асноуныя дыялекты, якія пазней сталі крыніцай утварэння 3-х самастойных моу. Заходнеславянская, усходнеславянская, паудневаславянская.Рысы гэтых моу пачалі форміравацца прыкладана 4-6 ст. н.э.

Славянская група распадаецца на тры падгрупы: усходнюю (беларуская мова, руская, украінская), заходнюю (польская, чэшская, славацкая), пауднёвую (балгарская, македонская).

У IX ст. усходнія славяне утварылі феадальную дзяржаву Кіеуская Русь, а у канцы X ст. на нашыя землі прыйшло хрысціянства, разам з ім і пісьменнасць на стараславянскай мове.

Асаблівай уваге заслугоувае Ефрасіня Полацкая (заснавала жаночы і мужчынскі манастыр і царкву у Полацке).

Дзяржаунай мовай у Кіеускай Русі была старажытнаусходнеславянская.

Беларуская мова часоу вкл

Асноуную ролю у фарм1раванні беларускай мовы адыгралі мясцовыя гаворкі. Як асобная самастойная мова яна сфарміравалася у перыяд, калі нашы землі знаходзіліся у складзе ВКЛ. Менавіта у ВКЛ на працягу XIV-XVI стст. старабеларуская мова выкарыстоувалася у якасці дзяржаунай.

На беларускай мове былі створаны летапісы, перакладныя мастацкія творы, вучэбная, публіцыстычная, юрыдычная літаратура. На славянскам усходзе распачалося кнігадрукаванне -(6 жшуня 1517 г. у Празе Ф. Скарына надрукавау на царкоунаславянскай мове Псалтыр). Менавіта ён узняу беларускую мову i беларускую культуру на еурапейскі узровень.Гэты перыяд знакаміты такімі вядомымі асветнікамі, людзьмі Сымон Будны, Васіль Цяпінскі.

У складзе ВКЛ у 14-16 ст. была канчаткова сфармірована бел. народнасць і яе мова. Бел. мова выкарыстоувалася у пісьмовых зносінах на тэрэторыі усей ВКЛ, имела статус афецыйна дзяржаунай. На ей існовала багатая літаратура, якая была прадстаулена усімі жанрамі:

Справавая літаратура (Статут ВКЛ); летапісы (Віленскі зборнік); перакладная жыццейная літаратура (Александрыя); мастацкая i палемічная літаратура: «Метры»; лінгвістычная лггаратура: «Лексіс»; рэлігійная літаратур («Апостал»).

Старабеларуская мова на працягу некалькіх стагоддзяу абслугоувала розныя сферы грамадскага жыцця у ВКЛ. Яна аказала уплыу на іншыя мовы, у прыватнасці, на лгітаратурную мову рускай народнасці. Менавіта гэты перыяд (XIV-XVI стст.) лічыцца росквітам у гісторыі беларускай культуры, мовы, таму вучоныя i назвалі яго «залатым векам».

Новая беларускай літаратурная мова.

Перыяд новай беларускай літаратурнай мовы гэта 19 ст. да сенняшняга дня.

Гэты перыяд умоуна дзеліцца на некалькі этапау: 1 эт. – станауленне бел. мовы (беларускае нацыянальнае аддраджэнне Я.Чачот, Ф. Багушэвіч); 2 эт- 20-30 г. 20ст. – перыяд дзяржаунасці афіцыйнасці беларускай мовы, этап беларусізацы; 3 эт – 30-90 г. – перыяд заняпаду афіцыйнасці дзяржаунасці мовы; 4 эт - 95г. на сенняшні дзень – перыяд двухмоуя (беларуская і руская).

Узнавіць беларускую культуру праз адраджэнне беларускай мовы - такую мэту ставілі перад сабой асветнікі XIX ст. (Я. Чачот, Я. Баршчэускі).Нягледзячы на царскую забарону аб друкаванні кніг, у канцы XIX ст. за мяжой выходзяць творы Фран­цішка Багушэвіча (зборнік «Дудка беларуская» i «Смык беларусю»), з'яуляюцца вершы Я.

У 1918 г. была утворана Беларуская Народная Рэспубліка (БНР) i беларуская мова упершыню пасля часоу ВКЛ набыла статус дзяржаунай. Распачауся працэс беларусізацыі. Упершыню былі створаны па беларускай мове падручнікі для школ па ycix прадметах, слоунікі. Бела­руская мова стала мовай справаводства, навукі. У 1918 г. Браціслау Tapaшкевіч падрыхтавау «Беларускую граматыку для школ», якая дала пачатак станауленню новай беларускай арфаграфіі.