Асаблівасці лескіка-семантычных працэсау у тэрміналогіі

Мнагазначнасць з^,уляецца прыналежнасцю многіх пауназначных слоу беларускай мовы і пад полісеміяй у тэрміналогіі звычайна разумеецца “суаднесенасць аднаго тэрміна з дным паняццем у межах аднаго або некалькіх прылягаючых адно да аднаго тэрміналагічных палеу”.

Тэрміны набываюць новыя значэнні у працэссе пастаяннага узаемадзеяння з агульнаужывальнымі словамі (міжсістэмная мнагазначнасць), а таксама у працэссе узаемадзеянне у межах пэунай тэрмінасістэмы (унутрыгаліновыя мнагазначнасць), розных тэрмінасістэм (міжнавуковая мнагазначнасць).

У лексіцы асабліва пашырана міжнавуковая мнагазначнасць.(сесія – студэнцкая сесія,спад – спад тэмпу бегу)

Амонімы – выступаюць як адзінкі, якія маюць абсалютна розныя значэнні і адна з другой не выводзяцца.

У тэрміналогіі часцей сустракаюцца міжнавуковая ананімія.(космас –с усвет, расліна)

Унутрагаліновая аманімія – з^,ява рэдкая. (конік – птушка, рыба, жывела; лось-грыб, жывела)

Міжмоуныя амонімы – пры перакладзе на беларускую мовау яны маюць зусім іншае значэнне (язык – мова, пол-падлога)

Тэрмшы могуць уступаць у складаныя пол!ісемантычна-аманімічныя адносіны: адзін i той жа мнагазначны тэрмін выступае як амонім да сугучнага, таксама мнагазначнага, тэрміна

Сінамія - гэта з'ява дублетнасці, бо паміж дублетамі няматых адносін, якія ствараюць снанімічны рад.

Як бачым, з^,явы сінаміі, дублетнастці, варыянтнасці або змешваюцца, або размяжоуваюцца на аснове фармальных i семантычных прыкмет.

Тэрміны-сінонімы- гэта найменні, якія адрозніваюцца паміж са­бой адценнямі значэння або аб”ёмам семантыкі.

Тэрміны-дублеты - гэта наймені, якія поунасцю супадаюць пазначэнні i ужыванні, суіснуюць у есінхронных моуных пластах.

Стылістычныя сінономы - якія маюць розную эмацыянальна-эксперасіуную афарбоуку i належаць да розных стыляу i сфер ужывання. (купальнік- буквіца, гарнік, касцюм, пералет)

Пары найменняу тынпу «слова - словазлучэнне» або «словазлучэнне - словазлучэнне», якія маюць тоеснае значэнне, варта лічыць сінтаксічнымі сінонімамі-дублетамі. (эксперт- pytiyb гандаль, гандбол-ручны мяч)

Шматкампанентныя пары синонимау-дублетау розняцца галоунымі кампанентамi (адміністрацыйнае правонарушенне - адміністрацыйная правіннасць) або залежнымі кампанентамі (завочнае навучанне – навучанне без адрыву ад вытворчасці)

Варыянтамі - з'яуляюцца тэрміны, якія адрозніваюцца паміж сабой cyxiм фанетычнымі або словаутваральнымі элементамі i поунасцю супадаюць ceaiм значэннямі, а таксама кароткія варыянты поунага тэрміна.

Скарачэнне з^,яуляецца тады, калі прапускаецца адзін кампанент тэрміналпагічнага словазлучэння. (моуныя слордкі мовы – моуныя сродкі).

Замена – словазлучэнне тэрмінам, утвораным шляхам усячэння (імпульсны сігнал – умпульс, іскравы разрад - ускра). Важным сродкам скарочаннасці з^,яуляецца абрэвіяцыя (ФСБ, МВД)

Антонімамі - словы, якія “супрацьпастауляюца” па самай агульнай i ic-тотнай для ix значэння семантычнай прыкмеце i знаходзяцца на палярных пунктах адпаведнай лексікасемантычнай парадыгмы.

3'ява анатаніміі, якая праяуляецца у існаванні слоу супрацьлеглым значэннем, у мове навукі мае свае асаблівасці. Значэнне супрацьлегласці можа узнікаць у слове як вынік яго спецыфічнага выкарыстання у мове навукі.

Тыпы анатамічных адносін: 1. лексічны – супрацьленгласць значэнняу выражаецца рознымі каранямі (хаатычнасць- адсутнасць парадку, сіметрыі у размеркаванні чаго0небудзь), гэты тып асабліва пашыраны сярод наз. аддзеяслоунага паходжання (выпарэнне – пераход з цвердага стану у газападобны) ;2.словаутваральны – тэрміны, у якіх процілегласць значэнняу выражаецца словаутваральнымі сродкамі (прыстаука) (адліу -прыліу).